САЙЛАГАН КЕСПИСИИЕ АЛАЛЛЫК ПАН

Йыллар озадылар, окувшылар эм окытувшылар келедилер эм кетедилер, ама мектеп аьр кайсымыз уьшин - ол бизим яшавымыздынъ бир кесеги. Онда биз янъы затларга уьйренгенмиз, билимлер алганмыз, досласканмыз, эм алал эм ийги аьдемлер болмага уьйренгенмиз. Мектеп - ол яшав... Бас орында мектептинъ директоры болатаган яшав. Зегенли, билимли басшы болмаса, баславлы, татым коллектив те, ийги ис тамамлары да болмаяк. Мереке - ол аьр аьдемнинъ яшавында маьнели ис. Ол зегенликтинъ, кеспилиликтинъ эм бай сулыптынъ байрамы. 12 мартта Прикубан районынынъ Кавказский поселогынынъ Д.А.Стариков атлы орта мектебининъ басшысы, йогары категориялы окытувшы Сайдат Сепералиевна Арсланова (Култаева) 55 йыллык мерекесин белгилеген. Окытувшылык стажы 30 йылдан артык болатаган аьдем акында «яшавы босына озбаган» деп айтылады. Сайдат Сепералиевна 1966 йылдынъ 12 мартында Дагестан Республикасынынъ Ногай районынынъ Боранчи авылында тувган. Ол уьйкен, коьп балалы аьелде оьскен. Атасы Сеперали Эсувович совхозда тракторист болып ислеген, анасы Улангерек Ибрагимовна почтальон болып ислеген. Сайдаттынъ атасы кызын окытувшыдынъ кесписин сайлаганын суьетаган эди, ама кызалак баска йоьнелисти сайлады. 1984 йылда Сайдат Ставропольдинъ Ис Кызыл байраклы авыл хозяйство институтына окувга туьсти эм 1990 йылда бу вузды «Оьсимликлерди коршалав» кесписи бойынша кутылды. 1989 йылда Сайдат Нефтекум районынынъ Каясула авылында дипломнан алдынгы практикасын оьткен. Онда ол болаяк ян досы Шерпедин Винонасович Арсланов пан таныскан эм коьп заман кетпей, яс аьдемлер аьел туьзгенлер. - Йогары окув отанын кутылганда меним алдымда авыл хозяйстволык яде окытувшылык аьрекетлиги мен каьрлемеге сайлав бар эди. Бактымнынъ туьзилуьви мен окытувшылыкты сайладым. Ставрополь крайынынъ авыл хозяйство министерствосынынъ йиберуьви мен Прикубан районынынъ Кавказский поселогы на айырым дисциплиналардынъ окытувшысы болып келдим. Ян досым да мени мен бирге келди эм техникумда производстволык окытувдынъ мастери болып куллык этип баслады. - Тап бу техникумнынъ иргелеринде меним карьералык йолым басланды. Онда мен окытувшылык эм кеспилик усталыкка уьйрендим, куллык этуьвге уьмитлерим оьстилер. КыЯш авды нъ энъ йогары сакланатаган узынлыгы белгиленген регионлардынъ атлары айтылганлар. Коьрсетилген коьрсетим бойынша Карашай-Шеркеш юрты доьртинши орынды бийлеген. Сондай билдируьвлерди RT келтирген. Росстаттынъ куьни-бурынгы билдируьвлерине коьре, 2020 йылда яшавдынъ энъ йогары сакланатаган узынлыгы - 81,2 йыл Ингушетияда белгиленген. Россия регионларынынъ арасында экинши орынХ ал кл ар ара ко о п ерация эм экспорт тармагында «Йылдынъ экспорт ёрш ы сы » савл ай р о сси я л ы к баргы - сынынъ 2020 йылдагы т амам лары согы лды - лар. Уьш компания конкурстынъ регионлык шагынынъ енъуьвшиси болды. Оларды савгалав амалламасында КЧР экономикалык оьрленуьв министри Алий Накохов, КЧР авыл хозяйство министрининъ оры нбасары Хусей Мижаев, КЧР-дынъ «Меним бизнесим» орталыгынынъ директоры Артур Езаов эм КЧР-дынъ саьвде промышленность палатасынынъ президенти Диана Хубиева катнастылар. «М СП су б ъ е ктл е р и - нинъ арасында промышленность тармагында йылды нъ экспортёрш ы сы » номинациясында “IDEAL” йын вакытларда техникумнынъ директоры Магариф Амурбиевич Чаушев, директордынъ орынбасары Владимир Александрович Микрюков эм баьри ис досларым мага ярдам колларын создылар. Мен оларга айлак разыман. 1997 йылда мен Карашай-Шеркеш технологиялык институтында янъы кеспилик окувларын оьттим эм «Бухгалтерлик эсап эм аудит» кесписи бойынша дипломды алдым. 2005 йылда билимлендируьв куллыкшыларынынъ усталыкларын оьстируьв Карашай-Шеркеш республикалык институтында «Психология» йоьнелиси бойынша усталыгымды оьстирип, «педагог-психолог», «практикалык психолог» деген дипломды алдым, - деп хабарлайды С.С.Арсланова. 1990-2014 йылларда Сайдат Сепералиевна экономикалык теория, маркетинг, менеджмент айырым кеспилер бойынша окыткан. Ол окув иси бойынша специалисттинъ ис орыныннан СКГТА-дынъ Кавказский поселогында филиалынынъ окув кесегининъ заведующийининъ ис орынына дейим оьскен. Онынъ выпускниклери соьлеги заманда МВД органларында, эпшиллик тармагында, экономистлер, бухгалтерлер болып ислейдилер. 2014 йылдан алып 2017 йылга дейим С.С.Арсланова Прикубан районынынъ билимлендируьв управлениесининъ методикалык кабинетининъ заведующийи болып, оннан баска «Полиглот» Халклар ара колледжинде айырым кеспилердинъ окытувшысы болып ислеген. 2017 йылдан алып соьлеге дейим Сайдат Сепералиевна Кавказский поселогынынъ орта мектебин га Дагестан (76,4 йыл) шыккан. Ога тете болып, рейтингте М осква (76,2 йыл), Караш ай-Ш еркеш юрты (74,8 йыл) эм Кабарты-Балкар ери (74,2 йыл) барадылар. РАН ФНИСЦ-нинъ демограф иялык тергевлер институтынынъ ден сав-лык эм оьз-оьзин саклавлык кылык боьлигининъ басшысы тор затлар ф абрикасы енъуьвши болган. «МСП субъектлерининъ арасында йылдынъ ымтылувы» номинациясы нда санита р-ги ги енал ы к продукция болдырувш ы «Бумфа Групп» ООО биринши орынды алган. «МСП субъектлерининъ арасында агропромышленность ко м п л е кси н и н ъ та р м а ­ гында йылдынъ экспортёры» номинациясында «Акв а л а й н -Э кс п о р т» ООО енъуьвши деп танылган, ол минерал сувды эм алкоголь болмаган ишимл и кл ерд и болды рувш ы ком пания болады . Катбасшылайды. - Мен ислейтаган мектепте кеспили, аьр бир эсапты шешпеге аьзир, яратувшылыклы коллектив ислейди. Коллективте 52 окытувшы, 510 окувшы саналады. Бизим мектептинъ негизинде патриотлыкты тербиялавдынъ Орталыгы эм зегенли балалар Орталыклары уйгынланганлар. 2019 йылда мектепке «Билимлендируьв» миллет проектининъ «Санлык билимлендируьв авасы» проектининъ калыбында ком пью терлик алат-садак берилген. Мектебимиз оьзининъ выпускниклери мен, окувшылары ман, туьрли олимпиадалардынъ, сынаслардынъ енъ уьвш ил е ри мен эм баргышылары ман оьктемсийди. Мектеп хоры «Россиядынъ ба. алар| йырлайдылар - 2018» Савлайроссиялык фестивалининъ лауреаты болган. Быйыл 11 классты нъ 18 окувшысыннан - доьртеви медалист. Былтыргы язлыкта алыстан окытувга коьшуьв баьрисине сынавларды тувдырды. Ама атааналардынъ демеви аркалы педагогикалык коллектив кыйынлыкларды енъди, - деп хабарлайды Сайдат Сепералиевна. Коьп йыллык намыслы иси уьшин С.С.Арсланова «РФ ортак билимлендируьвининъ сыйлы куллыкшысы» деген атка тийисли этилген, РФ билимлендируьв эм илми министерствосынынъ, КЧР Халк Йыйынынынъ (Парламентининъ), Прикубан муниципал районынынъ администрация басшысынынъ, районнынъ билимлендируьв управлениесининъ эм район басшысынынъ Сый грамоталары ман савгаланган. Айкасувымыздынъ барысында мен басшыдан булай Алла Ивановадынъ айтувынша, Россияда яшавдынъ узынлыгынынъ туьрленуьвининъ тебенли регионлык векторы бар. , йтпага, ол кубыладан керуьвге эм куьнбатардан куьнтуварга тоьменлейди. Онынъ негизинде фундаментальли себеплер турадылар, олар аьле советлер шагында кепленгенлер, себеп этуьвлена сувш ы л а р д ы н ъ серти ф и ка тл а р ы н «А лал» кепли косметикады болдырув ман каьрлейтаган «Пьюр Продакшен» ООО, «Nais» бас кийим фабрика-болдырувшы, «Каскад» эл е ктр о кув а тты н ъ эсабын ю ргистуьвш илерди эм электромонтажлык ясалысларды болдырувш ы завод алганлар. «Йылдынъ экспортёршысы» конкурс КЧР-да уьшинши кере озгарылады. Онынъ бас мырады товарларды эм буйымларды болдырувшылардынъ экспортлык болымлыгын кызыксындырув эм оьрдеп сорадым: - Мереке - ол артка карап, этилген эм этилеек затлар акында ойлайтаган шак. Сонынъ уьшин окытувшыда кайдай касиетлер болмага кереклер? - Менимше, соьлеги замангы окытувшы оьз исининъ устасы, интеллигентли эм йогары билимли аьдем болмага, а энъ маьнелиси - шынтысы ман балаларды суьймеге, аьр балада яратувшылыклы инсанды ашыкламага керек. - Аьдемде кайдай касиетлер маьнелилер деп санайсынъыз? - Энъ маьнели касиетлер деп мен алаллыкты эм янавырувлыкты, аьдемшиликти эм намыслыкты санайман. Оннан баска оьзгеди тынълап билуьвди, тоьгеректегилердинъ ойлары ман санасувды ийги касиет, деп билемен. - Яшавынъызда кайдай наьсипли вакытлар болганлар? - Ондай вакытлар менде коьп. Ол суьйикли аьелдинъ туьзилуьви, улларымнынъ тувувы, олардынъ уьйленуьвлери, йиенлердинъ тувувы! Биринши класслардынъ окувшыларынынъ эм выпускниклердинъ наьсипли юзлери. - Сиз оьзинъизди наьсипли аьдем деп санайсынъызба? - Элбетте, санайман. Биз ян досым Шерпедин мен эки ийги улды: Адильди эм Тауланды тербияладык. Адиль Дондагы Ростовта Россия МВД институтын кутылган, соьлеги заманда Прикубан районынынъ МВД боьлигинде ислейди. Таулан Пятигорскта Керуьв-Кавказ федераллык университетинде окыган, оны кутылып, Прикубан район администрациясында, кавыфсызлык бойынша бас специалист болып ислейди. Келинлеримиз ногай миллетлилер. Уьйкен келинимиз Радима Отовалиева Нефтекум районынынъ Тукуй-Мектеб авылыннан, кишкей келинимиз Дженетхан Сатемирова Икон-Халк авылыннан. Эки кеншегимиз де аьдетлерди аьруьв биледилер. Бизде йиенлеримиз -Тамирлан, Сулейман, Асия, Диляра эм Самия оьседилер. Суьйткенде, яшавда наьсиплимиз. - Сайдат Сепералиевна, мерекели куьнинъизде Сизге коьп сагынувлар айт ы лганлар, Биз сол кутлавларга косылып, Сизге берк ден савлыкты, таьвесилмес куьш -куват т ы , баьри баславларда етимислерди сагынамыз. Яшавынъыз коллективинъиздинъ анълавлыгы эм демеви мен, уьй отяганъыздынъ йылувлыгы ман, тувганларынъыздынъ эм ювыкларынъыздынъ суьювлиги мен толы болсын!