Актуально Спикер Александр Иванов и депутаты НС КЧР написали «Диктант Победы» Актуально Танцевальный коллектив «Шоу-данс Модус» из КЧР стал лауреатом 1 степени Всероссийского фестиваля СКФО В столице Северной Осетии ремонтируют историческое здание СКФО В КБР выбрали зону для строительства IT-парка Актуально Глава КЧР Рашид Темрезов принял участие в Международной исторической акции «Диктант Победы»

«АБЫЗШВА ХЧАРА ХЪАДАТА ЙСПХЬАДЗИТI»

14.08.2020 176
«АБЫЗШВА ХЧАРА ХЪАДАТА ЙСПХЬАДЗИТI»
«Абаза» жвлара организация йцIыхъвахуз й-XV-хауа асъезд акIвшищтара сквшбжакI цIитI. ЙхIвара атахъыпI ауи агIан аорганизация а-Совет йгьи а-Исполком апны ашIаква йшгIарылахIаз. Ауи уамайгвыргъьушта йгьаъам, йауа ухIварыквын, абаза чкIвыныргIа йгIазлыцIыз ауагIахъа рыхъазла ргвы шцхIауа, бзиракI рхарныс йшазгIашыкъу йаквшахIатпI. Щта, нхарата йакIвнаршайа аорганизация а-Исполком йагIвсыз азаманла? АзцIгIараква джьауап гIарититI «Абаза» жвлара организация аунашвачпагIв КЪВАНЧА Умар Мурат йпа. – ЙцIыхъвахуз асъезд апны шIыцта йалырхыз а-Совет йгьи а-Исполком нхауищтара уыста йакIвхIыршаз гьмачIым, ауат рхабар «Абазашта» газет йгIаншвалхьатI. Ага ауаса йаъазтынгьи, айшыста срыквгIашIасра стахъыпI. ХIгIаджвыквцIарала Къарапагва кыт апны Абашта айсра Ду аветеран Къвапсыргьан Усыф СальыхI йпа дъабзазаз йтдзы апны чвахъабага гъвы кIыдхIцIатI, ауи йазынархаз чIахIра айззара акIвхIыршатI. ЗымгIвагьи йыгIдыритI чкIвыныргIа йрыуата пхIвыс дгIазымгс, тахIа йымцас шмачIгIвым. Ауи ахIатырла бзиракI ащтагIайуашта хIгвыгъауата чкIвыныргIа рыхъазла «Абабара» хъвлапны адыгIгалтI. ХIкытква рбзазаща, йыззыбжу хIхIырдыруата Къвбина кыт асабигIзарта хIаъан, анхагIвчва хIрынйатI, асабиква асогIаква рзыхIчпатI. Зныбыжьла йнаскIьаз, чIахIра зму хIуагIа гватрадъа йшгIаныгIымжьуаш хIащтапI. А-Исполком йалу сквш 90 йнадзаз ДахIчыкъва Состахан, КапI Абидат, Лачвыш Кърымхан рунагIваква хIрызцан хIрайхIвахIвтI, асогIаква рзыхIчпатI. Ставрополь апны хIыгIвычIвгIвыс бергьльы Къвырча Владимир йысквш 80 йазынархаз ахъвлапын хI-Исполком ащтийыгIвчвагьи алан. ЦIаста йшщаквгылыз апшта, май а 21 КIавкIаз айсра йаладзыз гIахIгвалашвахуата Черкесск йаныргIалу амхIаджьырква рчвахъабага апны ахIврапшдзаква щтIахIцIатI, дзыргIвра дакъикъа хIгылтI. ЙгIаджвыквлыз азгIва шIыц йгIалцIла щардагIвы хIгьамайззатI, гвыпкI тшад хIкIылын хIборч хIырхъйатI. АцмызкI йъадзахIылшузла ахчала хIызцхърагIазгьи аъапI. Араса хвитта абакIрала «Абаза» клуб сом зыкь 30 азалхIхтI. Ауи ауысла дгIахIцхърагIатI хIорганизация Черкесск городла ахъвшара аунашвачпагIв ХIвран Али. Кьанджьа Альберт армрестлингла Россия ауацIала йакIвшаз анкъвакъвра дцарныс ахъазла хIйыцIагылтI. АчкIвын хIйыргвыргъьауата йапхъахауа агыларта гIатигатI. ХIызцхърагIаз йрыуапI йапхъахауа абаза сабигIзарта гIахъызтIыз ЙуанргIа ртгIачва датшагьи. Йапшым ауысквала цхърагIара йазыбжата тшгIахIзыназырхауа аъапI. Араса медицина институт йгIалгаз гIвыджь ординатура йызларщтиуаш швъа гIапшцIгарала абаргвыраква йанрынйа амщтахь тшгIахIзынадырхатI. АгIвыджьгьи руысква алхIыргатI, ашвъа гIарырттI. Йъа дза хIылшауала абазаква ашIыпIа администрацияква рпны угIалагата, авласть органква рпны аъанатIаква шрымазлуш хIащтапI. Швабыжта хIайгвыргъьатI Къвайдан кыт администрация дахъадата ДахIчыкъва Эльза дъадыргылыз. Йапхъахауата уагIахъа щардала йалу акыт хвыц апны абазаква ауи аъанатIа гIарквнадыргатI. – ХIреспублика апны коронавирус ашIашIкIгIара йгIалцIла йаквыргъвгъвараз амызква рагIан «Абаза» жвлара организация щардагIвы йшырцхърагIаз бергьльыпI, ауи агIан хIуагIа цIагылагIв бзита швырзалтI. – СгвгIанаграла ауи атлахан йхIылшуз закIгьи гьгIаныгIымжьтI. АзгIва ангIаджвыквыл абаза кытква рхъадаква хIрачважватI, гвжважвагIва уыс йалашвата цхърагIара йазыбжахауа рыхъазла стелефон номер Фейсбук схъатачIв напа апны йансцIатI, йара ауаса агIынзыкьыгIв райхIа апхьагIвчвата йызму «Малая Абаза-Абхазия» гвып апны хабар сыргатI, хIкытква рпны хIорганизация ахъвшараква рунашвачпагIвчвагьи срачважватI. ЙхIвара атахъыпI, тшгIахIзыназырхаз шмачIгIвым, щардагIвы хъвшвыла, компьютер томография чпарала йгьи датшала хIырцхърагIатI. Ауи акIвымкIвагьи рыцIа зхъахIара мачIу атгIачваква, ажвчIвква фачIвы рзыгIгатI. Ауи ахъазла а-Исполком йалу ахча азхIкIкIытI, ауыс йацызкIра зтахъу рыхъазла «Малая Абаза-Абхазия» гвып апны хабар хIыргатI йгьи йгIахIыцIагылыз гьмачIгIвым. Абараса фачIвы зту пакетта 200 аъара адыгIгалтI. Абаза пхIвысква р-Совет аунашвачпагIв Цекъва Ася лхъатала ймачIымкIва датшагьи апакетква лрыхIазыртI. Май угIалагата хIуагIа хIшырцхърагIуш ацIыхъва хIтагылата хIынхатI, азгIва абакIра апны хIшрыцIагылу шрылархIвуш хIащтан. – ХIычвагьи хIпхызгьи йаламкIва йгIаншаз азгIва хIызтагылаз амгIва хIтнащттI, ауаса псайспамцара хIызщцаз анхара-бзазара хIазцахитI. УахьчIвала хачIвыта йлышвхуайа? – АхачIвква гьапшым, йаъапI хIашIамсуата заман ауыра хIыздынхалра атахъу, йаъапI уахьчIвала йхъаду ауысква. ЙцIыхъвахуз асъезд апны абаза кытквала амгIваква руыс ауатыкв йгIатаргатI. Зунашва схIвауа Къвбина, ЙынджьыгьчкIвын йгьи Къарапагва кытква апызщылуа мгIва уыхвара акIвпI. АмгIва апроект лырххьатI. Датшагьи «Красна Восток– Бекешевка–Къвайдан» мгIва уыхвара магIын ду амапI. Ауи агIан Красна Востоки Къвайдани рбзазагIвчва майрата йащтаныкъварныс рылшуштI. Ауи акIвымкIвагьи Хъвыжвду йгьи ХъвыжвчкIвын йту йымгIапсауата, ласыта Черкесск йызгIайра, датшазджьара йцара ахъазла Йынджьыгьду дзыгIв апны цхIа уыхвара атахъыта йхIпхьадзитI. СквшквакIла утхъахырквын, ауи ауысла КЧР а-Хъада Темрезов Рашид тшизынадырхатI хI-Исполком йалу, хIреспублика а-Парламент адепутат Дзыуа Зауыр йгьи Черкесск город Дума адепутат Батырби АхIмад. ХIреспублика аунашвачпагIвчва ацхIа ауыс гватрадъа йгIанырымжьуашта хIгвыгъитI. АмгIваква руыхварквын, абаза кытква рыцIа майрата тшрызгIащтIыхуаштI, тшауацIырхуаштI, ауи гIазгвнымгIвуа заджвгьи дгьаъам. Заман ауыра хIыззынхара атахъу абаза бызшва гIахчара, абанпараква цри бызшвала пшдзата, майрата йызчважвауата йгIадзныргылра акIвпI. Йара йгIауахвырквын, ауи йхъададзу хачIвыта йспхьадзитI. ХIыбызшва хIымрыдзуата хIпхьадзара йшалахIуш хIащтазлара атахъыпI. ЦIабыргыта йхIхIвапIта, хIуагIахъа рпхьадзара йалархIара апны хIыжвлара организация йалшуш гьаъам. Зны зпхьадзарала йквтанайу абаза кыткI апны йгIахIпхьадзан, 18–60 сквшы йыртата пхIвыс дгIазымгс ачкIвынчва 300-гIв раъара йнадзун. Ауат тгIачвахата гIвыджькI айхIа гIарита йрымазырквын, кыт хвыцкI аъара йнадзушын… ХIпхьадзарала рыцIа хIщардагIвхузтын, хIуагIахъа уысквагьи рыцIа майрата йхIзырхъйушын. ЙхIамальйа?.. ХIара йхIылшуз ашIаква абардырра акIвын, хъвлапны рзадыгIгалтI. Ауаса абызшва хчара хIара йхIнапIылапI, йхIылымшуш гьхачIвым. – УгвгIанаграла абызшва хчара ахъазла йчпачIвыйа? – ЗымгIва йрапхъата апхъала апшта мчыбжьыкI апны цри бызшвала асахIатква хвба йнардзахра атахъыпI. Апхъала акытква рпны абызшва бзита йырдыруата йгIадзынгылуан. УахьчIва акыт асабиквагьи аурышв бызшва тшхънадрыхитI. АчIвыйа ауаса йызцаз? Акытква рпны йгIашIарышвта чвалатшычпара аламкIва асабиква абызшва рдыруа, хвитта йчважвауа, йапхьауа, йыгIвуа йгIадзынгылра атахъыпI. Ауыса гIапхьарала асабиква ранкъвакъвраква рагIан уанрыздзыргIвуа угвы йалахIитI, ауаса рызджьакI абызшва шырчвыбаргву рылубгIитI. Сара сгвгIанаграла, абызшвала «акомиссарква» гIанхIыршата йыздынхалуа сабипхьадза йыхъазла джьауап ркIуата, ацIыхъвагIарбараквала ахча рзалырхуата арыпхьара адгалра атахъыпI. Цри бызшвала арыпхьагIвчва ауи рылшуштI. ДзачIв арыпхьагIвызлакIгьи гвыпкI адикIылта сквшбжакI йа йайхIата дрыдынхалырквын, ауи амщтахь сабипхьадза йдырраква хIырхъвыхуата йгьи заджвипхьадза йыхъазла ахча рзалхIхуата йыргIапс ауаштI. Абызшва хчара ззынарху ачважварагIваца йгьахъазым, ауи щарда гIацIанакIитI – хIкультура, хIтурых, хIцIасква, хIдунейпшыща… МагIын ду амата йспхьадзитI хIыбызшва абайара, датшата йсхIвапIта, адиалектква, ачважващаква рхчара. Абаза кытква йрыуата хпа щхъарауапI, апхъанчIви диалектла йчважвитI. Сшазхъвыцуала, щхъарауа диалектла йгIву агIвыраква гватра рзыбачIвпI, ауи абызшва гIахчара йазынхушын. – ЙцIыхъвахуз асъезд апны акытквала «Абаза» организация ахъвшараква рынхара гIарыджьгарра шатахъу гIархIватI. Ауи анархарала уыста йакIвшвыршайа? – Акытква рпны апычIв организацияква аъан йгьи йаъапI, ауаса йрылу йрылархIара, ашIаква ауат рынхара йгIаланаркIра атахъыпI. ХIкытква рпны згвы цхIауа чкIвыныргIа гьмачIгIвым. Ауаса ажвлара уысква урылалра ахIатырла апатриотра гьнахъум, уызлабзазауа, утгIачва злаукIуа хъахIара уызгIазгуа уынхара йамзарархауата заман, къару азалухырныс лшара уымазлара атахъыпI. ЙгIалскIгIара стахъыпI йцIыхъвахауа амызквала хIорганизация йалу йшгIарылахIаз. Красна Восток йауата швкIгIвы гIахIылалтI. Апхъала хIпхьадзара 300-гIв мачIкI йахънахIвузтын, уахьчIва 500-гIв хIнадзитI. Ауи «Абаза» алшараква йшрызхъарцIауа, хвы шаму йаквшахIатта йспхьадзитI, хIапхъахьылагьи йхIыцызкIуа рыцIагьи йшщардагIвхуш йазхъасцIитI. – Уара абаза жвлара уысква урылищтара щарда цIитI, Черкесск городла «Абаза» ахъвшара унапIыцIан, аорганизация а-Совет апредседатель уизаместительын. УахьчIвала сквш 30-ла утхъахта йгIандыршаз, рыцIа йпхатшу абаза жвлара организация унашва ахъуцIитI. Ауи лахIварата йгIауыланацIауайа? – ЗымгIва йрапхъата йгIалскIгIара стахъыпI аунашвачпара джьауапкIра ду шапщылу. Джьауап злаукIуа йухауа ауыс йгьахъазым, аорганизация йалу дзачIвызлакIгьи йыхъазла ауи апш лахIвара уылазлара атахъыпI. «Абаза» организация аныбыжь йапщыламкIва агород, акытква йырту хIуагIа аднакIылитI. Ауи ахIатырла аунашвачпагIв ауагIахъа шабгу рпахь джьауап йкIитI. АчIвыйа хIорганизация ауи аъара сквшы цIуата йызщаквгылу? Ари азцIгIара аджьауап закIыпI – хIуагIа йырзынхара, ргвтыхъраква авласть органква йырзынардзара, ауыс хъйара ахъазла лшарата йаъу зымгIва гIарысабапхара ахъазла акIвпI. Авласть аргваныта хIацынхарк вын, хIуагIа рыцIа хIзырцхърагIуштI. ХIыжвлара организация тшгIазыназырхауа ахабарргагаква гьмачIым, ауат цIкъьа ацIкъьатагьи азцIгIараква гIауыртитI. УагIахъакI рыхьызла уанчважвауа ажва сакъта уазыъазлара атахъыпI. Сара ауи зынгьи йыгьсхъаштылуам. СызшIашвауа, йсырхъйауа йамгIан уысызлакIгьи ахъазла хъатачIв джьауапкIра сыласхIвитI. – Ажвлара уысква рпны заджв-гIвыджьла йуылшуш дукI гьаъам. Аорганизация а-Совет йгьи а-Исполком шIыцта йалырхищтара цымызкI йайхIапI. Ауи азаманла йацахъуа, йадкIылу, къару бзи зму гвып щаквгылта узыхIвушма? – Абазаква патриотра злу уагIапI, ауи зынгьи кьангьашра гьазгIазгуам. ЗуагIахъа рыхъазла згвы цхIауа, закI зчпарныс зтахъу зымгIва рыхъазла «Абаза» ашвква тIыпI. ХIалькI змам заджвгьи дгьаъам, ауаса дзачIвызлакIгьи бзирата йылу хIзыбара атахъыпI. УахьчIва йынхушта тшадызкIылыз гвып хIымапI. Ауаса, райшата йсхIвапIта, амакIырагьи гIахIбжьашвитI, уысквакIла закIы хIазцарныс хIылымшауатагьи йгIаншитI. Ауаса зымгIвагьи хуагIа йырзынхарныс азгIашыкъра ду рылапI. УахьчIва а-Совет саунашвачпагIвта йадхIкIылыз агвып ракъыль аквшвауата йшынхуш, йазакIу къарукIта йшщаквгылуаш сащтапI. Ауи агIан йлыхIхуа ахачIвква рыцIа майрата йхIзырхъйуштI, хIуагIа сабапра рызгIагIгуаштI. ДЗЫУА Аминат. АПХЬАГIВ ДЫЗМУ АПЕНСИОНЕРКВА РХВИТНАГIАКВА Студент йа аквтанай апхьарта йцауа саби зыгIзауа апенсионерква рпенсияква рзаладырхIарныс хвитнагIа рымапI. Ауи анырчпауа агIан атгIачва апны хгIвы йыгьрайхIам ахча зызгIацырцIауа. Ауи зыхъазла йгIарыртуа апхьагIв сквш 23 айхIа дыртазлара гьатахъым. ЖвагI сквша йнамдзас, дапхьаргьи дампхьаргьи, йани йаби гIзачIвыта дъарыму ахъазла рпенсияква йгIарылахIитI. Пенсия Фонд КЧР-ла ахъвшара аунашвачпагIв йзаместитель ТАМБИ Ирина йшгIалхIвазла, апенсионер йыгIзауа сабипхьадза йыхъазла йпенсия сом 1870 гIацырцIитI. – Апенсия йгIацылуа ахча рзыщаквдыргылра ахъазла асаби данйыз зырцIабыргуа ашвъа а-Пенсия Фонд йадгалра атахъыпI. Асаби 18 сквша йхъыцIызтын, аъачIвагIа гIацIгарта очната дшапхьауа, стипендия гIайыртума (йыгьгIайырымтума), йцIыхъвахауа ахмызкI йани йаби нхашата йрымаз, астудент дынхузтын йынхаша гIазырбауа ашвъаква атахъыпI, – лхIватI Тамби Ирина. АъачIвагIа гIацIгартаква рпны ашвъаква семестркI алгапхьадзагьи йрыртитI. Астудент дампхьахуазтын йа датша ъачIвагIа гIацIгартакI дцахызтын, хымшкI йахърымгауата ахабар Пенсия Фонд ашIыпIа хъвшара йддырдырра атахъыпI. АкъральгIв йыгIзауа саби дшйымула ашвъа йпенсия анщаквдыргылра амщтахь Пенсия Фонд йдирадзазтын, апенсия зъара йнадзуш шIыц-шIыц йгIарпхьадзахитI. Ауи ахъазла акъральгIв ахIвара йгьи йатахъу датша швъаква андирадзара амщтахь йащтагIайуа амыз йгIашIарышвта йпенсия шIыц гIайнапIыцIашвитI, ауаса ауи астудент йапхьара джвыквйымцIаква йгьырчпум. ЙгIашвхIыргвалашвахитI, коронавирус ашIашIкIгIара тшауацIнамхра ахъазла Пенсия Фонд тшазынархара апхъала рыцIа паса ашвъа тшанцIара атахъыпI. Аклиент къвырльыкъвхартаква ръачIвагIагIвчва шванрынйуш аэлектронна цхърагIараквала йа ПФР асайт «Контанты региона» http://www.pfrf. ru/branches/kchr/contacts/ хъвшара апны йгIарбу ателефон номерквала йшвзыгIадыруаштI. АзцIгIара зму КЧР а-Пенсия Фонд аъачIвагIагIвчва (8782)22-05-42, 22-02-36, 22-04-06 «гвжважвагIва линия» ателефонквала тшырзынашвырха. «
176 просмотров


Комментарии

Написать
Комментарии >



Подписывайтесь на RIAKCHR в Одноклассниках Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “ВКонтакте” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “Telegram” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный