СКФО В Северной Осетии в 2024 году появятся прямые авиарейсы в Нижний Новгород СКФО Сельхозкооперативы в КБР набирают популярность Актуально Региональный этап Всероссийской олимпиады по истории российского предпринимательства прошел в КЧР на базе КЧГУ Актуально Глава КЧР Рашид Темрезов в Приэльбрусье встретился с активистами Общероссийского движения детей и молодежи «Движение Первых» Актуально Глава КЧР Рашид Темрезов в Тырныаузе КБР принял участие в открытии Дворца культуры им. Кайсына Кулиева

ЭРЛИК БОРЫ Ш Ы Н АФ ГАНИСТАНД А ТОЛТЫ РГАН

18.02.2021 141
ЭРЛИК БОРЫ Ш Ы Н АФ ГАНИСТАНД А ТОЛТЫ РГАН
 Кавга тувыл каьримиз, Биз тынышлык излеймиз. «Халклар ара тынышлык Эм де шохлык!» - биз деймиз. Ф.А. Абдулжалилов. Халк айтувы - акыйкат, дегенше Радик Мижев ата эм ана якларыннан алып Караганда да, ога онъган уьйдинъ баласы, онъ тарыдынъ куьлтеси деп айтпага тийисли. Онынъ атасы Хамзат Мижевтинъ тувган аьели яшавдынъ кайсы заманында да айлак колайлы яшаганлар, аьдемшиликлери ягыннан алып караганда да, халктынъ авызында тек аьруьв якларыннан айтылганлар. Мысалы, Радиктинъ атасы Хамзат Мазанович Икон-Халкта тувган эм оьскен. Ол авылдынъ ети йыллык мектебин окып кутылган. 1953 йылда Эркин-Шахардынъ «СПТУ-20» деген окув отанын окып битирген, трактористтинъ эм шофердынъ усталыкларын алган. Аталыгына алал яс тувган Эли алдында доьрт йылдынъ узагында эрлик борышын битирип, уьйине кайткан. Х .М . М иж ев савлай оьмирин ерли колхозда, оннан сонъ «Икон-Халк» совхозында тракторист эм шофер болып куллык этип озгарган, балаларына ийги яктан коьрим болган. Х.М. Мижев 1956 йылда Эркин-Юрт авылыннан Баладжан Азизовна Дауловага уьйленген. Хамзат пан Баладжаннынъ туьзген тилбирликли аьелинде бириннен бири тынълавлы, нызамлы эм куллыкшы балалар оьстилер: Борсый, Руслан, Марита эм Радик. Олардынъ аьр бириси мектеплерди окып битиргенлер. Оннан сонъ олар туьрли ерлерде, туьрли окув отанларында каьр шегип, оьзлерине керекли кеспилерди алганлар. Хамзат пан Баладжан Мижевлердинъ аьелинде 1969 йылдынъ 29 апрелинде кенжепай аьвлетлери Радик тувган. Ол энъ алдын ерли орта мектепти, оннан сонъ Э ркин-Ш ахарды нъ «СПТУ- 40» деген окув отанын окып кутылган эм «Коьлик айдавшы, машинист, тракторист» деген кеспилик дипломын алган. 1987 йылдынъ 17 майы нда Р .М иж евти А ды - ге-Хабльдинъ райвоенкоматына шакырдылар. Ол тувган Эли алдында эрлик борышын Афганистан кардаш кыралга барып, оьз ыркы ман онынъ явлары ман кавга этееги акында аьризе язган. Оны Ставропольдинъ край военкоматына, оннан Ашхабадтынъ Кишенск полкынынъ разведка аьскер кесегине йибергенлер. Радик онда йолдаслары ман бирге курсант болып, 5 ай окыган - 1987 йылдынъ октябрь айына дейим. Энди яслар муннан Афганистанга онынъ душпанлары ман согыспага «Полевая почта 54069» деген 3-нши класслык разведка-десантлык кесегинде кызмет кылмага кетееклер. О н ы н ъ к о м а н д и р и С таврополь крайыны нъ Шпаков районыннан Приозерный деген яшарлык ериннен сержант, разведчик Николай Николаевич Бабич, онынъ орынбасары рык берилди, - деп хабарын бардырды Радик. - Баьримиз де калтанълап, а с ы м ы з д ы иштик, керек яракларымызды алды к, машинлеримизге олтырдык, таьвекел этип, биримиздинъ артыннан биримиз яваплы йолга ш ыктык. Баьрис и н и н ъ де алдында йолсыз ерге йол салып, «Коьк ш е - Т а в » (тавдынъ аты афган тилинкырылды, сав калганлары колларын коьтерип, бизге согыссыз берилдилер. Биз олардан оьзимизге керек затларды алып, аман-эсен базамызга кайттык. Радик Мижев Афганистанда 1987 йылдынъ октябрь айыннан баслап 1989 йылдынъ сентябрине дейим кызметин кылган. Сол заманда Совет Союзынынъ аьскершилери кардаш кыралымыздан шыгарылган. Сол шакта Радиктинъ кызмет кылувынынъ аьле де 4 айы бар эди. Ол оьзининъ аьскершилик йолдаслары ман тувган Аталыгына алаллыгын - кызмет кылувын баягы «Полевая почта 54069» деген аьскер кесегинде алыс куьнтувардынъ Приморск крайынынъ Б арано-О ренбург деген яшарлык еринде айырым ЭРЛИК БОРЫ Ш Ы Н АФ ГАНИСТАНД А ТОЛТЫ РГАН сержант-разведчик Радик Хамзатович Мижев болганлар. Радиктинъ кавга йолдаслары карашай яслар: Таулан Васильевич Болуров, Сары-Тюз авылыннан Мурадин Байкулов, Карачаевсктинъ 1-нши шахтасыннан Азрет Эдиев, Рамазан Бадахов, Преградный авылыннан Казбек Калаханов. Алал йолдаслар Ашхабадта да, Афганистанда да бири-бириннен айырылмаганлар. Авыр куьнлерде досласкан йолдаслар бири-бирисин соьле де мутпайдылар, катнайдылар, куллык этедилер, аьеллери бар. Радик сол кадер узак йол юрген болса да, бир ногай аьдемге де распаган. - Биз Афганистанга йол шыгаяктан алдын, мени озгармага атам Хамзат, анам Баладжан эм аьптем Марита келдилер, - деди Радик, туманласкан коьзлери мен алыска, кардаш кыралымыз Аф ганистан бетке карап. Бу куьнлерде арамызда яп-яс атам эм анам йок. Яткан ерлери ярык, авыр топыраклары енъил болсын. Олар меним тас уьстинде кан кайнаган, кавыфлы ерде экенимди коьтереялмадылар. Атам ман анамнынъ дуныяда аьле де коьреек куьнлери, ишеек сувлары бар эди. Сол заманда олар эллисер ясларыннан коьп озбаган эдилер. Мен баалы аьдемлерим мен 1987 йылдынъ октябрь айында Ашхабадта сонъгы кере коьрискенмен. Яслар, ата-аналары ман аманласып, оьзлерин саклайтаган самолет бетке зыранъладылар. Ата-аналар: «Яхшы йолга, аман барып, сав кайтынъыз! Йигиттей болынъыз!» деп балаларына тилек тиледилер. - Явлар енъилип, шалттан коьрискендей куьн тувсын! Мени сораганларга - салам! - деп артына бурылып, ашык давысы ман айтты Радик. Афганистанга ясларды озгарып бармага сержант Николай Николаевич Бабичке эм онынъ орынбасары сержант Радик Хамзатович Мижевке тапшырылды. Радиктинъ Афганистанда кызмет кылувы 1987 йылдынъ октябрь айыннан баслап, 1989 йылдынъ куьз айларынынъ бирисине дейим «Полевая почта 54069» деген 3 класслык разведка-десантлык аьскерш илик кесегинде озган. Ол Афганистанда Ашхабадтан кавгага бирге кеткен йолдасларыннан уьйине кайтканга дейим де, бир куьнге де айырылмаган. Яслар 1989 йылдынъ 14 майында уьйлерине кайтканлар. - Кавгага барганнан тувган ерлеримизге кайтканымызга дейим моджахедлер мен неше согыс озгарганымыз акында айтпага кыйын. Олардынъ бириси акында хабарлайым, - деди Радик. - Командованиединъ буйырыгы айлак авыр эм яваплы эди: «Джалалабад пан Кабулдынъ ортасында орынласкан Кара тавларды, яде «16-24 квадратта» оры нласкан явларды нъ баьрин де йок этпеге. Кавгалык алатларынынъ баьрисин де алмага. Оьзинъизди сав-саламат саклап, базага кайтпага». - Йол шыкпага буйынен ногайшага коьширилген) деген кавыфлы бийиклевдинъ этегиндеги таслы, тегенекли ады рлыклардынъ иши мен Азрет Эдиевтинъ гаубица суьйрейтаган куватлы «Уралец 15-21» деген коьлиги ыскырып барады. Онынъ янында Коля Бабич эм мен олтырганмыз. Баска коьликлер де, топыракты коькитип, бизден узак калмай келедилер. Сол заманда онда салкынлыкта куьннинъ иссилиги алпыс градустан озатаган эди. Сонынъ уьшин болар, явлар бизим келеегимизди сакламаганлар, бирерлери ясырынып дорбында, баскалары ярдынъ артында тыншайып турганлар. Биз анъламастан келип, отты аштык. Явлардынъ коьбиси разведка-десант взводында бардырган. Баягындай болып, аьскер кесектинъ командири Николай Николаевич Бабич, онынъ орынбасары болып Радик аьскерш илик боры ш ларын толтырганлар. Радик Хамзатовичтинъ йогарда айтылган йолдасларынынъ баьриси де бирге болганлар. Яслар тувган отягаларына 1989 йылдынъ 14 майында аман-эсен кайтканлар. Р адик М ижев алган кесписи бойынша да, баска куллыкларда да оьзининъ билимин, карувын-куьшин оькиметиннен эм халкыннан кызганмайды. «Куллыктынъ ала-куласы йок. Куллык эткен кор болмас. Куллык этсенъ, кулдай бол, атланганда бийдей бол», - дейди Радик. Ол тувган аьелине, кардаш-кавымына, йолдасларына йогары ны зам лы кты нъ, шынты аьдемшиликтинъ уьлгиси болады. Радик аьскерден кайтканлай, Эркин-Шахардынъ емис бавларында тракторист эм шофер болып белсинли куллык эткен. Оннан йигит яс сансыз бавырдасларындай болып, керуьв регионына, Янъы Уренгой каласына, куллыкка кеткен. Онда да «Газпромда» кесписи бойынша бульдозерде каьр шеккен. Ол эки мынъыншы йылда тувган-оьскен Икон-Халк авылына кайткан, туьрли куллыклар эткен. Айтпага, авыл картларынынъ тилеги мен мал да баккан. Радик Хамзатович Мижев бу куьнлерде де уьйинде нош деп олтырмайды, бульдозерде куллык этеди. Черкесскте байыр квартирасында аьели мен яшайды. Р а д и к Х а м з а т о в и ч Мижев афган кавгасы нда коьрсеткен йигитлери уьшин эм оннан сонъгы йылларда тувган Элине эм халкына эткен алал иси уьшин коьп Муьсирев хатларга эм баалы савгаларга тийисли этилген. Олар булар боладылар: орденлер: «Аьскершилик ci йы уьшин», «Совет аьскерлерин Афганистаннан шыгарувга 30 йыл»; медальлер: «Разылыклы афган халкыннан аьскерши-интернационалшыга»; «Аталыкка алаллыгы уьшин»; «Аталыктынъ тысында аьскершилик борышын толтырувы уьшин»; «Йигитлик эм эрлик уьшин» деген медальлер эм оьзге савгалар. Тувган Элининъ, халкынынъ йигит эм алал улларынынъ бириси Радик Хамзатович Мижевтинъ аты, яшавынынъ куьн саьвлели ярык йолы, алаллыгы аьр заманда да халкы ны нъ арасында оьмирлер бойы айтылып, яс аркага коьрим болып тураяклар. Буьгуьн биз, Радик Хамзатовичтинъ аьели, кардаш-кавымы, тенъ - дослары, ога берк ден савлыкты, отягасына йылувлыкты, та ьвеси л м ес наьсипти, тувган Элинде булытсыз коьктинъ астында тынышлыктаэм дослыкта яшавды йораймыз. Насипхан ДАУЛОВА, Россиядынъ журналистлер Союзынынъ агзасы, КЧР сыйлы окытувшысы. Дурбатларда: йогарда Радик Мижев; тоьменде онънан солга: Баладжан Азизовна, Марита, Радик эм Хамзат Мазанович 1989 йылда Ашхабадта Радикти Аф ганистанга озгармага барган заманда. Каьртлер аьел альбомыннан алынганлар.
141 просмотров


Комментарии

Написать
Комментарии >



Подписывайтесь на RIAKCHR в Одноклассниках Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “ВКонтакте” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “Telegram” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный