Актуально Глава КЧР Рашид Темрезов в Москве встретился с Президентом Российской академии наук Геннадием Красниковым СКФО В Северной Осетии сошла лавина СКФО В 2025 году в микрорайоне «Мэй» Нальчика появится Каштановая аллея Актуально В январе 2025 года 74 потребителя филиала «Карачаево-Черкесскэнерго» ограничены в электроснабжении за долги Актуально В КЧР прошла ежегодная Всероссийская акция «Сдаем вместе. День сдачи ЕГЭ родителями»

АЛДЫГА ЯНЪЫ ЭСАПЛАР МАН

16.04.2022 216
АЛДЫГА ЯНЪЫ ЭСАПЛАР МАН
оронавирус инфекциясына карсылык этуьв бойынша кампаниясынынъ барысында 10156 аьдемге вакцина этилген. Вакцинациялав доьрт стационарлык пунктында озгарылады, сондай болып, мобиль пунктлары да аьрекетлейдилер. Яшавшылар ман билдируьвлик куллыклары аьр куьнде де бардырыладылар. Тамамында авырганлардынъ саны сезимли кемиген. Озган йылда келимлердинъ йыйылувларын оьстируьв бойынша да бир кесек куллыкты эндиргенмиз. Ногай муниципал районынынъ бюджети баьри авыл администрацияларын эске алып, 47 миллион 657 мынъ i аьнетке толыстырылган. Сол сан 8 миллион 93 мынъ маьнетке 2020 йылдагыннан артык. Авыл администрацияларын эске алмай, район бюджетине 32 миллион 332 мынъ маьнет налог келимлери туьскен. Бу сан да 6 миллион 157 мынъ маьнетке йогары. Районнынъ оьзлик бюджетининъ шыктажлар кесеги 533 миллион 874 мынъ маьнет болган. Суьйткенде, Карача*- Черкеср^ РеспУьли дай эгилген эм шалынган. Онынъ орташа онъыслыгы гектардан 46 центнер болган. Вал йыйылувы 13 мынъ 180 тонна болган. Куьзги арпадынъ орташа гектардан 30 центнер онъысы алынган. Онынъ вал йыйылувы - 810 тонна. Секер шувылдыр 1 мынъ 114 гектарда эгилген. Вал йыйылувы 63 мынъ 140 тонна болган. Орташа гектардан онъыслыгы - 550 центнер. Озган йылда эгуьв данъылларынынъ коьбиси - 5 мынъ 397 гектар наьртуьк пен бийленген. Оннан 43 мынъ 176 тонна наьртуьк алынган. Гектардан орташа онъыслыгы 80 процент, 960 гектарда язлык арпа оьстимектеплерин аьжетсизлейтаган «Агроальянс» СХП ООО-сы эм «СД Халяль» ООО-сы болдырганлар. Эркин-Халк авыл юртында аьрекетлейтаган «Ставрополь Бройлер» ООО-сы йылына 85 мынъга ювык тавыкты эм 16 миллионга дейим юмырткады болдырады. РФ Президентининъ Указы ман белгиленген Милйылда Икон-Халк авыл Маданият уьйининъ ремонты етимисли кутылган. «Таза сув» федераллык проектининъ калыбында Эркин-Шахар поселогында сув станциясынынъ курылысы басланган. Ден савлык миллет проектининъ калыбында поселокта врачлык амбулатория эм Евсей хуторында фАП-лардынъ курылысы карарланадылар. Соны ман биргесине Эркин-Шахар поселогынынъ «Солнышко» балалар бавынынъ меканы да реконструкцияланаяк. «Соьлеги замангы мектеп» федераллык проектининъ калыбында 2021 йылда Эркин-Шахар мектебинде «Точка роста» йоьнелиси бойынша уьш кабинет ашылган. «2022-2026 йылларга мектеп туьзилислерин ийгилендируьв» программасынынъ калыбында Адил-Халк эм Икон-Халк авыл мектеплеринде ремонт куллыклары онынъ катнасувшыларына каратылган сагынувларын КЧР Правительствосынынъ Председателининъ орынбасары Джанибек Суюнов айтты. - Куьн яхшы болсын, мырат бар. «Земский доктор» программасы бойынша терапевт эм офтальмолог врачларын куллыкка тартпага балавланады. Булайда тагы да бир маьнели зат акында айтып АЛДЫГА ЯНЪЫ ЭСАПЛАР МАН лар. Айтаяк болатаганым сол, быйыл Карашай-Шеркеш Республикасынынъ 100 йыллыгын белгилеекпиз. Эркин-Шахар поселогында аьректелейтаган аграрлык-технологиялык колледжин ногайдынъ кайратлы улларынынъ бириси Азамат Ибрагимович Матакаев басшылайды. Оьктемсигендей негиз бар. Оькинишке, Адыге-Хабль районынынъ бала табув уьйин ябадылар. Ол зат коь1д J Щт \ бюджетти толтырув янъы коронавирус инфекциясы ман байланыста енъил озбаган. Аьлиги заманда производстволык предприятиелерининъ болмавлары, куллыксызлык районнынъ социал-экономикалык оьрленуьвин шаналатадылар. Оькинишке, биз кыска заманнынъ ишинде керегинше промышленность предприятиелерин ашып болмаймыз. Ногай муниципал районы авыл хозяйстволык тебенли оьрленетаган юрт болады эм бизим бас борышымыз бюджеттинъ келимлер кесегин агропромышленность комплекси аркалы белсинли толыстырув болады. Районымыздынъ юртында 45 авыл хозяйство предприятиеси эм фермерлик хозяйстволары саналадылар. 2021 йылда баьри язлык кыр куллыклары да агротехникалык талаплардынъ тутылувлары ман йогары сапатлыкта озгарылганлар. Пишенликтинъ ортак майданы 11 мынъ 400 гектар болады. Оларда 2 мынъ 830 гектарында куьзги бийрилген. Орта онъыслыгы - 40 центнер. Вал йыйылувы 3 мынъ 840 тонна. Сондай болып 733 гектарда куьнайлан оьстирилген. Онынъ вал йыйылувы 833 тонна, гектарыннан орташа онъыслыгы 25 центнер. Ногай районынынъ малшылык предприятиелери та р м а кты н ъ коьпл еген программаларында катнасадылар. Суьйтип, оьткен болжалда районда «Агростартап», «Аьел фермерлик хозяйстволарын оьрлендируьв» туспарлы программалар таралты лганлар. 2021 йылда янъы каьрлеп баслаган он фермер сол ок «Агростартап» программасы бойынша былтыр грантлар алган. Аьел малшылык фермаларын оьрлендируьв бойынша сондай грантка бир фермер тийисленген. Отчетлы йылда Ногай районында 65 тонна суьт болдырылган. Олардынъ 35 тоннасы оьзлик эм 30 тоннасы фермерлик хозяйстволарында. Оннан баска 50 мынънан артык мал эти болдырылган. Этти район лет проектлерин толтырув бойынша «Авыл юртларын комплексли оьрлендируьв» программасынынъ калыбында Икон-Халк авылынынъ Ленин эм Набережная орамларында 7280,5 метрлик ерде сув дуьдиклери янъыртылганлар. Икон-Халк авылынынъ Школьная орамында «Онъайлы кала авасын кеплев» проектининъ калыбында 2 мынъ 716 квадратлы метрлик майданда ярасык парк онъайластырылган. Сондай болып, район орталыгынынъ Железнодорожная орамындагы коьп квартиралы уьйлердинъ каралдылары онъайластырылган. «Культура» миллет проектининъ калыбында Эркин-Халк авыл Маданият уьйи материал-техникалык базасын оьрлендируьвге эм беркитуьвге 500 мынъ маьнет акшадынъ субсидиясын алган. Конъысы Адил-Халк авыл Маданият уьйи сол проект бойынша 850 мынъ маьнетти алган. КЧР-да маданиятты оьрлендируьв программасы бойынша отчетлы бардырыладылар. Ногай районынынъ юртында 1932 йылда ашылган аграрлык-технологиялык колледжи аьрекетлейди. Аьр йыл сайын сосы окув отаныннан туьрли йоьнелислер бойынша 300 артык кеспили специалистлер яшав йолларына шыгарыладылар. 2021 йылдынъ бойында 154 яшавшы куллыкка орынластырылган. Сонынъ санында - он доьрт сакат аьдем. Озган йыл районымыз уьшин бир кесек спорт етимислери мен де белгили болды. Айтпага, Амаль Керейтов 16 ясларына дейимги яс-явка арасында эркин куьрес бойынша Россиядынъ чемпионы эм Болгарияда озган сынасларда Европа чемпионы болып танылган. Амаль Джандубаев Болгарияда 18 ясларына дейимги яслар арасында озган сынасларда катнасып, Европа чемпионы деген атты алып кайткан. Сондай болып, Ислам Мижев бел куьреси бойынша Башкортостанда озган сынасларда баргылы биринши эм Тахир Джагапиров экинши орынларды алганлар. Э р к и н -Ш а х а р д ы н ъ «Аьел» футбол командасы Нижний Новгород каласында Савлайроссиялык турнирде биринши орынды алган. Ислам Карасов Крым Республикасынынъ Ялта каласында шатраш ойыны бойынша баргылы биринши орынды эм Самарада баргылы орынды алып кайткан. Тагы да бир оьктемимиз - Ногай муниципал районында Олимп чемпионы Альберт Батыргазиевти оьрметлевге багыслап, байрам амалламасын уйгынлаганмыз, - деди М. Хапиштов. Йыйыннынъ барысында сыйлы ердеслер! 2021 йыл пандемия аьллери мен байланыста савлайдуныялык ямагатшылыгы уьшин авыр болып озды. Кенем де алдыга салынган борышлардынъ баьриси де толтырылганлар. Сол зат район администрациясынынъ, район Советининъ, авыл басшыларынынъ эм депутатларынынъ тил бирликте аьрекетлегенлери акында айтады. Медицина тармагынынъ куллыкшылары да янъы коронавирус инфекциясына карсылык этуьв бойынша белсинликте аьрекетлегенлер. Яшавшылардынъ савлыкларын тергев уьшин Ногай район поликлиникасына мобиль медицина комплекси еткерилген. Сондай болып, район поликлиникасына врачларды авырганларга, а авырганларды медициналык отанларына еткеруьв уьшин «Лада гранта» автокоьлик берилген. Суьйткенде, сонъгы эки йылдынъ ишинде поликлиникамыздынъ материал-техникалык базасы сезимли беркитилген демеге болаяк. 2022 йылда ультрасеслик алатын алмага озайым. Коьнъилди туьнъилтетаганы сол, койкаорын фондсыз район поликлиникасында келеектегиси йок. Меним ойлавымша, Ногай районында медицинады оьрлендирер уьшин, пациентлерди районда эсапка алмага керек. Оькинишке, коьбиси - районнынъ тысында. Суьйткенде, бу соравды тергев уьшин соьзимди район басшылыгына, район Советининъ депутатларына, авыл администрацияларынынъ депутатларына каратаман, - деди Джанибек Суюнов. Район яшавшыларына каратылган йылы сагынувлары ман КЧР Халк Йыйынынынъ (Парламентининъ) депутаты Муратхан Михайлович боьлисти. - Буьгуьн М аданият уьйининъ иши аьдемлерге толганын коьрип, бек суьйинемен. Соьзимди яс-явкага караткым келеди. 1920-1930- ншы йыллардынъ кыйын политикалык аьллеринде Эркин-Шахар поселогында 1 номерли агролицей, кызыл термен, район больницасы, темир йол курылган болганнъилди тоьмен этеди. Тагы да бир айткым келгени сол, авылларда авлаларды экпеге, ийги яшавга ымтылмага, шалыспага керек. Алдыдагын ойланмага керекпиз. Аз болса да, районымызда промышленность предприятиелери аьрекетлейдилер. Секер заводы оьз аьрекетин Ногай районынынъ юртында бардырады, - деди Муратхан Аджигереевна. Ол баьрисине де язлык коьнъиллигин сагынды. Район басш ысынынъ бажарган куллыгына разылыгын КЧР миллетлер ислери, коьлемлик коммуникациялар эм баспа министри Альберт Кумуков билдирди. - Абырайлы йолдаслар, ердеслер! Мен экинши кере Ногай муниципал районынынъ яшавшысы эм КЧР министри кебинде отчетлы йыйында катнасаман. Ногай муниципал районынынъ етекш илигине белсинли аьрекетлиги уьшин уьйкен разылыгымды билдиргим келеди. Пайдалы куллыклар бажарылатаганы ашык коьринеди. Айтпага, медицина, сув ман канагатлав, билимлендируьв тармакларында янъы объектлер курыладылар. Ол затлар бек кувандырадылар эм Ногай униципа. район администрациясынынъ куллыкшылары, район Советининъ депутатлары яшавшыларымыз уьшин куллык этпеге суьетаганлары коьринеди. Савболынъыз, - деди соьзин баслай келип, Альберт Мусабиевич. - Озган йылдынъ басыннан алып биз Ногай муниципал районы ман тар байланыста миллетлер ара эм конфессиялар ара айкасувлар йоьнелисинде, сондай болып, республикамыздынъ миллетлерининъ тувган тиллерин саклавга эм оьрлендируьвге каратылган бир кесек куллыкларды бажарганмыз. Суьйтип, озган йылда биз Ногай муниципал район администрациясынынъ элшилери мен бирге «Алтын китап» деп аталган китапты баспадан шыгардык. Онынъ ишиндеги шыгармалар 3-6 ясларындагы балаларга каратылганлар. Быйыл да сосы йоьнелисте ислемеге эм бу китапты тиражы 1000 экземпляр этип шыгармага мыратланамыз. Тувган тилди саклавга ол уьйкен косым болар, деп ойлайман. Савлайроссиялык яшавшылардынъ санын язып алув шагында да Ногай муниципал район администрациясы ман тар байланыста ислегенмиз. Энди де алдыда Ногай районынынъ эм Карашай-Шеркеш Республикасынынъ яшавшыларынынъ онъайлыклары уьшин куллыгымызды бардыраякпыз, - деп беркитти министр. Сонъ Ногай муниципал район администрациясынынъ басшысы Мурат Хапиштов Эркин-Юрт авылынынъ ортак билимлендируьв мектебининъ орыс тил эм адабият дерислериннен окытувшысы Асият Кличгереевна Джагапировады адабият бойынша Савлайроссиялык олимпиададынъ регионлы к ш еригининъ енъуьвшисин аьзирлегени эм коьп йыллык намыслы куллыгы уьшин Разылык хат пан савгалады. Сондай болып, Икон-Халк авылынынъ ортак билимлендируьв мектебининъ баслангыш классларынынъ окытувшысы, Россиядынъ «Йылдынъ окытувшысы» конкурсынынъ муниципал шеригининъ енъуьвшиси Бэлла Альбиевна Туркменовады коьп йыллык намыслы аьрекети уьшин Разылык хат пан савгалады, коьп йыллык намыслы куллыгы эм «Йылдынъ тербиялавшысы» Савлайроссиялык конкурсынынъ муниципал шеригининъ енъгени мен байланыста «Ромашка» балалар бавынынъ тербиялавшысы Альбина Шабановна Харатоковады Разылык хат пан белгиледи. Районымызда коьп курылыслар болсынлар, йылдан-йылга оьрленип барсын! 
216 просмотров


Комментарии

Написать
Комментарии >



Подписывайтесь на RIAKCHR в Одноклассниках Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “ВКонтакте” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “Telegram” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный