СКФО Новый логотип курорта Эльбрус в КБР представили в студии Артемия Лебедева СКФО В Северной Осетии прошла донорская акция Актуально В КЧР родители старшеклассников сдали ЕГЭ Общество Карачаево-Черкесия наращивает объемы производства тепличных овощей Актуально Представители молочной отрасли КЧР могут принять участие  в Национальном Молочном Конгрессе   

АГВЫМКВА РФЫРРА АТУРЫХ ЙГIАЛАХАТI

28.06.2019 214
АГВЫМКВА РФЫРРА АТУРЫХ ЙГIАЛАХАТI
Айсра зтшын йгIалагаз апхьарта йгIалгагIвацаз ачкIвынчва, зысквшла рыцIа йнаскIьахьаз – абджьар ззыкIуаз зымгIва афронт йпшцIалырныс йгвжважвун. Абашта айсра Ду асквшква рагIан Красна Восток кыт йауата 514-гIв хI-Псадгьыл ахчара йазгылтI. Акыт апны унагIвакIгьи гьаъамзапI «Швпа дырщытI», «ШвычкIвын йыдзща гьбергьльым» - хIва чIвыуапхьа ъагIамйыз. Асквш 1941 агIан ауи апш швъа тгIачва 34 йгIарадзатI. СквшыкI агIвспхьадзагьи ачIвыуапхьаква щардахун, агвакъвпра унагIвакIгьи йыгьгIакIвымшузтI. ЙаъапI тгIачвакI йауата хгIвы-пщыгIв ъаладзыз. ГIвыджь зчвыдзыз атгIачваква 20 йайхIапI. ЙтгIачвата заджвгIвыджь саби гIазтынхаз гьмачIгIвым. ЙшIадзатагьи айсра йаладзыз, зцIыхъвала заджвгьи дгIанымхаз зъарагIвуда? Акыт йтыцIыз ръарагIвшара гьгIацампахтI. ЙгIанхатI чвзабата апхIвысква, йгIанхатI гIзагIвыдъа атажв-лыгажвква, ййыбахатI асабиква. Згвпква аорденквали амедальквали йхърыста йгIахъынхIвыхыз йщаквысыз аколхозква гIащтIырххтI, «Красновосточна» совхоз щъата йацIагылтI, амлыкв дрыбагъьатI. РщардагIв хвырта шрыквызгьи рынхара гьашIадымрыстI, акыт псы гIахъарцIахтI. Ауат узайхIвапсуш тгIачва гIальамат гIандыршахтI, ажвлара уысква джьгарта йрылалтI. Апхъала акыт апны АйгIайра а-Мш андыртлапIуз ветеранта йгIайззуз апшцIа йыгьгварамшвузтI, зымгIвагьи рхъа рыладута йырпшуан. Аветеранква йара ауаса акыт акультура Тдзы гвыргъьахъвыкI йа датша айззаракI анаъаз йгьагымхузтI, йъакIвызлакIгьи рбжьагажва дута, ршвапха пшдзата акIвын йшаъаз. Швапхата йъанамхъауа гьаъам сквш 25 раъара зхъыцIуа ари асурат. Ауаъа йгIарбу (армала йгIашIарышвта) АргIашокъва МахIмуд, ХъныхIв Зальымхан, Бежан Кьарим, ХIапIатI Рамазан, ЧвзыкIьа МухIарби, ХвытI БадакIара (апахьла йчIвапI), Мартаза Амарби, Бзасажв ХIвсин, Гьабан Тахвтар, Мартаза ХIатIахв датшагьи хIтурых йагIвыгу, айцIбачва рхъмаштылра йалымцIуаш закIы-закI турых рпщылапI. БЕЖАН Кьарим йхъацIара хIреспублика утыцIтагьи йбергьльыпI. Ауи айсра дшдмырцауала швъа шйымазгьи, асквш 1942 май агIан йахIварала афронт дпшцIалтI. Сержант чын йымата, дтопырхысыгIвта Сталинград, КIавкIаз, Ростов-на-Дону, Тернополь, Львов, Польша ргIархвитхрала айбащра чвгьаква дрылан. ЙхъацIара йагIарбагата «Орден Славы» ахстепенькIгьи, «ЙачIва Къапщы» орден, «За отвагу», «За боевые заслуги», «За оборону Сталинграда», «За освобождение Праги» медальква, ртшхъвага швъата 30 райхIа гIайквнадыргатI. Айсра мгIва асквш 1945 декабрь агIан Прага йалйыргатI. ДангIахъынхIвых, йцри кыт а-Совет дапредседательта, рахвайъазагIвта гвыцкьала дынхатI. Бежан Кьарим асквш 1998, май а 9 адуней йхIваджьтI. Ауи йыхьыз хьдзыла йтагIвыпI Москва, Поклонна Гора йаныргIалу ахIахъв. Асквш 1998, май а 30 акыт йахъыцIуаз асквш 260 йадахIвуата йара дъабзазуз аурам йгьи ажвсквша апхьарта йыхьыз рхъырцIатI. Асквш 1999 октябрь агIан Абашта айсра Ду йаладзыз рчвахъабага йазаргванта йдыргылтI йчвахъабага. Асквш 2000 агIан АйгIайра йахъыцIуаз асквш 55 йадахIвуата КъарчачкIвын район квта апны Бежан Кьарим йчвахъабага гIахъыртIытI. Ауи йсурат Учкекен аквта йаныргIалу «Аллея Славы» йкIыдпI. Кьарим йзынарху агъыцIара Кълыч Рауф йыхьыз нкъвызгауа акыт аквтанай апхьарта апынгьи йаныргIалпI. Афыр йбзазара мгIва йгIадзынгылуа ашIаква швапхата йырзалитI, рпатриот бжьара йацхърагIитI. ХВЫТI БадакIара йшихIвахуазла, асквш 1942 агIан дызлаз архъв йапхъахауата Маздагв адзхъа айбащра чвгьакI йалашватI. Ауи амщтахьла кытта, городта йгIайырхвитхыз гьмачIым. ХъацIарата йгIайырбаз ахъазла «ЙачIва Къапщы», «Орден Славы» йхпахауа, йгIвбахауа астепеньква, «За оборону Кавказа», «За освобождение Варшавы», «За взятие Берлина» медальква, Сталин йымачв зцIаз артшхъвага швъаква гIайквнадыргатI. Айсра дангIахъынхIвых аколхоз, асовхоз уысква дрылан, акыт Совет дынхауата аналог уысква дырпщылан. Абаза фыр йсурат йпа Рауф дъабзазауа Подкумок кытла йалсуа, «Кисловодск–Пятигорск» мгIва адзхъа йгылу агъвы апны йкIыдпI. Лейтенант ахIба чын змаз, йазалхыз айсыгIвчва гвып унашва рхъызцIуз АРГIАШОКЪВА МахIмуд айсра сквшква рагIан айбащра щарда дрылашватI. Ауи йхъацIара хвы аквырцIауата «ЙачIва Къапщы» орден, «За отвагу», «За боевые заслуги», «За освобождение Варшавы», «За взятие Берлина» медальква, ртшхъвага щарда гIайквнадыргатI. МахIмуд асквш 1946 агIан айсра дгIахъынхIвыхтI. Ауи арыпхьагIвта, завучта, апхьарта дадиректорта дынхатI. ЙынцIра айхIара асабиква рыгIзарабжьара йайттI, абзазара ахъатаква зымгIвала дшвапхата тшгIайырбатI. ХIАПIАТI Рамазан йшихIвахуазла, асквш 1941 июнь ацIыхъва айсра дызшIырттI. Даннардасуаз йаба ХIарун араса дйылабжьатI: «Уъацауа айсрапI, упсы тата анамыца щажвыгIвчва гъарта тшрыуымтын, хI-Псадгьыл ахчара гвыцкьала уазгыл». Рамазан йаба йбжьагажва йгвы йтата дайсытI. Ауи дызлаз акавалерист полк Херсон город апны анамыцаква йырпшIагылтI, йхIатлаз айбащра айсыгIвчва щардагIв аладзтI. Ауаса хIайсыгIвчва рчIвы хъахьхан, афашистква кврыста йщтIарцIатI, гъартагьи щардагIв гIаркIытI. Ауи амщтахьгьи ХIапIатI Рамазан айбащра щарда дрылан, Украина, Венгрия, Румыния, Чехословакия датшагьи шIыпIа щарда гIазырхвитхыз дрыуапI. Айсра мгIва Эльба дзыгIв йалйыргатI. Асквш 1945 октябрь агIан ХIапIатI Рамазан йгвпы «ЙачIва Къапщы» орден йгьи медаль щардала йхърыста, Сталин йымачв зцIаз ачIахIра швъаква йымата дгIахъынхIвыхтI. ХЪНЫХIВ Зальымхан асквш 1942 агIан айсра дызшIыртын, абаза офицер ПсхIвы Дольат унашва зхъицIуз архъв дрылан. Ауи агъа йгыларта йгIанхаз архъв а-Баракъ швара йымдыруата дащтацан, йыбгъа йакIвыршата йгIайгхтI, афашистква йгьрызгIанимжьтI. Йапшым артшхъвагаквала дхърыста, асквш 1945 агIан йцри кыт дгIахъынхIвыхтI. Аколхоз, уацIыхъван асовхоз йапшым аъанатIаквала дынхатI, акыт Совет дапредседательын, аналог уысквала дагентын. Ауи асквш 1992 агIан адуней йхIваджьтI. ЧВЗЫКIЬА МухIарби асквш 1938 агIан ар къвырльыкъвхара дызшIырттI. Ауи йкытлагIвчва Къардан ГIальым, Гвагв ХIазрат, йара йунакъващ Мурат, Чагва ХIаджьмырза, Айсан ХIаджьмырза йыцта мгIва дыквылтI. МухIарби йкъвырльыкъвхара ацIыхъва йнайырдзан, агIайхра штшазадигалуаз айсра ахабар гIагатI. Афронт дпшцIата айсыгIв къаймат хъацIара ду гIайырбатI, ауи хвы артуата «За оборону Ленинграда»,»За оборону Варшавы», «За победу над Германией в 1941– 1945 гг.», «За освобождение Москвы» медальква гIайквнадыргатI. Айсра дангIахъынхIвых МухIарби аколхоз, асовхоз дынхатI, «За доблестный труд», «Ветеран труда» медальква, ртшхъвага швъа щарда йыман. Айсра агIангьи амамыр бзазара апынгьи хъацIара рылата, рборч йазцIабыргта, тгIачвала йшвапхата, чкIвыныргIа рпатриот бжьара йазджьгарта тшгIадырбатI артшхъвагаква зщардаз аветеранква МАРТАЗА Амарби, БЗАСАЖВ ХIвсин, Москва акытмлыкврхIара гIарбара (ВДНХ) йалаз ГЬАБАН Тахвтар йгьи МАРТАЗА ХIатIахв. Красна Восток ветеранкIгьи дыгьтахым. СынчIва, АйгIайра а-Мш дазынамдзауата адуней йхIваджьтI зымгIва рцIыхъва йгIанхаз, хвыцгьи дугьи хъардугата йырпхьадзуз ХВЫТI ЗукIаней. Абзазара шIас гьадырам, апхъала йчIвырхъитI, ауагIа рылахь агIвуа, рмамыр бзазара рыцIа-рыцIа йарыбагъьауа. Ауаса заманта йагIвслакIгьи амамыр бзазара апызкъьаз амш, июнь а 22 зынгьи йыгьхIхъаштылуашым, хI-Абашта зхчаз рыхьызква хьдзыла хIтурых йангIвылазлуштI.
214 просмотров


Комментарии

Написать
Комментарии >



Подписывайтесь на RIAKCHR в Одноклассниках Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “ВКонтакте” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “Telegram” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный