Адыгэ лъэпкъым и щэнхабзэ

Къэрэшей-Черкес Республикэр илъэси 100 щрикъум хуэкIуэу, мэлыжьыхьым (апрелым) и 21-м Байрамуковэ Хьэлимэт и цIэр зезыхьэ Къэрал Лъэпкъ библиотекэм ирагъэкIуэкIащ адыгэхэм я литературэмрэ гъуазджэмрэ я декадэм и пежьэ гуфIэгъуэ зэхыхьэ. Мы махуэм екIуэкIа литературэ пшыхьыр траухуащ адыгэ лъэпкъым и щэнхабзэ щIэиныр, илъэс кIуахэм литературэ, щэнхабзэ я лъэныкъуэкIэ адыгэм илэжьамрэ илэжьымрэ къэпщытэжыным. А псом нэхърэ нэхъыщхьэжыр арати, абдежым ягъэнэIуащ иджырей зэманым тегъэпсыхьа Iэмалхэр къэдгъэсэбэпурэ адыгэбзэр зэрытхъумэну щIыкIэхэр. АтIэ, щIэблэр хэкупсэрэ гущхьэгъэсэкIэ тэрэз яIэу къэгъэтэджын папщIэ, адыгэм и щэнхабзэ бейм мыхьэнэ ин зэриIэр хэткIи хьэкъщ… Дауэдапщэм кърагъэблэгъахэм яхэтащ адыгэм и щIэныгъэрылажьэхэр, и творческэ интеллигенцэм щыщ цIыху щхьэхуэхэр. Апхуэдэу, адыгэ литературэмрэ гъуазджэмрэ теухуа пшыхьым щыIащ КъЧР-м и «Адыгэ Хасэ – Черкесский Парламент» жылагъуэ зэщIэхъееныгъэм и тхьэмадэ Аслъэнхэ Алий, филологие щIэныгъэхэм я кандидат Къанкъуэщ Арсен, СССР-м, УФ-м и журналистхэм я Союзхэм хэт, УФ-м и тхакIуэхэм я Союзым хэт Даур Жэхьфэр, УФ-м и журналистхэмрэ и тхакIуэхэмрэ я Союзхэм хэт ГъукIэкъул Даут, КъЧР-м щIыхь зиIэ и журналистхэу Бемырзэ Зурабрэ Абидокъуэ Люсанэрэ, Акъ Мухьэрбэч и цIэр зезыхьэ адыгэ Драмэ театрым и унафэщI Куштэ Динэ, театрым и актерхэр, Къэрэшей-Черкес Къэрал филармонием и уэрэджыIэхэу Унэжь МуIэедрэ Думэныщ Лианэрэ, телевиденэмрэ газетхэмрэ я журналистхэр, студентхэр, нэгъуэщIхэри. Адыгэм и щэнхабзэм папщIэ ягъэхьэзыра декадэр къызэIуихкIэрэ, къэпсэлъащ библиотекэм и унафэщI Хапчаев Сэлыхь. — Мы махуэхэм дэ идогъэкIуэкI КъЧР-м щыпсэу лъэпкъхэм я литературэмрэ гъуазджэмрэ я декадэхэр, нобэ и чэзущ адыгэ лъэпкъым и щэнхабзэм. Литературэмрэ гъуазджэмрэ я декадэ Иджыблагъэ къэрэшей, нэгъуей, абазэ лъэпкъхэм яхуедгъэкIуэкIащ литературэ пшыхь купщIафIэхэр. Мы илъэсым дгъэхьэзыра декадэр тыдоухуэ КъэрэшейЧеркес Республикэр дяпэгъэ илъэси 100 зэрырикъунум. Абы къинэмыщIауэ, псоми зэрытщIэщи, мы илъэсыр медицинэмрэ щIэныгъэмрэ я Илъэсщ. Декадэм зыхуэдгъэхьэзыркIэрэ, дэ тхылъ къыдэдгъэкIащ ди республикэр гъуазджэм и лъэныкъуэкIэ зыгъэбжьыфIа цIыхухэм ятеухуауэ. Абы ихуащ артистхэм, сурэтыщIхэм, художникхэм, композиторхэм, уэрэджыIэхэм, нэгъуэщI IэщIагъэлIхэм я къекIуэкIыкIам теухуа тхыгъэхэр. Иджыри, мыгъэрей декадэр щIедгъэкIуэкIым и мыхьэнэ нэхъыщхьэу къызолъытэ – ижь зэман лъандэрэ лъэпкъхэм къыддэгъуэгурыкIуэ псэ лъапIагъэхэр зэрытхъумэным, диIэм зэрыхэдгъэхъуэным, ахэр хэIущIыIу зэрытщIыным дытепсэлъыхьыну лъэкIыныгъэ диIэр. Абы папщIэ, библиотекэм и лэжьакIуэхэм лэжьыгъэ ин ирагъэкIуэкI. ИдогъэкIуэкI конференцэхэр, фэеплъ пшыхьхэр, гъэлъэгъуэныгъэхэр, хэгъуэгур дызэрыгушхуэ цIыхухэр догъэлъапIэ. Адыгэм и щэнхабзэм, и IуэрыIуатэм теухуауэ мы илъэсым мыпхуэдэ дауэдапщэхэр едгъэкIуэкIагъэххэщ: журналист Даур Жэхьфэр илъэс 90 зэрырикъум теухуауэ, тхакIуэ, усакIуэ, IуэрыIуатэдж цIэрыIуэ Шэрджэс Алий (илъэс 85-рэ), УФ-м и цIыхубэ артист Гъуэт Хъусин (илъэс 80), Жэгуэтэн Мыхьэмэт (илъэс 95-рэ), АбытIэ Хъызыр (илъэс 80) сымэ ятеухуа пшыхьхэр. Ноби зыхудогъэхьэзыр радиом и журналист, диктор цIэрыIуэ, филологие щIэныгъэхэм я кандидат Брат Хьэсин илъэс 85-рэ зэрырикъум теухуа пшыхьым. Дэ зэхудохьэс лъэпкъхэм я тхыдэр, зауэм хэкIуэдахэм я унагъуэцIэхэр къыдолъыхъуэж. Аращи, фи хэкуэгъухэм ятеухуауэ хъыбар къэфлъыхъуэмэ, фыщIэупщIэ, библиотекэр сэбэп къыфхуэхъуфынущ, — жиIащ библиотекэм и унафэщI Хапчаев Сэлыхь. Къэрэшей-Черкес гуманитар къэхутэныгъэ институтым и щIэныгъэрылажьэ нэхъыжь, филологие щIэныгъэхэм я доктор Къанкъуэщ Арсен япэу къищIа доклад убгъуамкIэ теIэбащ адыгэ лъэпкъым и литературэ щIэиным и беягъым, къыхигъэщащ игъуэнэмысу тхэкIыжа ди усакIуэ, тхакIуэ лъэщхэм я IэдакъэщIэкI нэхъыфIхэм ящыщхэр. НобэкIэ адыгэбзэр зыгъэлажьэу диIэ ныбжьыщIэхэм я цIэр къриIуэкIэрэ, кърибжэкIащ абыхэм литературэ пкъы щIэту тхылъ къыдагъэкIахэр, темэ-темэкIэрэ иугуэшурэ. КъЧР-м и «Адыгэ Хасэ – Черкесский Парламент» жылагъуэ зэщIэхъееныгъэм и тхьэмадэ Аслъэнхэ Алий и къэпсэлъэныгъэр зыхуэгъэпсауэ щытар хэгъуэгу «Адыгэ Хасэм» «ЩIалэгъуалэ Адыгэ Хасэр» щIыгъуу лъэпкъ литературэмрэ гъуазджэмрэ хэлъхьэныгъэу хуащIымрэ ди щанхэбзэ щIэиныр хъума хъун щхьэкIэ лэжьыгъэу ягъэзащIэмрэщ. Акъ Мухьэрбэч и цIэр зезыхьэ адыгэ Драмэ театрым и унафэщI Куштэ Динэ псалъэ щратым, тепсэлъыхьащ икIи видео IэмалкIэ къызэхуэсахэм яригъэлъэгъуащ мы гъэм театрым лэжьыгъэу иригъэкIуэкIамрэ дяпэкIэ къыпэщылъымрэ, адыгэ лъэпкъым и театр гъуазджэм зэрызрагъэужьыр нэрылъагъуу тегъэщIапIэ ищIурэ. КъинэмыщIауэ, декадэм къекIуэлIахэм нэрылъагъу хуащIащ ди республикэм и сурэтыщI, скульптор ныбжьыщIэхэм я IэдакъэщIэкIхэр. Iуэхум къыхашащ Хьэбэч Умар и цIэр зезыхьэ Къэрэшей-Черкес педагогическэ колледжым я студентхэр, Черкесск дэт курыт еджапIэхэм и егъэджакIуэхэр, Адыгэ Драмэ театрым и актерхэр, КъЧР-м и Къэрал филармонием и артистхэр.