Актуально В КЧР прошла конференция к 90-летию Юрия Калмыкова с участием делегации из Турции Актуально В столице КЧР подвели итоги и наградили отличившихся участников месяца патриотической, спортивной и оборонно-массовой работы Актуально Ярмарка вакансий для особенных соискателей прошла в КЧР Актуально В КЧР состоялся форум онкологов СКФО СКФО Ставропольские врачи удалили с головы пациента гигантскую опухоль

АТУРЫХ ЙГIАЛАХАЗ АГIВБЗИ

04.09.2021 146
АТУРЫХ ЙГIАЛАХАЗ АГIВБЗИ
нсисквша акыт алагъьла йаъу съахIыльчва ъацIу анышвынтаражв апны асинква сырхьпшитI, апсчва духIа рызгIасахвлитI. Анышвынтара сталпхьадза сынбжьагIв, хвду зквсцIуз ХIвран ШахIымби йсин зынгьи сгьагIвсуам. Амрамор квайчIва йгIалху асин йангIвылапI: «ХIВРАН ШахIымби ШахIвали йпа (1951 – 1988). Асин йгIатпшылуа ачкIвын йшIахъа лашара гIасайгвыргъьауазшва йызбитI, йбжьы слымхIаква йгIартаситI: «Ай, абзазара йабадзагьи йпшдзу, йпшдзадзу! Ма, ауи апшдзара сгвы гьанымчвгIатI, сгвы йтаз, суагIа бзирата йырзысхара стахъыз швкIы йчпата азакIы счпарныс гьсылымшатI. Дасу АлахI йгIайквнайыргаз йынцIрахъвы дахъыпарныс лшара гьйымам. Саба йапшта саргьи сынцIра айшысын. Сара рыцхIата тшгьызбум, сцIыхъвала йгIадзынгылуа, йгIастынхаз сыгIвпачва, йгIадзынгылуаш асабиква смурад пшдзаква шнадырдзахуаш хъасцIитI. ШвъанызлакIгьи, йшвчпалакIгьи швацIагыл, хIуагIахъа рцIас пшдзаква швхча, рпIатIу нашвмыркъвын, бзи швабаба, аныкI швгIалымрийызтынгьи кIвастхахъакI агIвызшаз швгIархъшахъыцIтI, ацриква шврапшпI. Швбзаза, швтлахц шврыбагъьа, хIтурых шымдзуаш швазабакI!». Акыт алагъьла йаъу Курганна урам йгылу ХIвранргIа рышта збарыквынгьи, айкьангьашыгIв гвыбзыгъата йсымаз ХIвран ШахIымби сгвы дгIаташвахитI. АнбжьагIвчва ауи Жорик-хIва акIвын хIшйыпхьуз. Жорик дгIакIвзыршуз йынбжьагIвчва дгIарыквхта дтынчын, йбжьы щтIыхта дгьымчважвузтI, угвы йалахуаш закIгьи гьгIайшIымцIуазтI. ХIынбжьагIв ду-ду дхъвыцуан, гвыбзыгъата дчважвун, апсабара бзи йбун. Ауи турых ду зпщылу Красна Восток кыт дйытI, цIас пшдза ъагIвназ абаза унагIва дгIадзынгылтI. ШахIымби збжьагажва дацIаз йабаду ХIвран Дзадзу йхабарква дрыздзыргIвлун. Дзадзу Гвым апны апхьарта ангIахъыртIы йапхъахауата ашвхъымса йхъысыз апхьагIвчва дрыуапI. УацIыхъван асквш 1929 агIан йгIандыршаз Ворошилов йыхьыз зхъыз аколхоз апредседатель дизаместительта дынхатI, асквш 1932, сентябрь а 10 ДнепроГЭС агIахътIра йазынархата Микоян-ШахIар йакIвшаз айззара далан, Абашта айсра Ду агIангьи йхъацIарала артшхъвагаква гIатигатI. ШахIымби унагIвара даналал амшгьи схъмаштылра йгIалахатI. Ачвахра йалаз, пхдзыта йкIахIчваз хIылахIымхIвауата хъвлапны Жорик хIйайгвыргъьарныс хIгIайтI. ХIвранргIа гвла аргваныта йрымаз Лачвыш МухIамад йунагIва хIалачIвата Жорик йыхайыр нагIдастI. Ауи йцри бызшва бзи йбун, турых щайдза змаз йгIвыраква запыт агазет йгIаквшвун. Йыгьсхъаштылхуам асквш 1985, август а 12 аредакция апны хIанашIашва гвыргъьара лахIварата йхIылаз. Ауи азаман аредакция а-Правительства ъагIвну атдзы йаныргIалын. Ауаъа йакIвшаз анйара йалан агазет анхагIвчва йгьи акыт корреспондентква Уаз Мурат, ПIаз Юра, МалхIваз ТIульа, Макъвауа Рая, Быджь Таибат, Къадыжв МухIамад, ТхIакIвщын Айуб, ХIвран ШахIымби, сара. ЗымгIвагьи агазет йазыхIтахъыз хIхIватI, ауаса ШахIымби йажваква сгвы йгIатахатI: «ХIыбызшва ацкIыс байа, пшдза гьаъам. Зыбызшва хвы аквзымцIауа гIвычIвгIвыста дпхьадза гьауашым. Бызшва уымамкIва, угIазлыцIыз ауагIахъа рцIаскви рхабзакви уыцымкIва адуней ушпаквызлуш? ХIыбызшвала йгIацIцIуа агазет рыцIагьи йхIырбайара хIборчпI. УахьчIва хIара хIыбызшва хIыртлапIарквын, хIцIыхъвала йгIадзынгылуа хIсабиквагьи хIыщта йтагылуаштI». Анйара алгата аредакция хIангIаджвылцIх, ШахIымби йбзазарта сйырцатI, йан Джьансурат лджькIахбаста сшIайыршватI, гвхътIыла щарда хIайчважватI. Ауи атшын хIайчважваракI ззынархаз атацанадылраква рпны «Уаридада» ахIваща акIвпI. – Йудырума сыззхъвыцуа? ХIкыт апны анадылраква шакIвдыршауа апшта датша кыткI апынгьи сгьашIамшвастI. ЙалкIгIата, анадылра зрыпшдзауа «Уаридада» акIвпI. Ауи амагнитофон йанцIазарквын, хIуысагIвчви хIмакъымгIаныршагIвчви адынхалрын. «Атаца пшдза агIвны днадылра швгIацIагыл, згIвадарала саби длаутI – жвыгIв гаракI хIвсысата, жвыгIв гаракI чкIвынчвата, хIабльата АлахI дхIзичпатI» хIайщчва апсыуаква ртацанадылраква рпны йырхIвауа ашва йалу ажва пшдзаква рапш гIадрысабапта «УаридадакI» гIанхIыршазарквын, бзихарын, – йхIватI Жорик. АцIабырг схIвапIта, Гвым йырхIвауа «Уаридада» къабард ажваквакI гIалалитI, абаза бызшва къачIвахыта йгIанхитI. Ауи псахра аласцIауата, сычкIвын ахIба унагIвара даналал сынбжьагIв ХIвран ШахIымби сгвы дгIанагхын, абаза бызшвала араса «Уаридада» дсырхIватI: «О, райда, о, райда, рирада. О, сара С-Гвымшта, таца пшдза днардылитI. О, марджьа, швгIайгва, йшврыпшдза ауатыкв!». Щарда мцIуата акытквта йбзазауа ШахIымби йаба йахща лпхIа Быджь Нина лунагIва апны ХIвранргIа ШахIвалии ШахIымбии зныз асуратква анызба, мачIкIгьи снашхыйахатI, агIагвалашвахраква счкIвынхъа асквшква сататаргахтI. ШахIвали Къарча-Черкес пединститут арыпхьагIвта данызшIырт, ШахIымбигьи йтгIачва дрыцта Къарча дцахтI. «Сыхвага араъа йаъазтынгьи, сгвы Гвым псыхIвала йаъапI» – йхIвалун ШахIымби. Ауи запыт акыт дгIайуан, йынбжьагIвчва дрынйун, йабаду йхабарква ашвъа йаницIун. ашIыпIа хьызква, ахIвра зигIваква, ауагIа ршIалахIвараква, ажважвква, асаби хъвмарщаква, агъыбзаква, анашанаква азикIкIуан. Ауат агазет йгIаницIун, йапшым агIацIщтраква йгIарыншвалуан. Швапхата йъанамхъауа гьаъам асквш 2011 агIан абаза уысагIв, ажурналист йцхърагIарала йгIацIцIыз «Труды исследования и материалы» книга абаза йгьи урышв бызшвала йаншвалыз ХIвран ШахIымби йынхараква. ШахIымби мурад щарда йгвы йтан, ауаса дгьахамдзатI, азгIва ласы дхIылнахтI. Анышвынтара апны ХIвран ШахIымби йсин саназцара гIагвалашвахра щарда сызгIайитI. Схъа йгIаташвахтI ХIвран ШахIвали йащайцIба Зауырбакь дабгаркIвата йсйырбаз, асквш 1982 агIан ШахIымби Москва даъата, доктор диссертация ахчара тшазирыхIазыруата йгIайщтийыз асальамшвъа. СкытлагIв, сынбжьагIв, апхьахьа бергьльы ХIвран ШахIымби асквш 1988 июль адуней йхIваджьтI. Ауищтара сквш 33 цIхьатI. Азаман гIашIасра гьадырам. Сара уахьчIва йъагIадзазгьи ШахIымби йапш гIвычIвгIвыс пшдза пасата дъахIылцIыз сарынашхыйитI. Ауи йапш гвыбзыгъа абаза уагIахъа дъагIахIылцIыз хъардугата йызбитI, ссабиква, сызднагалуа йхабар пшдза расхIвитI. АгIвбзи йыщта гьыдзуашым, хIтурых йгьалцIуашым зынгьи
146 просмотров


Комментарии

Написать
Комментарии >



Подписывайтесь на RIAKCHR в Одноклассниках Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “ВКонтакте” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “Telegram” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный