ФЫР ДШРЫМУ ЙАГIАРБАГАХАТI

Абашта айсра Ду йалаз, зынцІра шабгаз акыт асабиква рарыпхьара йазтыз ДАГВЖВЕЙ Петр ХІаджьумар йпа дъабзазуз Къвбина кыт йхакв апны йчвахъабага гъвы кІыдырцІатІ. Октябрь а 10 ауи агІахътІра йалан Абаза район ахъада АРХАГЪ Къвырман, Къвбина кыт ахъада АПСА Расул, КЧР АуагІа Айззара (а-Парламент) регламентли амандат уысквали акомитет апредседатель БЫДЖЬ Исмель, Къарча-Черкес къральыгІва университет наука нхарала апроректор, апрофессор ПІАЗ Сергей, КЧР ауагІа руысагІв ЩЫБЗЫХВА Лариса, аквтанай апхьарта адиректор КІВРАЩЫН Умар, «Алашара» адкІылара апны ахабарргагааналитика хъвшара знапІыцІу ЧКІАЛА Георгий, апхьарта анхагІвчви апхьагІвчви, акыт абзазагІвчва, аъахІыльчва, Дагвжвей Петр йтгІачва, ареспублика хабарргагаква. Ауыс йагІаджвыквцІагІвхатІ Къвбина кыт ахІбачва р-Совет аунашвачпагІв ДЖЬГВАТАН Рауф йгьи Абаза районла айсри анхари рветеранква р-Совет знапІыцІу ПІАЗ Борис. Дагвжвей Петр ХІаджьумар йпа йчвахъаба гъвы кІыдцІара йазынархата а-Совет адепутатква йнарахвыз ащаквыргылра дгІапхьатІ Къвбина кыт ахъада Апса Расул. Дагвжвей Петр ХІаджьумар йпа Абашта айсра Ду ацІыхъвадза дайсытІ. Ауи ар данызшІырт асквш 1941 агІан Ростов йаныргІалыз артиллерия-зенитна училища апны дадрыпхьан, й-2-хуз Украина фронт й-67-хуз зенитна артиллерия полк авзвод дакомандирта йайсра мгІва джвыквицІатІ. Дызлаз аполк Киев, Кишинев, Минск городква, Польша, Чехословакия къральква ргІархвитхра акІвдыршатІ. ЧкІала Георгий йгІацІищтыз «Подвиги героев Абазашты» швъа книга йшанула «Агвардия полк акомандир, амайор Ситник аофицер Дагвжвей Петр айсра уыс йазъазу, зхъагьи, йунашва йацІу аофицерквагьи джьауапкІра ду рыззыму айсгІвыта дйыквчважватІ. Анамыца самолетква ангІахъыл Дагвжвей Петр хъацІари унашвачпарала азъазари гІайырбатІ. Асквш 1943, сентябрь а 5 агІан ауи унашва зхъицІуз авзвод агъа йгІвсамолеткІ «Ю-87» йгьи «Ю-88» гІакІнырцІатІ, асквш 1943, сентябрь а 7 агІангьи «Ю-87» самолеткІ ыквырчІвакьтІ. Агъа йавиация апшІагылрала хъамайгьдзара гІазырбаз алейтенант Дагвжвей Петр ХІаджьумар йпа «Орден Красной Звезды» гІайквнадыргатІ. Дагвжвей Петр йыхъазла айсра Чехословакия йалгатІ. Асквш 1948 агІан згвтшпы аорденквали амедальквали йхърысыз акапитан Дагвжвей Петр Къвбина кыт дгІайхтІ. Ауи «Красной Звезды», «Отечественной войны» орденква ракІвымкІвагьи «За освобождение Украины», «За освобождение Чехословакии» ртшхъвагаква йыман, ауи амщтахь «За победу над Германией», «В честь 40-летия Победы», Ленин йысквшышв йадахІвуа амедальква гІайырттІ. Дагвжвей Петр йынцІра-бзазара шакІвшаз йгІаквчважвауа гІвыра хІызту асквш апрель а 25 йгІацІцІыз «Абазашта» газет йгІаншвалтІ. Ауи зкъальам йгІахъыцІыз Къвбина ахІбачва р-Совет аунашвачпагІв Джьгватан Рауф ари айззара апынгьи ауагІа йатагІадйыргвалашвахтІ. ЙшгІаликІгІаз апшта, асквшква 1941 – 1945 йакІвшаз айсра алгищтара сквш 75 цІуазтынгьи, хІабадучви хІабачви рхъа йамайгьдзауата АйгІайра шгІатыргаз зынгьи йыгьхІхъаштылуашым. – Асквшква агІвспхьадзагьи йайсыз йгьи АйгІайра гІазраргваныз аветеранква рсатырква цІагъахитІ. ЙгвасрапІ, абаза кытква рпны ауат рыуа заджвгьи дгьаъахым. АлахІ джьанатла йыргвыргъьаргІатІ, нышвта йрыкву бамбита йырзичпаргІатІ, – йхІватІ Джьгватан Рауф. – ХІуагІа ажважвта йрымапІ – «Дасу щтата йгІанижьуа акІвпІ дызлагІаргвалашвахуа». УахьчІва хІызлу ауыс адуней йыквхым агІвычІвгІвыс закІылагьи дгьазыбжахым. Ауи зтахъу хІара уахьчІва йбзазауа хІакІвпІ. Сара къвырльыкъвхара саъата хІъаргакваз Чехословакиягьи Польшагьи рпны Абашта айсра Ду агІан зыкьпхьадзарала зхъа щтІазцІаз айсыгІвчва хІхаквлагІвчвагьи ймачІымкІва йшрылаз ачвахъабаквала саквшахІатхатІ. Айсра йаладзыз, йгІахъынхІвыхта амамыр бзазара гІащтІызххыз ауагІаква зынзаджвыкІгьи йыхІхъаштылра гьатахъым. УахьчІва йгІахІыцІагылуа асабиква ауи дырра рымата, ахъмаштылра амагІны гІаргвынгІвуа йыгІбжьарныс хІборчпІ, – йхІватІ ПІаз Борис. – АуагІахъа рыхьыз анырхІвауа Петр ХІаджьумар йпа йапшыз ауагІа бзиква ракІвпІ апхъапхъадзата йгІаргвалашвахуа. ХІыуа дасугьи хІыззынадзаз збзиру хІарыпхьагІвчва ракІвпІ. Дагвжвей Петр ХІаджьумар йпа схъатала сайымрыпхьазтынгьи, пІатІу ду зквхIцІуз хІарыпхьагІвчва зымгІва рапшта, хІихъапшылуан, швапхата дхІзалуан, йпахь швари пхащари хІыман, йакІвымкІва тшыхІчпарныс хІхъа йгьаквхІымцІузтІ. Петр ХІаджьумар йпа шви пхи зквыз, йгвыбзыгъаз гІвычІвгІвыста акІвпІ хІкыт абзазагІвчва рхъа дшгІатахаз. Ауи чвахъабага гъвы йызкІыдцІара згІаджвыквцІарахаз АлахІ дырзыразхатІ. ЙгІадзынгылуа ачкІвынчкІвынква ауи йагІвспхьадзагьи Абашта айсра Ду йалаз, фырта йайсыз, айсра ртшхъвагаква зщардаз ркытлагІв Дагвжвей Петр ХIаджьумар йпа ари аурам, ари ахакв дшбзазуз рдыруаштІ. Ауи акІвпІ йаргьи ари хІызлу агІаншара магІын ду заму, – йгІаликІгІатІ ПІаз Сергей. Ахъмаштылра ажвлара адызкІылуа, атурых гІазхчауа, абанпараква рбжьара йацхърагІауа гІаншарапІ. Ауи дрыбагъьауа амитинг апны йгІачважватІ Быджь Исмель, Архагъ Къвырман, ЧкІала Георгий, Щыбзыхва Лариса, КІвращын Умар. КЧР-ла гІатгара зму ажурналист, ажвлара