СКФО Преимущества покупки пластиковой сетки у OPT Relation СКФО 1. Технические характеристики, сертификация продукции и регистрация технических характеристик СКФО В республиках СКФО на 61% вырос спрос на образование с господдержкой СКФО В Ставрополе состоится общегородская зарядка   СКФО Дагестан создаст аналог зарубежных курортов

А Ь В Е Л Г И С И Н Б И Л М Е Г Е Н Н И Н Ъ К Е Л Е Е К Т Е Г И С И Й О К

29.11.2019 235
А Ь В Е Л Г И С И Н Б И Л М Е Г Е Н Н И Н Ъ К Е Л Е Е К Т Е Г И С И Й О К
• О зган ю м ады нъ ы зы н да Р о сси я д ы н ъ баьри де субъектлеринде эм тыс кыралларда «Уьйкен этнографиялык диктант» халклар ара акциясы озды. Карашай-Шеркеш Республикасы нда амаллама 41 майданда уйгынланды. Сол майданлар юртымыздынъ баьри де калаларынынъ эм районларынынъ туьрли билимлендируьв отанларында орынласкан эдилер. Суьйтип, «Уьйкен этнографиялык диктант» Черкесск каласынынъ У.Хабеков атлы педагогикалык колледжинде де озды. Акцияда Карашай-Шеркеш Республикасынынъ билимлендируьв эм илми министри Инна Кравченко, КЧР миллетлер ислери, коьлемлик коммуникациялар эм баспа бойынша министрининъ борышларын толтырувшы Ислам Хубиев, тарих илмилерининъ докторы, КЧИГИ-динъ тамада илми куллыкшысы Рамазан Керейтов, КЧР сыйлы суьвретшиси, Черкесск каласынынъ балалар суьвретлев мектебининъ директоры Юрий Карасов, педагогикалык колледжининъ директоры Николай Рыжов, колледждинъ окытувшылары эм студентлери ортакшылык эттилер. - «Уьйкен этнографиялык диктант» акциясы 4 ноябрьде белгиленетаган Халк бирлигининъ куьни алдында озатаганын куваныш пан белгилегим келеди. Бизим юртымыз бу акцияда доьртинши кере ортакшылык этеди эм йылдан-йылга яшавшылардынъ оны ман кызыксынувы оьседи. Диктантта республикамыздынъ басшылыгы да, ясы уьйкенлер де, яс аьдемлер де суьйип катнасадылар. Быйыл диктант республикамыздынъ еринде 41 майданда озады, олардынъ 35-си - ортак билимлендируьв отанлары боладылар. Олар баьриси де диктантта катнаспага суьйгенлер уьшин оьзлерининъ эсиклерин кенъ ашканлар, - деди Инна Владимировна. Онынъ соьзине Ислам Хубиев косылды. Ислам Хызырович акциядынъ маьнеси эм ол аьлиги заманда етекшилейтаган министерство бизим юртымызда акциядынъ йорыкластырувшысы болатаганы акында хабарлады. А Ь В Е Л Г И С И Н Б И Л М Е Г Е Н Н И Н Ъ К Е Л Е Е К Т Е Г И С И Й О К - Сосы амаллама бизге Россияда яшайтаган халклар акында этнографиялык билимлеримиздинъ оьлшемин белгилемеге амал береди. Соны ман биргесине миллетлер ара катнасларды ийгилендируьвде маьнели орынды тутатаган этнография илмисине айырым эс эттиреди. Бизим министерство сол затлар ман туврадан-тувра каьр шегетаганы уьшин, биз диктанттынъ 10 регион ык соравын аьзирлеймиз, - деди Ислам Хызырович. Сыйлы аьлимимиз, этнография илмилерининъ докторы Рамазан Керейтов акцияда катнаспага суьйгенлерди ювыклайтаган байрам ман - Халк бирлигининъ куьни мен кутлады эм баьри йыйылганларга диктантты етимисли язбага сагынды. Сондай болып, Рамазан Хусинович окув отанына оьзининъ, КЧР халк язувшысы Иса Капаевтинъ, филология илмилерининъ кандидаты Аминат Каплановадынъ китапларын савгалады. - Диктанттынъ маьнеси айлак уьйкен. Неге десенъиз ол бизди, туьрли халклардынъ элшилерин, бирлестиреди, бир-биримиздинъ маданияты ман, оьнершилиги мен, тарихи мен таныспага амал береди, - деди Юрий Баубекович. - Мен диктантта биринши кере катнасып турыман. Мунда келеектен алдын аьзирленмегенмен. Неге десенъиз этнография ман, оьзимнинъ эм баска халклардынъ тамырлары ман, тарихи мен дайым кызыксынып тураман. Акциядынъ маьнелигин, студентлер диктантта суьйип катнасатаганларын педагогикалык колледжининъ окытувшысы Мая Кубанова да белгиледи. - Элбетте, диктанттынъ маьнеси бек уьйкен. Боьтен де бизим студентлер, болаяк окытувшылар уьшин. Эртен-бирсигуьн ортак билимлендируьв мектеплерге барып, балаларды билимлендируьв мен каьрлеек яс аьдемлердинъ оьзлерининъ билимлери кенъ болмага тийисли. Сол затты анълап, коьплеген яс аьдемлеримиз акцияда катнаспага суьйдилер, - деди Мая Сефербиевна. Биз диктантты язувда ортакшылык эткен ногай диктантта катнасып турмага мырадым бар, - деди Залина. - Мен буьгуьн диктантты аьруьв язарман деп ойлайман. Неге десенъиз, Залинадай болып, озган йылларда болган диктантлардынъ соравларын карап шыкканда, олардынъ коьбисине тувра яваплар бердим. Диктантларда айлак коьп кызыклы соравлар бар. Менимше, олар оьз халкынънынъ да, баска халклардынъ да яшавы ман, тарихи мен, маданияты ман терениннен таныспага даьврендиредилер, - деди Аминат. Акциядынъ торжестволы кызларымыз бан да хабарласпага суьйдик. Залина Исунова эм Аминат Найманова педагогикалык колледжининъ 4 курсында окыйдылар, кызлардынъ экеви де акцияда биринши кере катнасадылар. - Бизим кыралымызда эки юзге ювык миллет яшайды. Элбетте, олардынъ баьрисининъ тарихи, маданияты, аьдет-йоллары акында билмеге бек кыйын. Ама биз сол билимлерди алмага ымтылмага керекпиз. Диктант сол зат уьшин бек ийги амал болады. Мен педагогикалык колледжининъ окытувшыларынынъ маслагаты ман акцияда катнаспага суьйдим. Интернетке кирип, озган йыллардагы диктантлардынъ соравларын тергеп шыктым. Коьплеген соравларга тувра яваплар бердим. Явапларын билмеген соравларым бойынша интернет аркалы билдируьвлер излеп, оьз билимлеримди байыттым. Проект мага бек ярайды. Арбатын да этнографиялык ашылувыннан сонъ, баьриси де диктантты язувга киристилер. Айтайык, сол затка катнасувшыларга 45 такыйка берилди. Диктант 30 соравдан: баьриси уьшин ортак 20 эм регионлык 10 соравдан кепленген эди. Баьри де соравларга тувра яваплар берген катнасувшы 100 балл алмага болады. Соравларга тувра яваплар «Уьйкен этнографиялык диктанттынъ» www.miretno. ru официаллы сайтында 2019 йылдынъ 10 ноябринде, индивидуаллы тамамлар болсалар, 12 декабрьде баспаланаяклар. «Уьйкен этнографиялык диктанттынъ» уйгынлавшылары миллет ислери бойынша федераллык агентствосы эм Удмурт Республикасынынъ миллет политикасы министерствосы, Карашай-Шеркеш Республикасында акциядынъ йорыкластырувшысы КЧР миллетлер ислери, коьлемлик коммуникациялар эм баспа бойынша министерствосы боладылар. • 1 ноябрьде «Уьйкен этнографиялык диктант» деген халклар ара ярыкландырув акциясы Черкесск каласынынъ 5 номерли гимназиясында да озды. Окув отанынынъ ногай тил эм адабият дерислериннен окытувшысы Джульетта Бештаовадынъ шакырувы ман онда мен де катнастым. Акциядынъ калыбында диктант язувда РФ язувшылар Союзынынъ агзасы Кулина Салпагарова, КЧР халк язувшысы Ахмед Шоров, РФ сыйлы артисти, КЧР халк язувшысы Альберт Узденов, республикамыздынъ саниятынынъ сыйлы аьрекетшиси Нурмагомет Кумуков, «Единая Россия» Савлайроссиялык политикалык партиясынынъ Карашай-Шеркеш регионлык боьлигининъ толтырувшы комитетининъ етекшиси Руслан Джамбаев, онынъ орынбасары Альберт Дзугаев катнастылар. Йыйылганларга каратылган саламлав соьзлерин гимназиядынъ басшысы С.Чащ ев айтты. Онынъ беркиткенинш е, диктант аьдемлерге тек оьз халклары акында билимлерин теренлетпеге тувыл, Россияда яшайтаган коьплеген оьзге халклардынъ тарихи эм маданияты ман таныспага амал береди. Амалламадынъ басында мектептинъ туьрли классларынынъ окувшылары миллет тиллеринде ятлавлар айттылар эм йырлар йырладылар. Д иктант язувды мект е п т и н ъ о кы т у в ш ы с ы Е.Абросимова етекшиледи. Амалламадынъ катнасувшыларына диктант язув уьшин кагытлар уьлестирдилер. Сол кагытларда баьриси отыз сорав бар эди. Конаклар 45 такыйкадынъ ишинде соравларга туьз явапларды язбага керек эдилер. Айтайык, диктант язбага йыйылганлардынъ арасында энъ де яс катнасувшы 15 эм энъ де ясы уьйкени 75 ясында эдилер. Меним ойымш а, бу акция аьр аьдемге оьз тамырларын, аьдетлерин билмеге, аьвелгиси мен оьктемсимеге амал береди, Россия халкларынынъ тарихлик аьвелгисине кызыксынувды тувдырады. Диктанттынъ йырма биринши эм йырма экинши соравларына явап беруьв боьтен де коьнъилимди оьр этти. Неге десенъиз олар ногай халкы ман байланыслы эдилер. Олар «Ногай тили кайсы тюрк тилли куьпке киреди?» эм «Ногайлардынъ аьдеттеги саз алаты кайдай болган?» деген соравлар эдилер. Аьвелгисин билмегеннинъ келеектегиси йок, деген зегенли соьз бар халкымызда. Сога коьре, сосы акциядынъ маьнеси эм пайдасы бек уьйкен деп ойланаман, ол туьрли миллетлер арасында татымлыкты, дослыкты беркитуьвдинъ негизи болады.
235 просмотров


Комментарии

Написать
Комментарии >



Подписывайтесь на RIAKCHR в Одноклассниках Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “ВКонтакте” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “Telegram” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный