Арат асатырква зны сдрынашхыйитI, датша зынгьи агвыргъьара лахIвараква сызгIаргитI. Сызрынашхыйауа гIашвгвынгIвызапI. ЙцIыхъвахауа азаман
зани заби рыбызшва йачвыхъарахауа асабиква
йрылахIитI. Абаза кытква йбзазауа нызжьхитIта, йапшым агородква йбзазауа ачкIвынчви ахIвсси рцри
бызшвала цкьадзата йчважвауа йансагIара сгвыргъьитI. Агазет бзибагIвчва гвы артта сгвыгъитI сгIвыраква рпны – зыбызшвала цкьата йчважвауа
шгIалскIгIауа Ессентуки йбзазауа Быда Марат, Нальчик город йбзазауа Хъабльахь Алан датшагьи. Ауат
ранчви рабачви рыбызшва хвы азырымбазарквын,
дара асабиквагьи шачвыхъарахушыз чакь гьазгIазгуам. АлахI дырзыразхатI ауат йрапшу анчви абачви. Йара ауаса квырмыш ду рзысчпитI абаза бызшвала асабиква гвыцкьала йрыдынхалуа скытлагIвчва – Чква Ирина Къральби йпхIа унашва зхъылцIауа
«Одуванчик» сабигIзарта абжьагIвчва, акыт апхьартаква рпны апычIв классква йгьи акласс ахIбаква
рпны цри бызшвали литературали йазрыпхьауа
арыпхьагIвчва гвымчIваква.
Зыбызшва зызтлапIам уагIахъакIгьи гьаъамзапI,
ауаса хIара хIыбызшва швабыжта йбайапI. Ауи йадынхалуата зыхьыз хIтурых хьдзыла йанылыз Макьар
Умар, Тобыль Тольыстан, асабиква рдунейпшыща,
рыбызшва зырбайуш, йызхчуш апхьага щарда
гIацIызщтыз апхьахьаква Тобыль Нурйа, ТIыгв Владимир, Джьардис МухIаджьыр, Кълыч Рауф, ПIаз Сергей датшагьи йырхаз ауыс хвы аквцIауачвапI.
РгIвыраквала хIыбызшва дырбайатI ауысагIвчва йгьи
агIвгIвчва Цекъва Пасарби, ТхIайцIыхв Бемырза,
Джьгватан Къали, ЛагIвычв Джьамльадин, ЧквтIу
Микаэль, ЧвзыкIьа ШахIымби, Мыхц Кьарим, Хвыжь
Ращид, Муратыкъва Николай, КIьыщмахва Маджьид,
Къврымбай АбдулахI, Батал Къасей, Шхай Катйа,
Аджьбакь ХIаджьисмель, Апса ФатIимат, Щыбзыхва
Лариса, алитературадырра джьгарта йадынхалуа апхьахьа ЧкIала Петр датшагьи.
Красна Восток кыт йтагылу агIвапхьартакI йынхаз, ужвыгьи йынхауа рыцIа пасагьи рыхьыз схIватI.
ЙагIвсыз асквшышв й-20-хауа асквшква угIалагата
цри бызшвала йазрыпхьаз йрыуапI йапхъахауа адиректор ГIап Мурадин Къальагьари йпа, Джьут Гьата
Нахва йпа, Шармат МухIарби Идрис йпа, ЧвзыкIьа МухIамад МутIалиб йпа, Джьут ХIазраъиль Татамыза йпа,
Къарабаш СултIан ИсмагIиль йпа, Ар Таисия МхIамат
йпхIа, Батал Къасей Ажумар йпа, Къамби Екатерина
Бубакьыр йпхIа, ХIвран Зальым Дзадзу йпа датшагьи.
ГIвыкI йныбыжь арыпхьагIвта йынхатI «Анхара Абаракъ Къапщ» орден гIазквнадыргаз Адам Альмысхан
ГIальы йпхIа, Чагва Гващапагва Бубакьыр йпхIа, Ар
Инфиз ГIазиз йпхIа, Адам Щаща ГIараби йпхIа,
ЧвзыкIьа Роза Дольат йпхIа, Лачвыш Хаджьат Уасман
йпхIа, Ажьи КIвнаца Кьащиф йпхIа датшагьи. Ауат
рщардагIв адуней йгьыквхым, рахрат пшдзахарагIатI.
Асабиква рыбызшва бзи йырбара ахъазла щарда
лчпатI зпхыцIа Москва йагахыз, цри бызшвали литературали акласс ахIбаква азрыпхьуз Эгьзакь Стелла Самсон йпхIа. ЙхъасцIитI ауаъагьи абаза сабиква
дшырзаргванхуш, рыбызшва ахчара дшазынхуш.
УахьчIвала Кълыч Рауф йыхьыз нкъвызгауа акыт
квтанай апхьарта йынхауа Къвнач Майа ДжьарлахI
йпхIа йгьи Бежан Кьарим йыхьыз зхъу акыт ажвсквша
апхьарта арыпхьагIв Огвыз Гита ГIальы йпхIа асабиква зхъысра атахъу апрограмма йахъазымкIва апхьагIвчва руагIахъара рыбагъьара йазынхауа йапшым анйараква, анкъвакъвраква адыргалитI, агIвгIвчва ргIвыраквала аспектакль хвыцква дыргылитI, ареспубликала йакIвшауа афестивальква йрылалитI.
Рыхьыз схIвара стахъыпI йапшым асквшква абаза
бызшви литератури рфестивальква йрылалта уыса
апхьарала, алацIара гIврала, абаза бызшва аграмматики алитератури шырдыруала джьгарта тшгIазырбаз, артшхъвагаквала йгьи асогIаквала йгIалыркIгIаз Кълыч Рауф йыхьыз нкъвызгауа акыт квтанай апхьарта апхьагIвчва Аджьбакь Рауль, Айсан Радима, Агырба Линда, Огвыз Азамат, Хъабльахь Милана, Хвби Равиль, Пщуна Мадина, Тебердыкъва
Амина, КIвакIва Амиран, Аджьбакь Амина, Шармат
Саида датшагьи.
Асквш 1995, февраль а 3 Бежан Кьарим йыхьыз
зхъу акыт ажвсквша апхьарта апычIв классква рарыпхьагIвчва Ар Инфиз ГIазиз йпхIа (адуней дгьыквхым, йлыкву анышв бамбита АлахI йылзичпатI) йгьи
Тамби Фалина Хасен йпхIа «Бзила, бзила, са с-ХIарыфба!» гвыргъьахъв акIвдыршауата апхьарта сдрайгватI. ЙгIвбахауа акласс асабиква ргвыргъьахъв
рыцагIвыршарныс йгIайыз анчва алачIван. СгIвылакI йрыцIаркIвапI асабиква ргвпква рпны абаза
хIарыфква ашвъабгъьы йангIвылата анчва рпахь сатырта йшалагылаз. Абльын йкIыдын «Бзила, бзила
са с-ХIарыфба, бзила хьдзыла йгIву!», ауи аргван,
«УгIайгва, усасы, Абаза ажва!» зшIытгаква. Ауи атшын
асабиква кьазула ауысаква йгIарыпхьатI, ашва
рхIватI, йапшым ахъвмарщаква гIадырбатI, кытча
йастI, ажважв щарда зхIвауала йанкъвакъвтI.
АпхьагIвкI «Абаза бызшва шпаъу, бызшва пшдзума?»-хIва йалагылаз тшанырзынайырха, зымгIвагьи
йацшIакIта «АгIвычIвгIвыс бзи даналачважвауа
пшдзапI, ацкIыс пшдзагьи гьаъам. АгIвычIвгIвыс гвымха даналачважвауа – йгвымхапI», – джьауап гIартхтI.
Щта, зыбызшва бзи йызбауа, йазаргвану йыхъазла
ауи зынгьи йыгьбаргвым. Ауи гIадырцIабыргтI дара
асабиква. Агвыргъьахъв ауат йдрыхIазырыз ЧвзыкIьа
ШахIымби йажваквали Гваджьа Галина йалалцIаз
амакъымли йгIаншаз «Гвым» ашвала йалдыргатI.
УацIыхъван асабиква ранчва йдрыхIазырыз абаза
рызкъ зигIваква зхвынгылаз айшва йадзхъачIватI.
Ауи атшын хIыбызшва шщаквымсуаш йазхъасцIауа,
дара асабиква рапшта саргьи снашх щтIыхта апхьарта сгIаджвылцIхтI.
«АлахI арыпхьагIвта дгIайшатI» лзырхIватI Иноземцево йтагылаз апедагогика училища йгIалгата
апычIв классква азрыпхьуз, айгвыгIврала йкIвзыршуз,
рцри бызшва бзи йшырбуш йазызбжьуз Маилова
(Къамби) Хани Идрис йпхIа. Ауи асквш 1954 агIан акыт
пычIвта йгIахъыртIыз асабигIзарта даунашвачпагIвта
дандыргыл асабиква рахIагьи дырзаргванхатI. Лунашва йацIаз Быда Раиса, Бежан Тамара, Аджьбакь Гвагважь, Мартаза Марйан, Пщуна Тамара асабиква
йалкIгIу айгвыгIвра рзыгIандыршун, хIуагIахъа рыбызшва, рцIасква, рхабзаква рансимш бзазара йалата йшгIадзынгылуаш йазынхун.
УахьчIва йыхьыз атасхIвахра атахъыта йспхьадзитI
гIвыкI йныбыжь зкытлагIвчва рсабиква абаза бызшвали литературали йазрыпхьаз ЧвзыкIьа МухIамад
МутIалиб йпа. Ауи йдунейпшыща, йажвар байан, йыбызшва бзибарата йазйымаз апхьагIвчва йырзынайырдзун. МухIамад йыдырбагъьалыз абаза бызшвали литературали акабинет музейкI йагIвызан. Абльынква йкIыдыз Къарча-Черкес агIвгIвчви ауысагIвчви рсуратква, акыт ашIнатлаква, ацIлаква, ахIвраква рыхьызква йырхъазымкIва, кIьыдата йанйыргIалтI анхагаква йгьи апхъанчIви тыдзква (кьал, мацIауырта) рмакетква, амачваква. Йызбауа йджьарщушта йаъан ачвагъвага кIватан, ачлахIвара, амажар,
ажьира мачваква, аласа адынхалгаква датшагьи.
МухIамад АлахI йгIайылайцIаз йгвыбзыгъара йацта
йнапIгьи бзийын. Ауи йапшым амузыка ъамапсымаква дрысуан, уыса алайцIун, агIахIвахраква йыгIвуан.
МухIамад йкытлагIв Эгьзакь ФатIима МухIадин йпхIа
быжь пшдзала йылхIваз «Апхын хIвапсагIва» уарад
«Абаза ашва. Асквш 2007» диск йаншвалтI, ауагIа
рпсы йазаргванта уахьчIва йъагIадзазгьи йбыжьгитI.
Ауи йкъальам йгIахъыцIыз, йара адуней анихIваджь
амщтахьла йтгIачва йгIацIырщтыз «Апхын хIвапсагIва…» книга апрезентация анакIвшуз абаза уысагIв
бергьльы ЛагIвычв Джьамльадин цри бызшвала акабинет МухIамад йыхьыз ахъырцIарныс ажванахъа
ауатыкв йгIатайцIатI. Ауаса агIвгIвы йажванахъа
йъацрымкIыз гвасра дута йспхьадзитI.
АлахI йбзирала, уахьчIвала хIуагIахъа, хIыбызшва
хчара йазынархата апхьартаква рарыпхьагIвчва йырчпауа йахъазымкIва, «Алашара» абаза-абхаз уагIахъа ртшауацIыхра йацкIрала адуней адкIылара а-Президент Эгьзакь Мусса ХIабальа йпа, Черкесскла
йгIаныршу «Алашара» хъвшара анхагIвчва, «Абаза»
уагIахъа-культура автономия аунашвачпагIв Чагва
Армида датшагьи абызшва хчарала ауыс бзиква
йрызгылапI. АъачIвагIагIвчвагьи, ажвларагьи ари ауыс
гватра аназалырхуазара, ацри бызшва гьыдзуашым. Ауи ахъазла тшдрыгIапсара атахъыпI ан-абачвагьи. Асаби аунагIва апны йыбызшва йагIара магIын ду амапI.
ХIсабиква рдунейпшыща тшауацIнадрыхитI, рыбызшва бзи йыддырбитI абазала йбыжьгауа амультфильмква, джьащахъвара азрымата йызпхьауа асаби журналква. ЙащтагIайуа абанпараква абызшва
рзыхчарала уыс ду дырхъйитI Абаза къральыгIва драма театр, «Абазашта» газет, ареспублика телебара
йгьи арадиуа хъвшараква рынхагIвчва. Адагъстан
уысагIв бергьльы Гамзатов Расул йгвы йгIатыцIуата йхIваз ажваква «УачIвы сыбызшва шаъамызлуш аныздырра, уахьчIва сыззбзазахуаш гьаъам»
ажваква штамаму, хъвыцра цIола шрылу зынгьи
йхIхъхIраштылра гьатахъым.
Получайте свежие новости на электронную почту
Комментарии