АЬРЕКЕТЛИКТЕ ОЬСУЬВ ИОЛЫ МЛН

27 март - Театрдынъ савдуныялык куьни, театр куллыкшыларынынъ, актерлардан, режиссерлардан баслап, аьле кассаларда билетлер сатувшыларына дейим, кеспилик байрамы. Соны ман биргеси е театр куллыкшыларынынъ озгаратаган аьрекетлерине белги беруьвдинъ эм алдыга каратылган эсапларды туьзуьвдинъ куьни болады. Карашай-Шеркеш Республикасынынъ бес миллет драма театрынынъ тенъ тизбесинде энъ яс Ногай оькиметлик драма театры болады, ол алты йылга ювык заманды аьрекетлейди. Онынъ туьзилуьви баска театрлардай болып, халкымыздынъ миллет маданиятын алдыга аькетуьвде, маданият оьзиншелигин ашыклавда, миллет аьдетлерин, ярасык адабият тилимизди, ярасык маданият белги ери болатаган кийимлерди, сазды, саз алатларын саклавда уьйкен орынды тутады. Озган заманнынъ бойында театрымыз баслангьи туьзилуьв шагын оьтип, тебенли аьрекетлеп, оьз болымлыгын коьрсетти, оьзининъ келеектегисине сенимди тувдырды. 2015 йылдынъ октябрь айында Ногай оькиметлик драма театрынынъ биринши коьрсетуьви «Суьюв оты соьнмес» (абхаз язувшысы Шота Чкадуадынъ «Кукла» пьесасы бойынша) толы каравшылар залын йыйды. Амаллама тек ногай халкынынъ тувыл, савлай Карашай-Шеркеш Республикасынынъ маданият яшавында маьнели ис болды. уьгуьнги куьнге театрдынъ репертуарында онавдан артык спектакль саналады. 2018 йылда ол театр оьнершилигининъ тармагында республикадынъ Басшысынынъ грантына аьр йыллык конкурста енъуьвши болды. Коьрсетуьв театрдынъ директоры, РФ язувшылар Союзынынъ агзасы Валерий Сеперович Казаковтынъ «Оьлимсиз полктынъ байрагы» пьесасы бойынша аьзирленген. Театр куллыкшыларынынъ кеспилик байрам куьнлерининъ алдында биз театрдынъ директорынынъ орынбасары, КЧР маданиятынынъ сыйлы куллыкшысы Марина Сефербиевна Койлубаева ман театрдынъ аьлиги яшавы акында хабарластык. Бириншилей, ол республикалык Драма театрынынъ меканы ремонтка ябылганы ман байланыста, Ногай драма театры оьз аьрекетин Эркин-Халк авылынынъ Маданият уьйинде бардыратаганын, онынъ куллыкшылары авыл администрациясынынъ басшысы эм Маданият уьйининъ директоры ягыннан аьр яклы анълавлыкты, Буьгуьн - Театрдынъ савлайдуныялык куьни демиологиялык талаплар тутылганлар. Планлы коьрсетуьвлериннен баска, ногай театры онлайн йор1 кта республикалы к эм оькиметлик оьлш емли проектлерде катнаскан: Уллы Аталык кавгасында Енъуьвдинъ 75 йыллыгына багысланган, Халклардынъ бирлесуьв куьнине сымарланган «Ночь искусств-2020» савлайроссиялык акцияларда, Кыскаяклылардынъ халклар ара куьнине багысланып, «Сизге, суьйгенлеримиз» деген ат пан озган онлайн-акцияда, Аталыкты корш алавш ыдынъ бас каласы Москвада болып, Валерий Сеперович Казаковтынъ «Оьлимсиз полктынъ байрагы» деген пьесасы бойынша «Тандыр соьнсе...» деген спектакльди коьрсетти. Бу гастроль-туры Карашай-Шеркеш Республикасынынъ 100 йыллыгын байрамшылавга аьзирленуьвдинъ калыбында озды. Спектакль «Измайлово» туристлик-конагуьй комплексинде коьрсетилди. Коьрсетуьв етимисли озды, артистлер каравшылардынъ юреклерине еттилер. Амалламада аз аьдем катнаскан болса да, интернет аркалы АЬРЕКЕТЛИКТЕ ОЬСУЬВ ИОЛЫ МЛН демевликти табатаганларын белгилеп, оларга разылыгын билдирди. Театр аьр йыл сайын эки планлы спектакльди аьзирлейди. Озган йылда пандемия ман байланыста маданият тармагында болган кыйынлыкларга карамай, коллектив оьзининъ оькиметлик заказын толтырды эм каравшыларын кувангай связной-разведчик кызга багысланган. Бала болып, кыз атасы ман, райком ВКП (б)-нынъ секретари Баубек Мижев пен, партизанлар туьзилисине кеткен. Экеви де 1942 йылда «Эдельвейс» дивизиясыннан гитлершилер мен согыста оьлгенлер. Яс баьтир кыз «Йигитлик уьшин» медаль мен савгаланган. тув уьшин уьйкен яваплыкты коьрсеткен. Янъы йыл байрамларынынъ алдында Эркин-Халк авылынынъ Маданият уьйинде «День рождения кота Леопольда» (Аркадий Хайттынъ пьесасы бойынша) спектакльдинъ биринши коьрсетилуьви озды. Ол куванышлы саз эртегиси. Спектакль театр эм кино режиссеры Вячеслав Маркович Бродянский мен салынган. Белгилеп озайык, ол бу режиссер ман салынган экинши эртеги болады. Бириншиси - «Волшебная лампа Алладина». Аталыкты коршалавшыдынъ куьнине Ногай драма театрынынъ «Крымхан Мижева» деген документальли спектаклининъ премьерасы озды. Ол Эркин-Ю рт авылыннан 12 ясындагы ноСпектакльге аьзирленуьвдинъ барысында театрдынъ коллективи Крымханнынъ эм онынъ атасы акында болганынша коьп билдируьвлерди табув мыратта архив материаллары ман, газета баспалавлары ман куллык эттилер. Спектакльдинъ пьесасынынъ авторы эм режиссеры - театрдынъ художестволы етекшиси Адлер Туркменов. Онынъ белгилевинше, спектакльди аьзирлевдинъ мырады «каравшыларга Карашай-Шеркеш юртында партизанлар козгалысы акында эм ногай халкынынъ немец-фашист баскыншылары ман куьреске киргисткен косымлары акында хабарлав болады». Спектакльлерди карав тегин озганлар. Оларды озгарувда баьри санитар-эпидынъ куьнине уйгынланган кутлав-флешмобта, тувган тиллердинъ куьнинде «Поэзия дуныясында» деген ат пан озган орта оьмирдинъ шайирлерининъ ятлавларын окувда эм баскаларда. Аьлиги заманда «Бет йылытув» аьдетине багысланган коьрсетуьвдинъ уьстинде куллык бардырылады. Крымнынъ Россия ман косылувынынъ 7 йыллыгына багысланып, Эркин-Халк авылында театрластырылган амаллама озды. Онда «Сон» деген сахна композициясы, «Крымхан Мижева» спектаклининъ «Возвращение в родную гавань» пролог аллегориясы коьрсетилдилер, сондай болып, амалламада КЧР сыйлы артисткасы Мая Рамазанова, КЧР маданиятынынъ сыйлы куллыкшысы Магомед Утемисов, конак кыз Алина Суюнова каравшыларды коьнъилге еткен йырлары ман кувандырдылар. Озган йылдынъ декабрь айында Ногай Оькиметлик драма театры кыралымызспектакльди коьплеген бавырдасларымыз, аьле баска миллетлердинъ элшилери де карадылар. Бу йылда Ногай драма театры Авксентий Цагарелийдинъ комедия жанрлы «Ханума» деген спектаклин салувга аьзирленеди. Спектакльде катнасаяк артистлер белгиленгенлер эм рольлер боьлистирилгенлер. Режиссеры Вячеслав Бродянский. Ногай тилинде сценарийин Магомед Утемисов аьзирлейди. «Пандемиядан шыгув заманда каравшыларымызга кайдай да бир куваныш сезимлерин савгаламага суьемиз. Комедия анълавга да енъил эм каравшылар ман ийги йолыгылады», - дейди Марина Сефербиевна, театрдынъ бу йылда коьрсетуьвди аьзирлев уьшин эткен сайлавы акында. Сондай болып, Марина Сефербиевнадан театрды кеспилик кадрлар ман толыстырувга каратылган куллык пан кызыксындык. Онынъ белгилевинше, театрда 16 артист саналады. Коьплери кеспилик билимлендируьвлерин А.Дауров атлы маданият эм саният колледжининъ «Социал-культуралык аьрекетлик (театрластырылган коьрсетуьвлердинъ режиссурасы), «Актерлык оьнершилик» факультетлеринде алганлар. Доьрт аьдем дипломларын алган, энди де уьш аьдем биринши курста окыйды. «Олар театрда куллык этуьвлерин окувдынъ заочно кеби мен сыйыстырадылар. Эки артистимиз, йогары билимлер алув, тилди билуьвлерин теренлетуьв мыратта, Карашай-Шеркеш оькиметлик университетининъ филология факультетинде окыйдылар. Эки артистим из Э ркин-Ю рт авылынынъ «Тулпар» халк театрында коьп йыллардынъ бойында катнасып, бай сулып йыйган. Эки артистимиз басыннан алып куллыкка кеспилик билимлендируьвлери мен келген. Янъы маданият министри Зураб Замирович Агирбовтынъ келуьви мен эки яс аьдемди Москвадынъ театр оьнершилигининъ Россия институтына (ГИТИС) окувга йибермеге келисуьв табылган. Энди де театр ман келеек кеспилерин байланыстырмага суьйгенлерди ашыклав бойынша куллыкты дайым мектеплер окувшыларынынъ, яс-явка арасында бардырамыз», - дейди М.Койлубаева. Сондай болып, Марина Сефербиевнага оьз сагынувлары ман, мыратлары ман боьлиспеге де тиледик. «Баьриннен де бек пандемия ман байланыслы кыйынлыклардынъ артта калувлары, аз-аздан йорыклы ис аьрекетимизге кайтув акында мырат этемен. Каравшылар ман тири айкасувды сагынганмыз. Энди бизде гастрольлерге барув уьшин оьз коьлигимиз бар. Министр мен Эркин-Халк авылынынъ Маданият уьйинде ремонт куллыклары бардырылаягы акында соьз барган. Келеекте сонда куллык этуьв аьллеримиз онъайлы болаягына, репетицияларымызды озгарув еримизде тийисли йылувлык болаягына, санитарлык боьлмелер туьзилееклерине сенемиз. А энъ уьйкен сагынувымыз - кала орталыгындагы драма театрынынъ меканына ремонт бек узакка созылмай бажарылувы эм «оьз уьйимизге» кайтувымыз», - деди ол. Театр куллыкшыларынынъ баьрисин байрамлары ман кутлаймыз, куллыклары оьр барып, каравшыларын янъы яркын коьрсетуьвлери мен кувандырганларын эм мыратларынынъ толувын сагынамыз. Раиса НАЙМАНОВА. ДУРБАТЛАРДА: Ногай драма театрынынъ спектакльлериннен коьринислер.