АЬЛИГИ ЗАМАНГЫ ХИРУРГИЯДЫНЪ УСТАЛАР СЫДЫРАСЫНДА ...

Карашай-Шеркеш республикалык клиникалык больницасынынъ негизинде ашылган регионлык кан тамырлар орталыгы (РСЦ) он йылдан артык заманды аьрекетлейди. Оны медицина илмилерининъ докторы, профессор Марат Бориспиевич Темрезов етекшилейди. Бу м е д и ц и н а л ы к учреж дениединъ аш ы лувы регионнынъ яшавшыларына яшарлык ерлериннен кетпей, йогары квалификациялык ярдамды алмага амал береди. Оннан баска орталык оьзининъ диагностикасы ман аьруьв белгили. Хирурглардынъ ювелирлик куллыклары тек уьйкенлердинъ тувыл, кишкей балалардынъ да яшавларын куткарады. Мунда йогары технологиялык операциялардынъ баьри туьрлилери озгарыладылар. Йылдан-йылга операциялардынъ эм тергевлердинъ саны коьбееди, специалистлердинъ кеспиликлери оьседи, янъы алат-садак алынады, баалап болмастай сулып йыйылады. О рталык узак туьзуьвшенлик йолды оьткен эм буьгуьнлерде кыралымыздынъ кубыласында ийгилердинъ бириси болады. О р та л ы кта б и р и н ш и куьнлериннен алып куллык этип баслаган врачлардынъ бириси - рентгенэндоваскуляр диагностика эм эмлев бойынша боьликтинъ (ОРХМДЛ) басш ы сы , йогары квалификациялык врач-хирург Расул С аф арбиевич Булгаров болады. Р е н тге н эн д о в а скул я р хирургия буьгуьнги куьнге юрек-кан тамырлар туьзилисинде сыркавлары болган маразлы аьдемлерди тергевде эм эмлевде медицинадынъ йогары технологиялык йосыгы болады. Йогары технологиялык операцияларда кулланылатаган ангиограф врачларга кан тамырларды иш иннен эмлемеге амал береди. Расул Сафарбиев и ч т и н ъ б и л д и р у ь в и - не коьре, о р т а л 1 кты нъ ОРХМДЛ боьлигинде аьр йыл сайын юректинъ, бастынъ, мойыннынъ, аяк-коллардынъ кан тамырларында мынъга ювык тергевлер эм операциялар озгарыладылар. Коронавирус пандемия шагы орталыктынъ куллыгына оьз туьзетуьвлерин киргисткен болса, аьлиги заманда ол оьзининъ планлык коьрсетимлерине шыккан. Р асул С а ф а р б и е в и ч 1999 йылда С таврополь оькиметлик медициналык а кад ем и я сы н ы н ъ эм лев факультетин окып кутылган. Йогары медициналык билимлендируьвин алаяктан алдын, ол Черкессктинъ м ед и ц и н ал ы к училищесинде орта кеспилик билимлендируьвин алган. Врач болаяк мырады онада эрте кепленген. Сол затка онынъ юрегинде эмлевсиз ярады калдырып, балалай авырувы болып яш авдан кеткен иниси Радмил себебин тийдирген. Академияды ийги окып кутылган яс кеспили врач Черкессктинъ кала больницасынынъ кан тамырлар хирургия боьлигининъ негизинде интернатурады оьткен. Мунда ога практикалык хирургияды оьзлестируьвде сулыплы врачлар, боьлик басшысы Исрафиль Назбиевич Чаушевтинъ, уста хирург Асанби Камбиевич Янбаевтинъ етешилиги мен куллык этпеге буйырган. Олар яс врачта янъы билимлерди алувга, туьрли йосыкларды оьзлестируьвге, оьзлик оьрленуьвге кызыксынувын тувдырганлар. 2000 йылда Расул КЧР ден савлыкты саклав министерствосынынъ туспарлавы ман Санкт-Петербургта вуздан сонъ билимлендируьвдинъ Россиялык медицина академиясы нда (РМАПО) юрек-кан тамырлар хирургия бойынша специализацияды оьткен. 2002 йылга дейим Черкесск кала больницасында куллык эткен сонъ, Расул С аф арбиевич республикалык клиникалык больницасына коьш кен эм 2011 йылга дейим ортак хирургия боьлигинде ю рек-кан тамырлар хирургы болып куллык эткен. Сол йыллар яс врачтынъ кеспилик оьсуьвинде, ийги сулып йыювында айлак маьнели болдылар, ол коьримге тийисли, алал насийхатшылары болып билген ийги врачлар ман куллык этти. Солардынъ бириси аданас-кардаш ы , уста врач-хирург Мухарби Булгаров (яткан ери еннетли болсын) эди. Хирургиядынъ кан тамырлар йоьнелисин сайлавда да Расулды нъ кенъесшиси ол болган. - Аьле академияда окыйтаган заманымда Мухарби мага коьп маьнели кенъеслерин берип турган. Онынъ коьп затларга эректен карасы бар эди. Айтпага, кан тамырлар хирургиясынынъ уьйкен алдыдагысын, оьрленуьв йолларын коьрип, меним хирургияды нъ сол йоьнелисинде куллык эткенимди суьетаган эди. Аьлиги заманда озгарылатаган йогары технологиялык операциялардынъ озгарылув куьнлерине онынъ етпегени айлак оькинишли. Бир куьн де мен сол аьдемге юрек разылыгымды йоймайман, - деп эскереди Расул аданас-кардашы Мухарби Булгаровты. А 2011 йылда юртымызда регионлык кан тамырлар орталыгы туьзилгенде, Расул Сафарбиевич сонда куллык этип баслаган. Сол ок йылда ол Москвада рентгенэндоваскуляр диагностика эм эмлев бойынша специализацияды оьткен эм оны регионлык кан-там ы рлар орталы гы - нынъ (РСЦ) негизинде туьзилген диагностикадынъ эм эмлевдинъ рентгенохирургиялык йосыклар боьлигининъ (ОРХМДЛ) басшысы этип салганлар. Сол ис орынында ол буьгуьнги куьнге дейим ислейди. - О р та л ы кта кул л ы к этуьв - ол, биринш илей, аьдемлерге ярдам этпеге берилген амал. Авыр маразлы болганлардынъ савлыклары туьзелип, тувганларына кайтувлары бизим уьшин уьйкен куваныш, - дейди врач. Расул Сафарбиевич заманынынъ кысаслыгы ман санаспай, дайым билимлерин оьстируьвдинъ уьстинде де каьрлейди. 2015-2019 йылларда ол медициналык илмилерининъ кандидатынынъ аьлимлик дережесин алув уьшин, очно-заочно аспирантурада окыган (темасы:«Гибридные операции при м ногоэтаж ны х поражениях у больных с критической иш ем ией ниж них конечностей») эм кандидатлык минимумды яклаган. Тез арада ол диссертациясын яклап, медицина илмилерининъ кандидаты болаягында шекленмеймиз. Расул Сафарбиевич 15 илмилик куллыктынъ авторы, олардынъ уьшеви Йогары аттестац иялы к комиссия (ВАК) ман рецензияланатаган журналларда баспаланганлар. Сондай болып ол коьп кере кыралымызда эм онынъ тысында озгарылатаган конференцияларда рентгенэнд оваскул ярл ы к хирургия бойынша докладларын эткен. Коьп йыллык намыслы эм коьрим ли иси уьш ин Расул Сафарбиевич «Ден савлыкты саклавдынъ отличниги» деген йогары атка тийисли этилген. А баьриннен де артыгы - яшав савлыкларын кайтарган пациентлерининъ ога разылыклары, врач акында больницадынъ «Ойлар китабында» язылган эм оьзлик кепте айтылган коьплеген муьсирев соьзлер. Куллы гы нда Расул С а ф а р б и е в и ч ти йогары эдаплыгы, яваплыгы , бажарымлыгы, элимлиги эм оьзге ийги касиетлери уьшин баалайдылар. Расул Сафарбиевич оьз халкы арасында да тийисли сый ман пайдаланады. Ногай районынынъ биринши кере сайланган Советининъ депутаты этилип сайланганы да сол зат акында шаатлайды. Аьдетинше, халк арасында «Ондай аьдемге кайсы исти де сенмеге болаяк», дейдилер. Расул Сафарбиевич коьп куьшин эм заманын куллыгына беретаганына карамай, аьел баалы клары онынъ уьшин бас орында турадылар. Ата-анасында сынъар аьвлетлери бола келип, ол йыйы оларды авылда туратаган уьйлеринде йокламага, кайсы керексинуьвлерине де етиспеге, савлыкларына эс бермеге парызлы борышы деп санайды. Оьз аьелинде де ол онъайлы, тынышлы авадынъ болганын суьеди. Аьелинде медицина куллыкш ы лары ны нъ саны ны нъ оьсуьви де аьел басшысын кувандырмай болмайды. Ян косагы Фатима (кыз тукымы Кумратова) ман олар эки балады оьстиргенлер эм тербиялаганлар. Уллары Темирлан атасынынъ коьриминде врачтынъ кесписин сайлаган. «Врачтынъ куллыгынынъ яваплыгын, кыйын болувы н оьзимде сынап, онынъ медицина кесписин сайлаганын, туврасын айтсам, суьймеген эдим. Ама медицина онынъ сайлавы болды», деп куьлемсирейди Расул Сафарбиевич. Темирлан Ставрополь медициналык университетин, ординатурады кутылган сонъ, эки йылдан артык заманды Пятигорскта кардиологиялык орталыгында врач-хирург болып куллык этеди. Онынъ ян косагы да лор-врач. Яс аьелде кишкей саьбийлери оьседи. Кызлары Эллина Черке сскти н ъ м ед и ц и нал ы к колледжин окып кутылган сонъ, косымша билимлендируьв алып, аьлиги заманда ярасыклык йоьнелисте тал апл анган косм етол ог кеспи бойынша етимисли аьрекетлейди. Сонъалыкта кан тамырлар маразларын белгилейтаган эм эмлейтаган хирургтан атеросклероз яде кан тамырлар ман байланыслы баска маразлар докторга аькелм ес уьш ин, кайдай кенъеслер бермеге болаягын сорайман. - Савлыгы акында каьр шеккен аьр аьдем врачка заманы ман коьринм еге, онынъ ой-карасларын толтырмага керек: аьр аьдемге савлыклы белсинли яшав келбетининъ йорыкларын тутпага; эрши кылыклардан, боьтен де, туьтин ишуьвден таймага; юруьв белсинлигин тутпага; савлыклы тамакланув йосыкларын тутып, кевдединъ авырлыгын мардага келисли этпеге; кан басымына коьз салып, керек болса, дарманлар ишпеге; йорыклы кепте эм заманы ман диспансерлик тергевлерди, соны нъ саны нда кан тамырлар хирургында, оьтпеге керек. Заманы ман белгиленген кайсы маразды да эмлев коьпке енъил озгарылады , - дейди Расул Сафарбиевич. Уста хирург, алал аьвлет, ийги аьел басшысы, ийги ата, ийги атай Расул Саф арбиевичке арбатын да исинде йогары етимислерди, таьвесилмес куватты, онъайлыкларды сагынамыз.