Джерни юсюнде эл мюлк къуралгъанлы бери аны тамалын кёб тюрлю усталыкъ джасайды. Агроном аланы бириди. Бу усталыкъны тутхан адам эл мюлк ёсюмлюкню ёсдюрюрге джораланнган ишлени бардырыугъа тамадалыкъ этеди. Ол затха джууаблы болуб, тюрлю-тюрлю мадарланы, амалланы хайырландырыб ишлейди. Аллай сынамлы усталаны бириди Ортабайланы Магометни джашы Барадин.
Ортабай улу Пригородныйде Магометни халкъны ашхы адетлерин сакълаб джашагъан юйдегисинде туугъанды. Ол элде орта билим берген школну иги бошаб, Кавказскеде техникумгъа кириб, аны да джетишимли тауусуб, механик усталыкъ алыб чыкъгъанды. Таулу джаш джууаблы, сыйлы борчун толтура аскерге барыб, аны сый бла толтуруб къайтхандан сора, алгъы бурун «Родина» колхозда, артдан «Ильичёвка» колхозда тракторист, механик болуб ишлегенди. Джер сюргенди, культиватор салгъанды, комбайн бла ханс чалгъанды, башха ишле этгенди. Эринмей, арымай, талмай джигер урунууда кёблеге юлгю кёргюзгенди. Тутхан ишинде джангы мадарла, амалла бла хайырлана, ишин бет джарыкълы толтургъанлай тургъанды. «Ильичёвка» колхозда ишлеген сагъатында кесине джер алыб, энчи предприятие къураб, джерчилик бла кюрешгенди. Ол сабанла бла бюгюн да хайырланнганлай турады.
Барадин бусагъатда «Солнечный» деген эл мюлк производство кооперативни баш агрономуду. Ишге биринчи киргенинде, тюз ишчи болгъанды. Андан сора бригадагъа тамадалыкъ этгенди. Эл мюлк бла байламлы джангы чыкъгъан литератураны окъуй, билимин ёсдюре агроном болады. Ол къуллукъда аны терен фахмусу, билими, тирилиги болгъанын кёрюб мюлкню тамадасы аны баш агроном этиб салады. Ортабай улу мюлкню аякъ юсюне сала, джерни асыулулугъуну дараджасын ёсдюре, тюрлю-тюрлю ёсюмлюкле салыб, культивацияны джангы тюрлюсю бла хайырлана, ишчиле бла биригиб, къайсы ёсюмлюк иги битерин сынай алгъа барады. Адамла ашарыкъгъа къошхан битимни, продукталаны чыгъарады. Къайсы ёсюмлюкню да къачан, къалай салыргъа кереклисин, ашауну къайсы тюрлюсюн, къаллай бирин берирге тыйыншлы болгъанын аламат биледи.
Барадин айтхандан, мюлкню джери 3 минг гектардан асламды. Озгъан джыл кюн къысыб, хауа къургъакъсыб ёсюмлюкню асламысы иги битим бермеген эди. Джартысы чакълы бирин мал ашха чалыб къойгъан эдиле. Быйыл хал игиди. Будай, чюгюндюр, нартюх, арпа, чёблеу да салгъандыла. Ала асламысына будай, чюгюндюр, нартюх бла кюрешедиле. Бусагъатда будайны чалыб бошагъандыла. Ол иги битим бергенди. Нартюх да баш къусханды, джибек ийгенди, Аллах айтса, иги боллугъу белгилиди. Чюгюндюр да быйыл, башха джылладача болмай, адам къууанырчады.
Алгъа баргъан бу ашхы мюлкде будай 600 гектар джерге салыннганды. Чюгюндюр 350 гектар джерни алгъанды. Нартюх 570 гектар джерде барды.
Барадин мени бла ушагъында техникаларыны юсюнден да айтды. Эресейчи, тыш къраллы тракторланы, комбайналары да бардыла. Тышындан джукъ излемейдиле, кеслерини хар нелери да джетеди.
Мюлкню тамадасы Лайпанланы Анзорну джашы Борисбий билимли, тири, таб оноу эте билген адамды. Ол хар затны эслеб, джетмеген затны терк табдырыб, ишге тири джюрюш береди.
Мюлкню хар неси да таб джарашыбды. Техникалары тургъан джер да игиди. Мюрзеуню, башха ёсюмлюкню асыраргъа уллу складлары бардыла. Джыйгъан битимлерин алада сакълаб, багъасы чыкъгъан сагъатда сатадыла. Кесибизде джер-джерге ётдюредиле, тыш къраллагъа да иедиле. Чюгюндюрню юсюнден энчи айтыргъа тыйыншлыды. Аны республиканы шекер заводуна бередиле. Ал джыллада хал къыйын эди, бусагъатда эл мюлкчюлеге таб болум къураб, иги багъагъа аладыла. Энди кёб адамны чюгюндюр салыры келеди. Андан заводха, мюлкчюлеге да хайыр болады.
Ортабай улу иги битим алыр ючюн урлукъну, минерал ашауну тинтиб игисин алады. Ёсюмлюкге заран келтирлик затлагъа къаршчы ишле бардыра, джангы технологияла бла хайырлана, агроном тинтиуле бардыргъанлай турады. Мюлк чыгъаргъан продукцияны асыулулугъун энчи контролда тутады.
Барадин юй бийчеси Бостанланы Ибрагимни къызы Фатима бла эки сабий ёсдюргенди. Джашы Мурат баш билим алыб, атасыны джолун тутуб, мюлкню инженери болуб ишлейди. Тутхан ишин деменгили толтурады. Къызы Венера юйде гитче сабийчигине къарайды. Ортабай улу хар адам бла джумушакъ тилде сёлеше, агрономлукъ къуллугъун тыйыншлы дараджада толтура, таукел алгъа барады.
Комментарии