Д Ж А ГА Ф А Р Д А У Р О В : Я З УВ Ш Ы ЭМ Ж У Р Н А Л И С Т

Д ж агаф ар Д а у р о в - тынъ узак яратувшылык йолын тергей келип, юрегинъде сорав тувады: ким ди ол: журналист пе яде язувшы ма? Д ж а га ф а р А х м е д о - вичтинъ оьзи уьшин бу анълам айырылгысыз, олар бирин-бириси толыстырадылар. Ама дурысын белгилемегетийис и,ДжагафарДауров оьзининъ яшавынынъ ярым оьмирге ювык заманын Карашай-Шеркеш Республикасынынъ миллет журналистикасын оьрлендируьвге сезимли косымын киргисткен. Усталык эм кеспилилик сырлары ман ол буьгуьн де яс журналистлер мен боьлиседи. Белгилемеге тийисли, онынъ журналистлик аьрекетининъ айырым яклары акында Карашай-Шеркеш эм Кабарты-Балкар оькиметлик университетлерининъ коьплеген студентлери дипломлык куллыкларын язганлар. Джагафар Дауров оьзи Карашай-Шеркеш ерининъ маьселелери акында коьп кере язган, онынъ критикалык баспалавлары бойынша энъ йогары оькиметлик оьлшемде уьйкен токтаслар алынганлар. Соны ман биргесине ол Кавказдынъ, Россиядынъ эм савлай Совет Союзынынъ баспа органлары ман биргелес ислескен. Ленинградтынъ йогары партия школасын кутылган сонъ, Джагаф ар Д а у р о в КПС С Ц К -сы - нынъ «Сельская жизнь» газе та сы н ы н ъ ко р р е с ­ пондент этилип салынган. Йырма йылдынъ бойында ол кыралымыздынъ окувшыларын регионымыздынъ хабарлары ман эм етимислери мен таныстырган. А энъ маьнелиси сол, оьзининъ баспалавлары аркалы журналист республикамыздынъ яшавшылары алдында турган коьплеген оьткир соравларды шешпеге ярдам эткен. Журналистлик аьрекетлигинде Джагафар Ахмедович уьйкен куллыкты бажарган, ол затка соьле келисли белгиди бермеге кыйын. Ол айлак йогары. Соны ман биргесине, язувшылар организациям ман байланыслы болган себеп, мен Джагафар Дауровтынъ яратувшылык йолынынъ адабият ягын белгилегим келеди. Айтпага тийисли, Д.Дауров художестволы адабиятка миллет журналистикасыннан келген. 1957 йылда шеркеш газетасында онынъ очерклери, кызыклы хабарлары эм кажав2 16 канътар 2021 йыл лама миниатюралары шыгып баслаганлар. Соьлеги замангы уьйкен адабиятка Джагафар Ахмедовичтинъ йолы узак эди, ама ол каты абытлаган. 1978 йылда онынъ «Алал ызлар» деп аталган биринши йыйынтыгы ярык коьрген. Мунда онынъ исши аьдемлер акында шыгармалары киргенлер. Оннан сонъ «Суьйтип те болады...» деп аталган сатирикалык миниатюралар йыйынтыгы шыгады. Джагаф ар А хм едов ч аьр дайы м оьзининъ художестволы усталыгын ийгилендирген. 1991 йылда онынъ дынъ ишинде 20- дан артык китап шыккан. Онынъ иштелигин тергей келип, бу ясында сондай уьйкен куллыкты калай толтырмага болаягына сейирли боласынъ. Онынъ ис досы Туркбий Кантемировтынъ кажавлаганынша, «Джагафар кеше китапты язады, куьндиз баспалайды». Булайда белги л е п о з б а га тийисл и, язувшыдынъ баьри китаплары Россиядын' китаплар палатасында коьрсетилгенлер. Д Ж А ГА Ф А Р Д А У Р О В : Я З УВ Ш Ы ЭМ Ж У Р Н А Л И С Т «Оьгей ана» деп аталган повести баспадан шыгады. Бу аьлемет художестволы шыгармада Уллы Аталык кавга заманында ялгыз кыскаяклыдынъ коьрсеткен янавырувлыгы, юрек йылувлыгы акында хабарланады. Повестьтинъ сюжетине коьре, кыскаяклы уьйине Кызыл Аьскердинъ оьлген офицерининъ оьксиз уьш баласын уьйине алган эм оьзининъ балаларындай этип тербиялаган. Бу китабы ман Джагафар Ахмедович кезуьвли кере шеркеш адабиятын байыткан. Бу повесть сол заманда Карашай-Ш еркеш еринде энъ ийги баспалавлардынъ бириси деп танылган. Язувшы уьшин ямагаттынъ, экологиядынъ, тоьгерек яктынъ оьткир маьселелерин коьруьв маьнели. Эм Джагафар Дауров Карашай-Шеркеш ерининъ язувшылары арасында биринши болып регионнынъ оьсимликлерин эм айванларын саклав ман байланыслы маьселелерге эс эткен. Язувшыдынъ тешкеруьвли карасы айванлардынъ эм куслардынъ аьлемет тукымлары йойылатаганларын, бизге карлыгашлар, коькеклер ушып келмейтаганларын, шырторгайлардынъ уьйлери босаганларын коьрген. Бу маьнели темады бардырув кебинде Дауровтынъ калеми астыннан «Керекшиннинъ ызы» деп аталган аьлемет китабы шыгады. Автордынъ «Ата-бабалардынъ узактагы тамырлары» деген китабы шыккан сонъ, онда шеркешлер яшайтаган Иорданияга барувы бойынша йол язувлары киргенлер, регионлык язувшылар организациясы Джагафар Ахмедович Дауров Россиядынъ язувшылар Союзынынъ агзасы болмага болаяк деген ойга келди. Бу соравды язувшылар организациясынынъ Правлениеси тез арада тергеди эм 2000 йылда, окувшылардынъ куванышына, Джагафар Ахмедович Россия язувшылар Союзынынъ агзасы болды. Туьрлендируьвлер йылларында коьплеген язувшылар оькимет художестволы китапларды баспалавга керекли акша амалларын шыгармаганы уьшин яратувшылык пан каьрлегенлерин койганлар. Ама бу зат Джагафар Дауровты токтатпады. Керисинше, 2009 йылда тийисли тыншаювга шыккан сонъ Дауров оьзининъ адабият, язувшылык аьрекетин белсинлеткен. Суьйтип, бири-бирининъ артыннан онынъ «Меним авылым», «Эрликтинъ йолы ман», «Аслан Дауров. Юрегининъ уьзилген тиллери», «Шеркеш журналистикасынынъ булакларында», «Енъуьв парадынынъ катнасувшысына», «Аьр кимде оьзининъ юлдызы» (2 китап) эм оьзге китаплар ярык коьредилер. Суьйтип, сол йылларЭлбетте, бу затка кыралымыздынъ язувшылар организациясы эс этпей болмаган. Ога сыйлавды билдируьв кебинде, Д.Дауров Россиядынъ язувшылар Союзынынъ 15-нши съездине шакырылган. Джагафар Дауровтынъ адабият эм журналистлик аьрекетинде маьнели орынды кавга темасы тутады. Баспа СМИ-лерининъ куллыкшысы бола келип, ол бир неше кере журналистлердинъ кавга темасы бойынша регионлык, Савлайроссиялык конкурсларынынъ катнасувшысы болган. Бир неше кере сондай тематикалык конкурсларынынъ енъуьвшиси яде баргышысы болган. Д.Дауровтынъ «Эрликтинъ йолы ман», «Эки халктынъ улы», «Ленинград балаларынынъ балалары» деген эм оьзге китаплары патриотлык эм тувган Элимизди суьювлик темасын кенъ ашыклаганлар. Тап сол патриот ык китаплары уьшин Дауров Президент В.В.Путиннинъ атыннан «Енъуьвдинъ 70 йыллыгы» деген медаль мен эм Сый грамотасы ман савгаланган. Д.Дауровтынъ китаплары яс оьспир уьшин патриотлык тербиялав маьнеди тутадылар. Суьйтип, онынъ «Эки халктынъ улы» деген китабында орыс яс бала Иван Мищенко сонъалыкта Хасан Карданов болганы акында шыгармасы РФ-тынъ энъ уьйкен регионларынынъ бирисинде патриотлык тербиялав бойынша оькиметлик программасына киргистилген. «1945 йылдынъ Енъуьв парадынынъ катнасувшылары» китабы ман автор республикамыздынъ кавга баьтирлерин данъклаган. Язувшы Юрий Шидов пан бирге язган «Аслан Дауров. Ю регининъ уьзилген тиллери» деген китабы акында айтпай болмайман. Ол композитордынъ яшавы эм яратувшылыгы акында шынты энциклопедия болады. Онда Аслан Дауров акында дуныялык оьлшемли белгили композиторлардынъ баспалавлары йыйылганлар: Свиридовтынъ, Хренниковтынъ, Пахмутовадынъ, Кажлаевтинъ, Богословскийдинъ, дирижер Темиркановтынъ эм коьплеген саният аьрекетшилерининъ. Бу китап Карашай-Шеркеш Республикасынынъ Басшысы РТемрезовтынъ баргысына аталган эм Д.Дауров тийисли савгады алган. Д.Дауров композитордынъ эки топламалы саз асабалыгын баспалавга да уьйкен косымын эткен. Онда уллы сазшыдынъ энъ ийги шыгармалары киргенлер. Мерекешидинъ яратувшылыгынынъ тагы да уллы тамамы болып, Д.Дауровтынъ «Черкес хэку» газетасынынъ 90 йыллыгына багысланган китабы шыккан. Онда 50 йылдан артык заманды ол оьзи ислеген. Автор шеркеш газетасынынъ тарихи, онда ислеген аьдемлер, айырым редакторлардынъ кайгылы бактылары, коьплеген куллыкшылары акында коьрсеткен. Белгили журналист, язувшы эм шайир Джагафар Ахмедович Дауровтынъ аты Савлайдуныялык Адыг Энциклопедиясына киргистилген. Д.Дауров республикамыздынъ энъ йогары савгасы ман - «Карашай-Шеркеш Республикасы алдында сыйлары уьшин» орден мен, коьплеген медальлер мен савгаланган. Ясына да карамай, Джагафар Дауров буьгуьнги куьнде де Савлайроссиялык регионлык амалламаларда, яс оьспирди тербиялавда белсинли катнасады. Джагафар Ахмедович Дауровты бу аьлемет мерекеси мен ак юректен кутлайман, берк ден савлыкты эм белсинли яратувшылык яшавды сагынаман!