АПХЪАНЧIВИКВА РНАПIЛАЧПАРА АЗЪАЗАРА ГIАЩАКВЙЫРГЫЛХИТI

АхIваспа агIвычIвгIвыс мшигIадза йгIайрысабапуа аъамапсымаква йрылапхьадзапI. Амш ауацIа ауи зны унапIы йгIацIамшвауата йгьагIвсуам. АгIвычIвгIвыс ахIваспа цхърагIагата йзалуищтара заман щарда агIвсхьатI йгьи абзазара тшауацIнахпхьадза ахIваспаквагьи шIыцракI рыларцIитI. Ауаса ауат зрыхIазыруа аъачIвагIагIвчва руагIахъа йынкъвыргуз ахIваспаква лкIгIарата йрымаз шырхчуш йащтапI. ХIапхъанчIвиква ауи аъамапсыма хвы аквырцIауа йынкъвыргун, ахIваспа чпара амадзаква здыруазгьи гьщардагIвымызтI. УахьчIвала аткванква рпны йапшым хIваспа квпшыра щарда ртйитI. Ауаса хIапхъанчIвиква йынкъвыргуз ахIваспа квпшыраква уаныршIашвауа мачIпI. УахьчIва швйабасырдырра стахъыпI зчкIвынхъа йгIашIарышвта ахIваспа рыхIазырра йхънахуаз ТХIАКIВЩЫН Зураб Дольат йпа. Ауи йнапIы йгIацIцIуа ахIваспаква рнадзара шхIагIу ахабар хIреспубликалагьи, йапшым ашIыпIаква рпынгьи йгахьатI. Зураб асквш 1963 агIан Хъвыжвду кыт дйытI. АчкIвын дхвыцыркIвата йтгIачва Черкесск йталхын, й-11-хауа апхьарта хвысквша данапхьа амщтахь йхпахауа апхьарта дыргахын, ауаъа дгIалгахтI. Зураб йалкIгIата труд апхьара сахIатква бзи йбун. – Труд апхьара сахIатква рагIан слесарь, токарь ъачIвагIаква тшырзыгIбжьауата, асаби хъвмаргаква, атумбочкIаква, арымдзаква, йапшым аъамапсымаква хIчпалун. РыцIа йагъьыз анхараква кIадымрышвхуата асаби Тыдзква йырзыргун. ХIаргьи ауи хIаргвышхвунта рыцIа бзита йшхIчпушыз хIащтан, – йгIайгвалашвахитI Зураб. Асквш 1980 агIан ауи апхьарта дгIалгатI, йащтагIайуата Мурманск область апны къвырльыкъв йхата дангIахъынхIвых м а ш и н а н к ъ в ц а г I в т а сквшквакI дынхатI. Асквш 1988 агIан Сургут нхара дцан, ауаъа сквш 25 дбзазатI. – Сургут апны агород ауацIа ауагIа атызрыпауа автобус саквчIван, апринтерква йъархьпшуа, ауат йатахъула йъадыргалуа афирма апынгьи сынхатI. Сургут агъныла швабыжта йхьтапI, апхынла агIвыдаква щардапI йгьи ауаъа заман щарда санбзаза амщтахь ауатква шсыламдзахуа сыласхIван, сцри шта сгIахъынхIвыхтI, – йгIайгвалашвахитI Зураб. Нхарадъа дымчIвауа ауи заман айшысла швапха злайырхIаз ауыс найырдзахуата апринтерква йырпщылу «А-тон» хъатачIв фирма гIанйыршан, сквшквакI ауи даланхатI. Зураб дшхвыцыркIваз йгIашIарышвта, йылахь дъагалакIгьи, йанакIвызлакIгьи ахIваспа чпара азыгIальаматра азйыман. Ауи Апсны йауаз йан лаба йаща хIваспа йчпун. Йаргьи ауат рпны сасра данцара алыгажв дйыцта дшынхуз дапшлун. – Ссабихъа азаман Апсны хIанцара лахIвара щарда сылата сгIайхуан. ХIан лтгIачва ъабзазуз хъарата абыхъвква рпны йаныргIалын, аткван йшыртахъыз апшта йыгьзымцузтI. РунагIва апны йгIадрысабапуаз аъамапсымаква райхIара дара йырчпахуан. ХIабаду йаща йнапIы швабыжта йбзийын, ауи амшIи айхи йгIарылихуанта щарда йчпун: хIваспа, рымдза, айшва, уандыр датшагьи. Саргьи ауи сицхърагIарныс бзи йызбун. Цысквша рахIа сыртамкIва, йапхъахауата хIваспа сарасара йсчпатI, ауи швабыжта схъа аладухун. АхIваспа шаъаз ужвыгьи йгIасгвалашвахитI. Ауи азаман йгIашIарышвта ахIваспа чпара сзаргванпI. Сургут санаъаз агIангьи сквшыкI апны закIы-гIвба хIваспа срыхIазыруан. Шварацра бзи йызбунта сынбжьагIвчва рыхъазгьи сара сыхъазгьи йсчпалун, – йхIвитI ауи. АхIваспачпара рыцIа йхънахуаз Зураб «А-тон» нхарта хъигIвахын, йзаргваныз ауыс адигалырныс мурадта йчпатI. – СогIвым тшпсщара саъата ткванкI саннашыл Апсны апны зыхьыз бергьльу ахIваспачпагIв Давид Джопуа йрыхIазырыз хIваспакI сашIашватI. Ауи ауат рапхъанчIвиква йынкъвыргуз апшта йчпан. ХIара хIапхъанчIвиква йынкъвыргуз абаза хIваспа аквпшыра шаъаз гIащаквдыргылхта заджвгьи йшйымчпауа сгвы йгIаташватI. Ауаъа йгIашIарышвта хвысквша цIуата абаза хIваспаква шахъцахуз, йшгIадрысабапуаз тшрыхасыргIвазумцара рквпшыра шгIащаквсыргылхуаш сащтапI, – йрыбагъьитI Зураб. Ауи йшгIаликIгIазла, йбергьльу ахIаракьатчпагIв Эгьзакь Мусси «РТИ» завод аунашвачпагIв Тльабыча Къарабакьи цIагылагIв бзита йзалитI. Зураб дъагIвнанхауа апещ Тльабыча Къарабакь хвыдъа йзалихтI, йынхара апны йгIайрысабапуа аъамапсымаква зымгIва Эгьзакь Мусса йзалихыз ахчала йырхвгIатI. АъачIвагIагIв йгIайцхърагIаз йразыра ажваква рзынайырхитI. ТхIакIвщын Зураб швапхата йырхIаз чкIвыныргIа йрыцагIвишауата, ахIваспа чпара амадзаква йрыхайыргIвазауата ауи азыгIальаматра азрымата тшгIайзыназырхауа ачкIвынчвагьи йбжьитI. УахьчIвала ауат гвыпкI йнадзатI. – Агвып знапIы бзийу, ршIыйарала ауыс йадгылуа ачкIвынчва рылапI. Ауат йрыуапI Джьджьу Зураб, Хъабльахь Мурат, Гьадыгв Мурат, Байкъвыл Назар, Джьджьу Рустам, Къардан Мурат. АшIаква збжьарныс, амадзаква рзыгIахъстIырныс швабыжта йсгвапапI. АзджьакI дара ъагIвнанхуш апещква адыргалхьатI, йдрыхIазыруа ахIваспаква хIреспублика ауацIала акIвымкIвагьи Трыкв йбзазауа абазаква рпынгьи йбергьыльхатI. Ауат рахIварала хIычкIвынчва йдрыхIазырыз хIваспаквакI Трыкв йаухIщтхьатI. Ауи швабыжта хIайгвыргъьитI, – йхIвитI ТхIакIвщын Зураб. АхъацIа йшгIаликIгIауала, йрыхIазыруа ахIваспаква апхъанчIвиква йгIадрысабапуаз йрапшпI, ауаса ауыжвгIанчIви айхи амшIкви йгIарылихитI. Айхаква Швеция, Австрия, датшагьи агIвымакъральква рпны йгIатыргитIта йгIаргитI. АхIваспа йыззырчпауа агIвычIвгIвыс йтахъыраква йгIарыквхта йрыхIазыритI. Ауат чвалагьи, уралагьи, йгIазлыхулагьи йгьапшым. – ЩардагIвы ахIваспа рткъвым адамыгъи абаза баракъи аныта йыртахъыпI. Абанпарипхьадза ткъвымла йамырдуш хIваспа ансчпауагьи гIаншитI. ДзачIвызлакIгьи йгвы йнадзуш, йгвапхуш хIваспа шсрыхIазыруаш сащтапI. Ауи зтазлуш атара гIазлысхуашгьи дара йгIалырхитIта сара йыздзахыхитI. Абаза хIваспа зту атара уагIахъакIгьи рчIвы йгьапшым. Ауи ъатауцIуш йазалхта тланыкъвакI гьамам, ахIваспа агIвытланыкъвакIлагьи йацапшыта йузытацIитI. Атара апынцIа апны йаму напIыкIла йукIыта ахIваспа гIатухырквын, атарагьи ахIваспагьи зарар гьрадзушым, – йхIвитI Зураб. Ауи йшгIаликIгIауала, ахIваспа ашIа аура йгIаквхта йшахитI. ЖвасантиметркI ацкIыс рыцIа йхвыцта шIа зму ахIваспа «цкIлас»-хIва йапхьун, 12 сантиметркI зыуру – «хъасага», 15 сантиметркI – «рахвщыга», рыцIа йдуу ахIваспа – «мцIасга». ХIваспакI йчпара ахъазла Зураб гIвба-хпа мшы йыквнахитI. Ауи дымгвжважвауа йчпауа ахIваспаква рнадзара хIагIата, рквпшырагьи пшдзата, йыззичпауа агIвычIвгIвыс йгвы йшнадзуш дащтапI. АхIваспа ачпара, арыцIарара, атара рыхIазырра йазынарху ауысква йрылу абаза чкIвынчва зымгIва абадыритI, йацацхърагIитI, нбжьагIвыгIара, айкьангьашра рызбжьапI. Ауат хIапхъанчIвиква йынкъвыргуз ахIваспаква ъагIарбу ашвъаква тшрыхадыргIвазумцара йгIащаквдыргылхитI. Зураб ахIваспа ачпаща, ауи злалу ахъвква данрыквчважвауа ауыс цIолата йшидыруа, бзи йшибауа, шIыцракI алайцIарныс дшащту йылубгIитI. Интернет апны арахьарат аъачIвагIагIвчва рынхараквагьи дрыхагIвазитI. ДашIамсуа йхъа дадынхалитI, йырхIауа ашвапха ачкIвынчва йрыцагIвишитI. ХIваспа чпара хъацIа уыста йпхьадзапI. Ауи амадзаква бзита йыздыруа ТхIакIвщын Зураб йчпауа ахIваспаква зунагIва йнашылуа ауагIа рыла аргвыргъьауа, йазсакъуа йынкъвыргитI. ЗъачIвагIа йазъазу йуысгьи тшауацIнахитI.