Адыгэ фащэм и Дунейпсо Махуэр япэу ягъэлъэпIауэ щытащ 2011 гъэм фокIадэм (сентябрым) и 28-м Адыгэ Республикэм деж. 2012 гъэм махуэщIыр яублащ Къэбэрдей-Балъкъэрми. МахуэщIым къалэн нэхъыщхьэу пылъыр адыгэ щIалэгъуалэр я щэнхабзэм, я хабзэжьхэм нэхъ пэгъунэгъу щIыжынращ. Урысейм щыпсэу адыгэхэм къинэмыщIауэ, махуэщIыр щагъэлъапIэ адыгэхэр щыпсэу хамэ къэралхэми. 2014 гъэм адыгэ фащэм и Махуэр япэу Къэрэшей-Чкеркесми щагъэлъэпIауэ щытащ. Мы гъэми махуэщI дахэр гулъытэншэу къагъэнакъым. МахуэщIыр убгъуауэ, дэхьэхыгъуафIэу щрагъэкIуэкIащ Хьэбэз къуажэм. Хьэбэз къеблэгъащ районым щыщ адыгэ къуажэхэм къабгъэдэкIа ныбжьыщIэхэр. Абыхэм дэтхэнэми ящыгъащ адыгэ фащэ дахэр. МахуэщIым къеблэгъа хьэщIэхэмрэ хэгъэрейхэмрэ Хьэбэз къуажэм и кIыхьагъкIэ ирикIуащ. Абыхэм я пашэу щытащ цейкIэ, щIакIуэкIэ зэщыхуэпыкIа шууейхэр. ЩIалэгъуалэм уэрэдхэр жаIэу, я къуажэхэм я фIэщыгъэцIэхэр зытет ныпхэр яIыгъыу къуажэкум ирикIуа нэужь, районым хыхьэ къуажэхэм къабгъэдэкIа лIыкIуэхэр чэзуурэ Хьэбэз администрацэм и утым ирагъэблагъэурэ я цIэр кърауащ, ягъэлъэгъуащ. ИужькIэ, утым деж хабзэм тет Адыгэ Джэгу дахэ ирагъэжьащ. Джэгум и пэ къихуэу Iуэхугъуэр зэхэзублахэр Тхьэ елъэIуащ махуэщIыр лъэпкъым махуэ хуэхъуну. - Нобэ ди зэхуэсышхуэщ. Ди Тхьэ, мы Iуэху къетхьэжьам фIыгъуэ къытхудэгъакIуэ, фIыр тебатэ. Ди Тхьэ щIэблэр утыку ихьэ щыхъукIэ, фащэр ящыгъыу, хабзэр яхэлъу, бзэр яIурылъу, гугъу щехьэну махуэр нобэ хуэдэ ирехъу, – мыпхуэдэ псалъэхэмкIэ иригъэжьащ Iуэхугъуэ дахэр Шэрджэс Расьят. МахуэщIым къеблэгъа щIалэгъуалэм ягуми я псэми фащэр зэрыфIэфыр нэрылъагъу хъут. НыбжьыщIэхэм фащэм я щхьэр лъагэу иригъэлъэгъужт. ЩIалэгъуалэм и зыIыгъыкIэри, а фащэм хуэфащэ хъут: пщащэхэр псэрей гуащэм хуэдэт, щIалэхэр щауэ зэкIужт. Илъэс мин бжыгъэ тхыдэ зиIэ адыгэ фащэм и пщIэр къэIэтыжыным, ар лъэпкъым убгъуауэ хыхьэжыныр – аращ махуэщIым и къызэгъэпэщакIуэхэм я мурад нэхъыщхьэу щытар. МахуэщIым, дауи, нэхъыжьхэри кърагъэблэгъащ. Абыхэм къабгъэдэкIыу, псалъэ жиIащ Жумай Али. -Ди махуэщIыр адыгэ фащэм теухуащ. Ди фащэр зэрыдунейуэ щыцIэрыIуэщ. Сыхуейт, ди фащэр къэтщтэжыну, зетхьэну, щыттIэгъэну, абы хуэфащIэ пщIэри хуэтщIыну, – жиIащ Жумай Али. НыбжьыщIэхэм я мызакъуэу нэхъыжьхэри фащэкIэ къеблэгъащ махуэщIым. Апхуэдэщ Мысрокуъэ Шамели. - Нобэрей махуэр сэркIэ гуапэщ, зэрыфлъагъущи, сэри адыгэ фащэр –цейр сщыгъщ. Мыр си адэм ейуэ щытащ, абы и фэеплъу зызохьэ икIи сфIэфIу щызотIагъэ. Сабийхэми фащэр ягу зэрырихьыр уолъагъу, загъэщIагъуэу ящыгъщ. Нобэрей махуэщIыр гуфIэгъуэшхуэщ. Адыгэ фащэр ди лъэпкъым ейщи, абы дрипагэу зетхьэжыныр ди къалэнщ, – къыддэгуэшащ и гупсысэхэмкIэ Мысрокъуэ Шамел. Хьэбэз районым и администрацэм и унафэщIым и куъэдзэ Дзэгъэщтокъуэ Изабеллэ къыддэгуэшащ махуэщIым дилъагъу фIыгъуэхэмкIэ, адыгэ фащэм гулъытэ ин щIыхуащIам и щхьэусыгъуэхэмкIэ. - Гъэ кIуам япэу едгъэкIуэкIащ мы махуэщI дахэр. Мы гъэми абы гулъытэ хуэдмыщу дыблэкIыфакъым. Илъэс блэкIам едгъэлъытмэ, мы гъэм ныбжьыщIэ нэхъыбэм фащэр ящыгъу долъагъу. Абы уи псэр егъэгуфIэ. Ди къалэну къызолъытэ, ди сабийхэм фащэм фылъагъуныгъэ хуаIэу, ар зэрахьэу, хабзэм хащIыкIыу къэдгъэтэджыныр. ИкIи ди мурадыр хуэмурэ къыдэхъулIэу си гугъэщ. Адыгэ фащэм дыхуэфащэ Тхьэм дищIыж,– жиIащ Дзэгъэщтокъуэ Изабеллэ. Источник: riakchr.ru
Адыгэ фащэм и Дунейпсо Махуэр япэу ягъэлъэпIауэ щытащ 2011 гъэм фокIадэм (сентябрым) и 28-м Адыгэ Республикэм деж. 2012 гъэм махуэщIыр яублащ Къэбэрдей-Балъкъэрми. МахуэщIым къалэн нэхъыщхьэу пылъыр адыгэ щIалэгъуалэр я щэнхабзэм, я хабзэжьхэм нэхъ пэгъунэгъу щIыжынращ. Урысейм щыпсэу адыгэхэм къинэмыщIауэ, махуэщIыр щагъэлъапIэ адыгэхэр щыпсэу хамэ къэралхэми. 2014 гъэм адыгэ фащэм и Махуэр япэу Къэрэшей-Чкеркесми щагъэлъэпIауэ щытащ. Мы гъэми махуэщI дахэр гулъытэншэу къагъэнакъым. МахуэщIыр убгъуауэ, дэхьэхыгъуафIэу щрагъэкIуэкIащ Хьэбэз къуажэм. Хьэбэз къеблэгъащ районым щыщ адыгэ къуажэхэм къабгъэдэкIа ныбжьыщIэхэр. Абыхэм дэтхэнэми ящыгъащ адыгэ фащэ дахэр. МахуэщIым къеблэгъа хьэщIэхэмрэ хэгъэрейхэмрэ Хьэбэз къуажэм и кIыхьагъкIэ ирикIуащ. Абыхэм я пашэу щытащ цейкIэ, щIакIуэкIэ зэщыхуэпыкIа шууейхэр. ЩIалэгъуалэм уэрэдхэр жаIэу, я къуажэхэм я фIэщыгъэцIэхэр зытет ныпхэр яIыгъыу къуажэкум ирикIуа нэужь, районым хыхьэ къуажэхэм къабгъэдэкIа лIыкIуэхэр чэзуурэ Хьэбэз администрацэм и утым ирагъэблагъэурэ я цIэр кърауащ, ягъэлъэгъуащ. ИужькIэ, утым деж хабзэм тет Адыгэ Джэгу дахэ ирагъэжьащ. Джэгум и пэ къихуэу Iуэхугъуэр зэхэзублахэр Тхьэ елъэIуащ махуэщIыр лъэпкъым махуэ хуэхъуну. - Нобэ ди зэхуэсышхуэщ. Ди Тхьэ, мы Iуэху къетхьэжьам фIыгъуэ къытхудэгъакIуэ, фIыр тебатэ. Ди Тхьэ щIэблэр утыку ихьэ щыхъукIэ, фащэр ящыгъыу, хабзэр яхэлъу, бзэр яIурылъу, гугъу щехьэну махуэр нобэ хуэдэ ирехъу, – мыпхуэдэ псалъэхэмкIэ иригъэжьащ Iуэхугъуэ дахэр Шэрджэс Расьят. МахуэщIым къеблэгъа щIалэгъуалэм ягуми я псэми фащэр зэрыфIэфыр нэрылъагъу хъут. НыбжьыщIэхэм фащэм я щхьэр лъагэу иригъэлъэгъужт. ЩIалэгъуалэм и зыIыгъыкIэри, а фащэм хуэфащэ хъут: пщащэхэр псэрей гуащэм хуэдэт, щIалэхэр щауэ зэкIужт. Илъэс мин бжыгъэ тхыдэ зиIэ адыгэ фащэм и пщIэр къэIэтыжыным, ар лъэпкъым убгъуауэ хыхьэжыныр – аращ махуэщIым и къызэгъэпэщакIуэхэм я мурад нэхъыщхьэу щытар. МахуэщIым, дауи, нэхъыжьхэри кърагъэблэгъащ. Абыхэм къабгъэдэкIыу, псалъэ жиIащ Жумай Али. -Ди махуэщIыр адыгэ фащэм теухуащ. Ди фащэр зэрыдунейуэ щыцIэрыIуэщ. Сыхуейт, ди фащэр къэтщтэжыну, зетхьэну, щыттIэгъэну, абы хуэфащIэ пщIэри хуэтщIыну, – жиIащ Жумай Али. НыбжьыщIэхэм я мызакъуэу нэхъыжьхэри фащэкIэ къеблэгъащ махуэщIым. Апхуэдэщ Мысрокуъэ Шамели. - Нобэрей махуэр сэркIэ гуапэщ, зэрыфлъагъущи, сэри адыгэ фащэр –цейр сщыгъщ. Мыр си адэм ейуэ щытащ, абы и фэеплъу зызохьэ икIи сфIэфIу щызотIагъэ. Сабийхэми фащэр ягу зэрырихьыр уолъагъу, загъэщIагъуэу ящыгъщ. Нобэрей махуэщIыр гуфIэгъуэшхуэщ. Адыгэ фащэр ди лъэпкъым ейщи, абы дрипагэу зетхьэжыныр ди къалэнщ, – къыддэгуэшащ и гупсысэхэмкIэ Мысрокъуэ Шамел. Хьэбэз районым и администрацэм и унафэщIым и куъэдзэ Дзэгъэщтокъуэ Изабеллэ къыддэгуэшащ махуэщIым дилъагъу фIыгъуэхэмкIэ, адыгэ фащэм гулъытэ ин щIыхуащIам и щхьэусыгъуэхэмкIэ. - Гъэ кIуам япэу едгъэкIуэкIащ мы махуэщI дахэр. Мы гъэми абы гулъытэ хуэдмыщу дыблэкIыфакъым. Илъэс блэкIам едгъэлъытмэ, мы гъэм ныбжьыщIэ нэхъыбэм фащэр ящыгъу долъагъу. Абы уи псэр егъэгуфIэ. Ди къалэну къызолъытэ, ди сабийхэм фащэм фылъагъуныгъэ хуаIэу, ар зэрахьэу, хабзэм хащIыкIыу къэдгъэтэджыныр. ИкIи ди мурадыр хуэмурэ къыдэхъулIэу си гугъэщ. Адыгэ фащэм дыхуэфащэ Тхьэм дищIыж,– жиIащ Дзэгъэщтокъуэ Изабеллэ. Источник: riakchr.ru
Читайте также
Уэгум зи псэр ихьэхуахэр
18.08.2015
729
Лъэпкъ проектым — лъэбакъуэ лъэщкIэ
14.12.2018
447
Получайте свежие новости на электронную почту
Комментарии