ХІреспублика утыцІтагьи йбергьльу ажвлараполитика уыснкъвгагІв,
аистория наукаква ркандидат, аэтнолог КІЫЩМАХВА МухІамад
ХІаджьбакьыр йпа уахьчІва – сентябрь а 14 сквш
70 йрыцкьатІ. Ауи дыздыруа зымгІвагьи йынхара-бзазара мгІвала швапха гІазхъухуаш агІвычІвгІвысква дрыуата йырпхьадзитІ.
МухІамад тгІачва ду
дгІарылцІтІ. Йаба ХІаджьбакьыри йан Хаджьати
хвгІвысабичва гІадзындыргылтІ – гІвпачви хгIвыпхІчви. Россия апны ареволюция амщтахь йапхъахуз ажвасквшаква рагІан
абазаква дырра зму уагІа рмачІгІвын, ауат амачIыгIв дрыуан ХІаджьбакьыр, ауи зоотехниктагьи
арыпхьагІвтагьи дапхьатІ.
Йцри кыт Псыжв йахъазымкІва Къарапагва апынгьи асабиква айрыпхьатІ,
атгІачва ауаъа йбзазауата асквш 1949 агІан МухІамад дйытІ. Ауи йшихІвахуала, раба йанакІвызлакІгьи йапхьара, адырраква йырзычІвырхъара
шатахъула дгІарылабжьун.
АхвыгІвгьи раба йажваква рыларкІтІ. МухІамад
Владикавказ апны Ащхъа
кытмлыкврхІара институт зынла йхІаракІу дыррала гІвдипломкІ гІацІигатІ, йацйырцауата
агрономта йгьи ажвлара
наукаквала дъачІвагІагІвта дапхьатІ. Йаща Борис
Ставрополь политехника
институт апны инженерэлектрик ъачІвагІала диплом гІапшцІигатІ, йахщчва Аминат – Москва технология институт, Тамара – Новочеркасск политехника институт, ФатІима педиатрта Ставрополь медицина институт
йгІарылгатІ. ЗымгІвагьи
руыс рдыруата йгІалырхыз аъачІвагІаквала йынхитІ.
Асквш 1972 агІан КІьыщмахва МухІамад дызпхьаз агроном ъачІвагІала
Прикубань район, «Къвбина» млыкврхІарта апны
анхара мгІва дыквылтІ.
Ар къвырльыкъв йхата
дангІахъынхІвых амщтахьгьи йара ауи амлыкврхІарта апны йынхара
джвыквицІахтІ, дбригадирын. Ауи азаман дызцынхаз зымгІвагьи, йалкІгІата ахІбачва, йгвы пхата
йгІатахатІ, абзазара апны йгІайыхъваз бзира щарда дырзырбжьата йпхьадзитІ.
АчкІвын шІа азгІашыкърата йылу, йгврыхвара
йылырбгІатІ йгьи КПСС
аорганква рпны дынхарныс йгІайызхъарцІатІ. Апхъапхъа КПСС а-Устьджьгваты район апны
динструкторын, «Горна»
совхоз апартком дасекретарьын, йащтагІайуата
пщысквша адгалра-партия нхарала ахъвшара
даунашвачпагІвын. УадыргІвана Устьджьгваты агропромадкІылара дапредседательын, ауи йацйырцауата Устьджьгваты райисполком апредседатель
йапхъахауа йзаместитель
йхъвдаквцІараква йырхъйун, «Къарча-Черкес агрокомбинат» а-Устьджьгваты хъвшара даунашвачпагІвын. Асквш 1989
агІан апартия нхара дазгІайхтІ, КПСС а-КъарчаЧеркес обком даинспекторын, КПСС а-Прикубань райком йгІвыджьхауа дасекретарьын. Апартия нхара амщтахь асквш
1991 угІалагата жвсквша
Прикубань райисполком
апредседатель дизаместительын, арайон администрация ахъада йапхъахауа дизаместительын. ЙхІвара атахъыпІ,
КІьыщмахва МухІамад
аинститут дангІалгагьи
апхьара шашІайымрысыз,
йгІашІыпхьадзу аъанатІаквала йхъвдаквцІараква
нардзата йырхъйара ахъазла Ростов йхІаракІу апартия апхьарта, Москва
апны РСФСР Госагропром агропромышленна
комплекс унашвахъцІарала йхІаракІу апхьарта
дгІарылгатІ. Ауыгьи йаба
йажваква багъьата йшйылайкІыз йаквшахІатпІ.
МухІамад «Комстройсервис» йхъгІву акционер жвлара дакоммерция директортагьи дынхатІ, «Росприроднадзор»
федеральна къвырльыкъвхара КЧР-ла а-Унашвачпарта апны дъачІвагІагІвэксперт хъадан. Ари а-Унашвачпарта апны дынхауата «Референт госслужбы 1-го класса» чын гІайквнадыргатІ.
КІьыщмахва МухІамад
дъанхалакІгьи, ъанатІата
йынкъвигалакІгьи дыздкІылу ауыс йдыруата,
гвыцхІара азйымата, джьауапкІра йылата, унашва
зхъицІауа агвып йзадкІылуата, цхърагІара йазыбжу дизыгвжважвауата тшгІайырбатІ. Ауи йанакІвызлакІгьи ажвлара
уысквагьи джьгарта дрылан. ЙызнымкІва Устьджьгваты город йгьи
арайон, Прикубань район р-Советква дырдепутатта далырхтІ, КЧР а-Президент йпны йгІаныршу
Ажвлара Совет, КЧР-ла
МВД апны Ажвлара Совет дрылан, «Абаза» жвлара организация аунашвачпара гІван йгІайызхъарцІатІ. МухІамад йхІаракІу
апхьартаква рпынгьи арыпхьагІвта дынхатІ. КЧГТА
апны историяли политологияли акафедра апны
дарыпхьагІвын, Москва
йхътІу къральыгІва университет а-Къарча-Черкес хъвшара историяли
политологияли акафедра дадоцентын, дарыпхьагІв ахІбан. Ауи акІвымкІвагьи, экономикала, сервисла йгьи унашвахъцІарала Ставрополь техникум ахъвшара апны дарыпхьагІв ахІбан.
ЙшыгІбауа апшта, МухІамад йхІаракІу апхьарта ъачІвагІагІвта дгІалгатІ
акІвын йынхара мгІва
дыквлын, пенсия данцагьи уысдъа дгьымчІватІ,
астудентква айрыпхьатІ.
Йынхара йацйырцауата
наука диссертация йгІвытІ
йгьи Къабард-Балкъар
КъральыгІва университет апны дахІврала йхчан, асквш 2004 агІан
аистория наукаква дыркандидатхатІ. Ауи йдиссертация нхара аубых
ткъвым Берзекь йгьи
ауат йгІарылцІыз апсыуаадыгьа ткъвымква йырзынархан. Адиссертация
йхчара апхъала асквш
1999 агІан МухІамад «Род
из священной долины
убыхов» история-культура очерк гІацІищттІ. Акнига апны Къарча-Черкес
йбзазауа КІьыщмахваргІа, Абхазия йту КІьыщмариаргІа аубых ткъвым
БерзекьргІа йшгІарылцІыз гІайырбитІ. Апхьахьа йынхара Абхазия,
Адыгея, Къарча-Черкес
йгІазикІкІыз аэнография
швъаквала, Россия архив фондква рпны дзынйаз агІвыраквала йалапІ.
– КІьыщмахваргІа
хІткъвым аубыхква рпны
йгІаджвыквлитІ, БерзекьргІа рапхъанчІви асквш
1836 агІан дйытІ, дпоручикын, апаштыхІ архъв апны къвырльыкъв йхатІ, –
йхІвитІ КІьыщмахва МухІамад. – Ауи ахІатырла
аубыхква ртурых сымаджьащахъвадзата снаука
нхараква йрыщатахатІ.
МухІамад йкъальам
йгІацІцІыз йапхъахуз йкнига «Род из священной долины убыхов» гІацІищтра
ахъазла КІьыщмахваргІа
ртурых цІолата ййырдыртІ, йырхъвыхтІ, Москва, Санкт-Петербург, Майкъвап, Ставрополь, Краснодар, Грозна, СогІвым
рархивква ахъирышвттІ,
апхьахьаква дрынйитІ, аткъвым рахІбачва ргIахIвахраква дрыздзыргIвытI, Абхазия йту КІьыщмариаргІа аргваныта драбадыритІ. МухІамад акнига йазигІвыз апхъажва апны араса йаныпІ: «ХІткъвым
ахьыз сыргарныс ари
аочерк згІвыта згвы йгІанагуашгьи даъазапІ. Сара ауи апш мурад гьсымам, хІткъвым арахьарат
йыгьрагъьым йгьи йыгьрайчвам. ЗцIыхъва стагылу датшапI – уахьчІва
йбзазауа, апхъала йгІайуаш абанпараква хІапхъанчІвиква ртурых рдырра, аткъвым зрыпшдзаз
ршвапхала йгІадзынгылра акІвпІ…».
Апхьахьа йапхъахуз
аистория-культура очерк
амщтахь датшагьи акнигаква гІацІищттІ: «Проблемы этнической истории и культуры убыхов»,
«Потомки Бата Берзек»,
«Очерки истории убыхов
и рода Берзек-Берзег».
Йкъальам йгІацІцІтІ дъайыз акыт йгІаквчважвауа
«Къарапагва» книгагьи.
Асквш 2017 агІан Нальчик йгІацІцІыз «Антология памятников права
народов Кавказа» книга
й-28-хауа йгьи й-30-хауа
атомква йрыдынхалыз
МухІамад йакІвпІ. Ауат
аубыхква ртурых, рполитика ргІапсща, рхабзаква, апсыуаква рхабзаква йырзынархапІ. Апхьахьа, аэтнограф быжьмонографиякІ йгІвытІ, анаука журналква рпны статьята 50 айхІа гІаншвалтІ.
Ауи йкнигаква рпны йгIайрысабаптI йхъатала Трыкв
апны йгIазикIкIыз ахабарква.
ЙхІвара атахъыпІ КІьыщмахва МухІамад йапхъала ауыбыхква ртурых араса цІолата йшдмырхъвыхыз. Йапшым асквшква
рагІан ауыбыхква йгІарыквчважватІ апхьахьаква Генко А., Анчабадзе З., Лавров Л., Дзидзария Г., Ш. Инал – йпа датшагьи. Ауаса йабаркІыта,
атурых гІаншараква йырпщылата, йащтацауата аубыхква ртурых гІазырбаз
МухІамад йакIвпІ хІхІварыквын, йгьахърыкъьазлушым. Ауи йгІацІищтыз
«Проблемы этнической
истории и культуры убыхов» книга анапаква 832
йнадзитІ. ЙгІалкІгІара атахъыпI, ауахьчІвачІвиква
аубыхква ртурых гІальаматра шазрыму.
– Щарда мцІуата Абхазия дауата Москва йбзазауа Берзения аубыхква йырзынархата асквш
2012 йгІацІсщтыз амонография йзысщтийырныс тшгІасзынайырхатІ, –
йхІвитІ апхьахьа.
Асквш къомква руацІала МухІамад йамайчра нхара гватрадъа йыгьгІанымхатІ. КПСС а-Къарча-Черкес обком, КЧР
а-Правительства, «Росприроднадзор» федеральна къвырльыкъвхарта
рчІахІра грамотаква, «Къарча-Черкес Республикала
гІатгара зму акъральыгІва къвырльыкъвхагІв»
ЧІахІра хьзы, абхаз-грузин айсра агІан агуманитар цхърагІараква адгалра, Апсны йгІатыцІыз артыгІвчва раныргІалра къарута йалайцІаз ахъазла
Абхаз Республика аорден «Честь и слава» гІайквнадыргатІ.
КІьыщмахва МухІамад
йысквш 70 йтгІачва, ауат
йгІарыцІагылыз, йаргванква рпхарала, рбзибарала дкІвыршата дапылтІ.
Ауи гьакІвымма насып
ззырхІвауа?! Йхъапщыла Нина КIартIун йпхІи
йари пакІи пхІакІи гІадзындыргылтІ – Альберт,
Алина, уахьчIвала «нана»,
«дада» зхІвауа хгІвы йнадзитІ. Ауатгьи рабаду,
ранду рапшта аткъвым
зрыпшдзауа йрыуата йгІадзынгылыргІатІ.
Получайте свежие новости на электронную почту
Комментарии