уыснкъвгагІв ЧкІала Георгий йгІацІищтыз «Подвиги героев Абазашты» швъа книга далапІ Абашта айсра Ду афыр Дагвжвей Петр ХІаджьумар йпагьи. Георгий ауи апш книга айсыгІв йгІариква чвахъабагата йриттІ. – Петр ХІаджьумар йпа хІунагІва щардала днайлун, саба Бала Къвырманби дйынбжьагІв бзийын. АгІвыджьгьи айсра алгъачI йгІалстІ, ауат зуыс бзи йызбуз арыпхьагІвын. СшІата ауат ргІагвалашвахраква абархІвуа йанадзхъачІваз йсымаджьащахъвата срыздзыргІвуан. ЙалкІгІата, хІыбызшва ахчара гватрата йазалырхуаз схъа йтаскІуан. Швабыжта дгІвычІвгІвыс гвыбзыгъан, дхъацІа нардзан, дарыпхьагІв бзийын Петр ХІаджьумар йпа. Ауи йгІвычІвгІвысагІара, йабазара сара сыхъазла швапхахатІ, йынцІра-бзазара рыцІагьи йауацІыхта йыгІвра атахъыта йспхьадзитІ, ауи ауыс схъатала хъвдаквцІарата йнасахвитІ. Акыт квтанай апхьарта йаныргІалу амузейгьи хІкытлагІвчва бергьыльква ртурыхла рыцІагьи йхІырбайарныс хІылшуштІ, – лхІватІ КЧР ауагІа руысагІв Щыбзыхва Лариса. Дагвжвей Петр ХІаджьумар йпа йхъмаштылга гъвы гІахъыртІырныс йырквнадыргатІ акыт ахІбачва р-Совет знапІыцІу Джьгватан Рауф йгьи афыр йпщбахауа йабанпара йрыуу Регина. Ажва гьалам лабаду йаба йтурых ауи апшта йщтІыхта ажвлара хвду шаквырцІаз збаз ауи апхIвыспа хвыц лдунейпшыщи лкъральгІв тшдырри штшдрыбагъьуш. Ачвахъабага гъвы ангІахъыртІы адиннкъвгагІв Ламхъва Бубакьыр ауагІа духІа гІадирахвтІ. Акыт апхьарта апхьагІвчва йгІазпхьаз ауысаква апатриотра, Абашта азцІабыргра, афырра ракІвпІ йыззынархаз. Ахъмаштылра мшы йалаз ачвахъабага ахІврапшдзаква азыщтІарцІатІ. ХІ-Абашта ахчара йазабакІыз, айсра амщтахьгьи абанпараква ауи йазибжьауата йрыдынхалуаз раба йпІатІу щтІызхыз аджьамгІат йшырзыразу рхІвауата йгІачважватІ агІариква Владимир йгьи Елизавета. – ХІаба айсра амщтахь йайсра фаша йшвыйымхуата нхара дъарщтийыз Исправна станица апхьарта апны ашІаква айсра ъачІвагІа йазибжьауа хысквша дынхатІ. Ауи хъацІара йылата, дпшдзата, дгвыбзыгъата акІвпІ схъа дшгІатахаз, – йхІватІ Владимир йаба дгІайгвалашвахуата. Дагвжвей Петр гІари бзи гІадзынйыргылтІ: Владимир йхІаракьатчпара уысква тшауацІыхра ду рымата Апсны дбзазитІ, Елизавета Къвбина апхьарта апны сквш 40 райхIа ангьльыз бызшвала дарыпхьагІвпІ. Борис «Южна» агрокомбинат апны инженерта дынхитI, пенсия йчIвахыз Фардауысгьи лынцIра нхарала йырчвыта дгIабзазатI. Айщчви ахщчви зынгьи дгьырхъаштылуам йагIамкIва адуней зхIваджьыз рахща Гващамыда. Ауат йгІарыцІагылхыз абанпараква дара рфыр дшрыму йанакІвызлакІгьи йагІарбагазлуштІ аба, абаду йчвахъабага гъвы.