Актуально 72,8 млн рублей направят «Россети Северный Кавказ» на повышение квалификации сотрудников в 2025 году Актуально Потребители «Карачаево-Черкесскэнерго» через «Свет Онлайн» оплатили более 71 млн рублей Актуально Глава КЧР Рашид Темрезов призвал жителей республики присоединяться к ежегодной масштабной акции «Сад памяти»  СКФО Две ярмарки откроются 19 апреля в Ставрополе СКФО В Дагестане инвесторы планируют создать до 5000 новых рабочих мест

ЗЫНГЬИ ЙЦIАМКIВАРЫГIАТI БКЪАЛЬАМ

27.11.2018 541
ЗЫНГЬИ ЙЦIАМКIВАРЫГIАТI БКЪАЛЬАМ
аква хачIв хъадата йрыхъвдаквыз аунагIва атшгIва дымрычвуата атгIачва йыртахъу надырхъагIвацарныс акIвын. АуыжвгIанчIви пхIвысква ауат йрыцта анхартагьи, ажвлара уысквагьи, айшыста йсхIвапIта – ахъацIа уысквагьи лдамаква йгIарыквхIатI. Ауат ауыс къомкI йырхъазымкIва апхIвыс аршIыйара анлылахьхауа баргвырата дзынйауа рахIагьи йщардапI. Ауат зымгIва хъацIара лылата дгIарылстI йгьи дгIарылситI уахьчIва згвыргъьара мшы зыцагIвсшара стахъу Россия ажурналистква р-АдкIылара йалу, «КЧР-ла гIатгара зму акультура анхагIвы» ЧIахIра хьзы зму ДЖЬАРДИС Асйат МухIаджьыр йпхIа. Ауи даныпI, дпхIапI, дахщапI, дыммадупI, дарыпхьагIвпI, джурналистпI, длитература дырыгIвпI. Ауи йгIашIыспхьадзаз ауысква зымгIвагьи дахIврала йлырхъйитIта дъачIвагIагIв гвымчIвата, дпхIвыс пшдзата, жьыхьра лылата, лгвгьи пшката дгIанхарнысгьи лылшитI. Асйат асквш 1953, ноябрь а 24 Псыжв кыт апны дйытI. Апхьарта амщтахь асквш 1977 КъарчаЧеркес къральыгIва пединститут афилология факультет дгIалгатI. Псыжв кыт йгIвбахауа аквтанай апхьарта абаза бызшвала арыпхьагIвта лынхара джвыквылцIатI. ЙалкIгIата, хIцри бызшвала арыпхьара аъачIвагIагIв шIа лпсы йаргванын. Ауи лынхара апны дазъазата йапшымыз аметодикаква гIалрысабапуан йгьи йгIалдахIвуан. Йымкъвауата ауи лгвымчIвара гIарпхьадзауата арыпхьагIв-методист хьзы гIалыхьырцIатI. Джьардис Асйат абаза бызшвали литературали ларыпхьара сахIатква КъарчаЧеркес къральыгIва пединститут астудентква рыхъазла йызнымкIва рынхара тшазырбжьара апны щатата йырзалтI. Асйат апхьарта дъадзанхаз азаман ауацIала Къарча-Черкес Республикала гIатгара змаз, арыпхьагIвта сквш 53 йынхаз, Кълыч Рауфи Тобыль Нурйи йрыцта абаза бызшвала апхьага щарда алазцIаз лаба Джьардис МухIаджьыр йажваква «Асабиква бырзымгвауахан» зынгьи йгьылхълымраштылтI. Ауи йалрыпхьаз унагIвахатI, рсабиква гIари гIарыцIагылхтI. Ага ауаса йаъазтынгьи, бзазара мгIва йыквылцIаз йрыуата щардагIвы рарыпхьагIв дгьырхъаштылуам, йлызгIайлитI, дырбалитI. Асйат лынхара апны аинститут йгIацIылгаз адырраква йырхъазымкIва лаба МухIаджьыри лан Бэли дыззырбжьаз абаза цIасква, агIвычIвгIвысагIа, ашвапха бзиква йанакIвызлакIгьи йшгIалрысабапуаш дащтапI. Абаза литература атшауацIыхра йадынхалуаз агIвгIвчва йрыуата щардагIвы Асйат лаба аргваныта драбадыруан, рпны йансасуазгьи гIаншун. Ауат ркнигаква рунагIва йыгIвнан, ларгьи данхвыцыз азаман йгIашIарышвта йлымаджьащахъвата дрыпхьун, ъачIвагIа ангIалылхуазгьи йгIалцхърагIатI. Йларгванхаз абаза бызшви абаза литератури уахьчIва йъагIадзаз дрызцIабыргта дынхитI. Асйат апхьарта дынхаркIвауата ларыпхьагIв, апрофессор Кълыч Рауфи лаба МухIаджьыри рыргвышхварала литературала апхьагаква ралацIарагьи дадынхалтI. Ауи йгIацIылщтыз апхьагакви аметодика цхърагIагакви уахьчIвала апхьарта апны йгIадрысабапитI. Асйат асквш 1991 февраль агIан нхара «Абазашта» газет ддрайгватI. Ари абзазара апны зынгьи закIгьи ахъазгIваца йыгьгIаншум. Абараъа ауи йлылаз аршIыйара чIвец абгата тшгIахънатIытI, апублицистика йацта алитература аквчважвараквагьи джвыквылцIатI. Аредакция дъадзанхауа асквш 27 йрыуата Асйат агазет ответсекретарь йхъвдаквцIараква сквш 25 руацIа йлырхъйатI. Ауи алитература йазынарху лгIвыраква швкIы йнаднацалуазапI. Асйат лыршIыйара даквчважвауата ауысагIв ЛагIвычв Джьамльадин йстатьякI апны араса йгIаликIгIатI: «Асйат лгIвыраква рпны бзазара магIын ду зму уыс щарда гIащтIылхитI, гвыбзыгъата дрыквчважвитI, йылхIвауа агIвгIвчви ауысагIвчви ражваквала йылрыбагъьахитI». ЛагIвычв Джамльадин арат ажваква йзырхIваз Асйат абаза литература гIвыраква рыхъаз йанлыргIалта лара лкъарула асквш 2008 агIан йгIацIылщтыз лкнига «Абаза литература ахъазла хъвыцраквакI» данапхьа амщтахь акIвпI. Джьамльадин ауи акнига магIын ду азибауата йгIвыра апны йгIаликIгIатI: «Асйат ЧквтIу Микаэль, Батал Къасей, Тльабыча Мира, Мыхц Кьарим руысара данаквчважвауа шIыцта щарда узыгIахъылтIитI. Ауат йалкIгIата абаза литература йазрыпхьауа швабыжта йгIарцхърагIуштI». Лара Асйат лкнига «Апхъажва» апны хачIвыта лпахь йлыргылыз даквчважвауата йылгIвытI: «Абаза литературала апхьара сахIат йнашылуа арыпхьагІв йуыс баргвыпI. Ауи йнапIы йыцIу йзирыпхьауа агIвыри ТIыгв Владимир йкнигаква «Абаза литература ащаквгылри» «Ахъвыцра агIамти» ракIвпI. Ари акнига хвыц апны хIыгIвгIвчва ргIвыраквакI сшрызхъвыцуа, ауат лахIварата йгIасыларцIауа гIасырбарыквын арыпхьагIв шIакI йгIайцхърагIарныс сайгвгъитI». Ажва гьалам Асйат лмурад хъада шгIалдахIвыз. Апрофессор ЧкIала Петр йгIвыракI апны асквшква 1990–2016 руацIала хIгазет анапаква рпны Джьардис Асйат лаъара абаза литература йаквчважваз, апхьачва ахазыргIвазаз, йгIадзынгылуа чкIвыныргIа рыхъазла бжьара нархара азтыз дшаъам гIаликIгIатI. ХIбзазара йацта алитературагьи апхъала йымгIвайситI. Акнига шIыцква гIацIцIитI. Ауат апхьагIвчва йыдзырдыруа Асйат лапшта, хIлитература ахьыла разыгIальаматра гIазыршIыхуш, йауацIыхта йрыквчважвуш хIапхъахьылагьи йгIадзынгылзарквын бзихушын. Лара Асйат уахьчIвагьи дгьашIасуам. АгIвгIвчва, ауысагIвчва рюбилейква йырпылуата астатья бзиква лгIвитI. Щарда мцIуата Къврымбай АбдулахI, Аджьбакь ХIаджьисмель, Йуан ГIальиса йырзылгIвыз абзагIвраква «День Республики» , «Абазашта» газетква йгIарыншвалтI, апхьагІвчвагьи швабыжта йыргвапхатІ. Асйат лгІвыраква зымаджьащахъвата йрыпхьауа щардагІвыпІ. Дызлачважвауа апроблемаква шгІахъылтІуа йаназыразу телефонла йгІалазхІвуа гьмачІгІвым. Асйат атакIра уысгьи бзита йгIалдахIвитI. Ауи йашахIатпI Этлыхв Олег йроман «Звезды над Каиром» йауата абаза бызшвала йаталкIыз ашIчIвараквакI. Ауи апхъала КIьачв Адыльгьари йгIахIвахраквагьи бзидздзата йаталкIтI. Джьардис Асйат абаза литература лыхьыз шгIалахуш кьангьаш гьалам. Ауи уыста йылхаз, йара уахьчIвагьи йылхауа абаза культура ахъазла магIын ду амапI. Ауи ахъачва-апхьахьаква, алитературадырыгIвчва ТIыгв Владимир, ЧкIала Петр дгIархьымшвауата, лара лпхIвыс хъвыцща, лхатI лымата абаза литератури абаза бызшви дырзынхитI. Джьардис Асйат лбзазара, лынхара хъатаква ужвыгьи щарда рзухIва ауаштI. Ауаса уахьчIва рыцIа сгватра ззынасырхаз рахIа спсы йаргванта ауи уыста йылхауа – алитература гIвыраква рыквчважвара ракIвпI сызхьысыз. УахьчIвала ауи лпахIба Зауыр йыпхIчва Диани Амалии апхьарта апны ргIатгараква лхъа рыладухауа, лпайцIба Назир йгIайыцIагылыз Артур хвыц дйайгвыргъьауа дбзазитI. ГвыхътIыла Джьардис Асйат МухIаджьыр йпхIа лгвыргъьахъв мшыла йлайхIвахIвуаш срылата згIвадара багъьа, нцIра ауыра, агвнагьра, тгIачвала атынчра, АршIыйара дахIвраква лымата, сквшщарда лкъальам цIарала ужвыгьи хIцри газет лрыпшдзарныс лзыстахъпI.
541 просмотров


Комментарии

Написать
Комментарии >



Подписывайтесь на RIAKCHR в Одноклассниках Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “ВКонтакте” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “Telegram” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный