СУЬЙГЕН ИСИНЕ АЛАЛЛЫ К ПАН

«Оьзи де янып, оьзгелерди де яндырып биледи» деп Ануар Аскербиевич Алабердовтай аьдемлер акында айтыла болар. Сыйлы ясы уьйкен савлай яшавын савлыклы яшав келбет ин яйы лды рувга, яс-явкады спортты суьйдируьвге багыслап келеятыр эм спортта оьзининъ усталыгы ман, сулыбы ман боьлисип, яс аьдемлерди де кызыксындырып биледи. Сосы куьнлерде Ануар Аскербиевич Алабердов оьзининъ 75 йыллык I ерекесин белгилейди. Аьдемнинъ яшавы яшаган йылларынынъ саны ман тувыл, а эткен иси мен баалы дегенше, А.А.Алабердов озган йылларынынъ ишинде коьп затты этпеге уьлгирген. Онынъ тренерлик стажы 50 йылдан артады. Ол футболшылардынъ бир неше аркасын тербиялаган, олардынъ етимислерине куванган эм сол суьйген каьрине куьшин-янын аямай, аьрекетлеген. Айтпага тийисли, Ануар Аскербиевич Алабердовтынъ аты тек бизим республикамызда тувыл, аьле Казахстанда да аьруьв белгили, неге десе ол коьплеген йылларды сол юртта да ислеген. Комплексли спорт школасынынъ, айырым футбол школасынынъ тренери болып ислеген ердесимиз сайлаган кесписине, аьрекетине алаллыгын коьрсетип келген. Ануар Аскербиевичтинъ аьрекетлеген 50 йылынынъ ишинде онынъ тербияланувшылары коьплеген спорт турнирлеринде, сонынъ санында халклар ара турнирлерде, айтпага, СССР эм Казахстан Республикасында озган чемпионатларынынъ енъуьвшилери болганлар. А.А.Алабердовтынъ тербияланувшыларынынъ куьндеслери Россиядынъ эм Туркмениядынъ командалары, СССР ветеранлар командасы, Петербургтынъ, Самарадынъ, Пермьнинъ, Ростовтынъ, Москвадынъ, Ставропольдинъ, Грозныйдынъ, Астраханьнинъ, Новороссийсктинъ, Пятигорсктынъ, Душанбединъ эм тагы да коьплеген юртлардынъ командалары болганлар. Соьзсиз де, аьр бир истинъ, етимистинъ булаклары тувган ерден, балалык шагыннан басланадылар. Толкынлы Кобаннынъ ягасында кенъ яйылган Эркин-Юрт авылында тувган эм оьскен Ануар Алабердов аьле 8 ясындагы бала болып, оьз замандаслары ман бирге футбол ойнайтаган эди. Балалар-яс-явка спорт командасынынъ капитаны да болган. 70-80-нши йылларда ол оьзи де, тербияланувшыкатнасадылар. Сол сынасларды уйгынлап, А.А.Алабердов аьле спорт журналисти кебинде де оьзининъ болымлыкларын сынайды. Турнирлер акында язган онынъ макалалары Казахстаннынъ баспа амалларында орын табадылар, спортка ямагаттынъ карасын туьрлендиредилер. КЧР спортш ылары республикамыздынъ сыйын оьзге регионларда, сонынъ санында Казахстанда да яклайдылар. Ануар Аскербиевичтинъ спорт аьрекетлиги акында айта келип, онынъ шалысувы ман «Тогызкумалак» ойыны янландырылганы акында айтпай болмайды. Ол бу ойынды республикамызда яйылдырып, журналистлер, мектеп окувшылары арасында сынаслар уйгынлаган, оьзи де Казахстанда озган сынасларда катнаскан. 2008 йылда Уральск каласында бу спорттынъ туьрлиси бойынша токтастырувшы съезди озган. Элшилер тогызкумалак ойыны бойынша Федерациясынынъ президентин эм вице-президентин сайлаганлар. Айтпага тийисли, А.Алабердов бу халклар ара Федерациясынынъ вице-президенти этилип сайланган. Доьрт йылдынъ бойында Ануар Аскербиевич Азиядынъ эм Дуныядынъ чемпионатларын уйгынлавда белсинди катнаскан. 2004 йылда тийисли тыншаювга кеткен сонъ да, А.Алабердов спорт аьрекети мен каьрлеген. 2009 йылда ердесимизди Мангистау областине там ада тренер кебинде район балалар спорт школасын басшылавга шакырадылар. Онынъ тербияланувшылары Казахстаннынъ чемпионатларында баргышылар эм енъуьвшилер болганлар. Олар аьле Ессентуки, Анапа, Черкесск калаларында да коьп кере енъгенлер. Юртымызда эм Казахстанда спортты оьрлендируьвде эткен косымы уьшин Ануар Аскербиевич РФ эм КЧР спорт министерстволарынынъ, Казахстаннынъ эм Мангистау областининъ басшысынынъ, футбол Федерациясынынъ коьплеген дипломлары ман эм Сый грамоталары ман, медальлер мен савгаланган. 2014 йылда А.А.Алабердовка «Карашай-Шеркеш Республикасынынъ сыйлы тренери» деген оьрметли ат берилген. «Эр аьдем яшавда уьш борышты толтырмага - уьй курмага, терек олтыртпага эм ул оьстирмеге керек» деген айтув бар. Ануар Аскербиевич бу баьри талапларды толтырган. Оьзининъ ян досы ман ол уьш балады оьстирген, соьлеги заманда олар «аьел бавынынъ» емислерине - балаларынынъ, йиенлерининъ етимислерине куванып яшайдылар. Сыйлы мерекенъиз мен ак юректен кутлаймыз, наьсибинъиз узак болсын, ийгиликлеринъиз коьп болсын, Ануар Аскербиевич! К.НАЙМАНОВАДОБАГОВА. ДУРБАТЛАРДА: Тогызкумалактынъ Халклар ара Федерациясынынъ Президенти Алихан Байменов пан. (2012 й.); Казахстаннынъ футбол Федерациясынынъ президенти Ерлан Кожагапанов пан (2016 йыл). СУЬЙГЕН ИСИНЕ АЛАЛЛЫ К ПАН лары да Карашай-Шеркеш автономиялы областининъ чемпионатларында катнасканлар. Спортты суьюв сезимлерин ога Уллы Аталык кавгасынынъ катнасувшысы, ногай язувшысы Салехжан Заляндин синъдирген. Ол авыл библиотекасынынъ басшысы болган. Библиотекада коьплеген китаплардынъ арасында «Физкультура эм спорт», «Спорт ойынлары», «Шатрашлар» деген журналлар, «Советский спорт» газетасы бар эдилер. - Бизде, балаларда, сол заманларда коьп борышларымыз бар эдилер. Биз уьйкенлер мен бирге данъылларда куллык этетаган, мал багатаган, уьй, каралды куллыкларын толтыратаган эдик. Кене де, биз спорт пан - футбол, волейбол, асык ойнамага заман табатаган эдик, кыста аяк-шана тебетаган эдик. Сол заманларда биз китаплар да коьп окыйтаган эдик, - деп эскереди Ануар Аскербиевич. - Кешелер мен май шырактынъ ярыгы ман китапларды коьп окыганман. Китап окувды суьюв Ануар Аскербиевичте соьлеге дейим де сакланган. Онынъ китаплар уьндириклеринде тек спорт акында тувыл, коьплеген художестволы, илмилик китаплар бар. С порт акы нда терен билуьвге ымтылып, Ануар А скербиевич коьплеген баспалавларды окыган, спорт техникасын, оьзге усталы кларды олардан таныган. Тренер болганда да, ол Европадынъ энъ ийги школаларынынъ («Барселона», «Аякс» Европа спорт школалары), Германиядынъ, Италиядынъ футбол академияларынынъ сулыпларын тергеген, яс футболшыларды аьзирлевде энъ ийги якларын алган. Казахстанда, Шевченко каласынынъ, сонъ Актау каласынынъ спорт школасынынъ директоры болып ислеген заманда, сол сулыпты оьзининъ куллыгында кулланган. Сол заманда спорт школасында 8 спорт классы куллык эткен. Олардынъ тийисли аьрекети уьшин баьри аьллер тузилген эдилер. тамамында спорт школасынынъ бир неше агзалары Казахстаннынъ йыйылма командасына туьседилер. Ануар Аскербиевич бу уьйкен школады басшылай келип, аьле командадынъ тренерине методикалык ярдам да эткен. А.Алабердовтынъ тербияланувшылары 1990 йылда СССР балалар-явка спорт школаларынынъ чемпионатында катнасканлар, зоналык сынасларда баргылы орынларды алганлар. Олар Махачкаладынъ, Грозныйдынъ, Владикавказдынъ, Ашхабадтынъ эм оьзге юртлардынъ командаларын енъип, СССР чемпионатынынъ финалына шыкканлар. О ннан баска А нуар Аскербиевич арбитр кебинде етимисли аьрекетлеген. Он йылдан артык заманды ол СССР чемпионатларынынъ тоьрешилигинде болган. Суьйтип, ол етпистен артык футбол ойынларынынъ тоьрешиси болган. Сонынъ санында тек Казахстаннынъ юртларында тувыл, аьле Баку, Тбилиси калаларында да болган. 1995 йылда тувган Элине кайтып, А.Алабердов Карашай-Шеркеш Республикасында да коьплеген сынасларды уйгынлаган. Бу сы н а сл а р д ы « Ч е р ­ кесск», «Ногай давысы» редакциялары ман бирге озгарган. Ануар Аскербиевичтинъ билими, бай сулыбы тувган авылынынъ администрациясын басшылавда да кереккен. Оны Эркин-Юрт авылынынъ басшысы этип сайлап, авылдаслары яшарлык юртларынынъ бактысын сенгенлер. Яшавынынъ сол шагы да А.А.Алабердовтынъ кайнавлы эм туьзуьвшенлик ислерге толы эди. Сол яваплы иси мен биргесине Ануар Аскербиевич балалар эм уьйкенлер арасында сынасларды уйгынлайды, яс-явкады спорт усталыгына уьйретеди. Тап сол шакта Казахстаннынъ эм Карашай-Шеркеш Республикасынынъ спорт суьювшилери спорт элшиликлери мен авысадылар, турнирлерде