ЯНАВЫРУВЛЫК ЙИГИТЛИГИ

Уллы Аталык кавга йылларында кыралымыздынъ халклары туьрли сынавларды оьткенлер. Эр аьдемлер Элимизди явдан босатув уьшин фронтка кеткенлер, ясы уьйкенлер, кыскаяклылар эм яс оьспирлер оьз куьшлери мен оларга демев эткенлер. Кесек оьтпекти касындагы ман боьлип, ярдам колын керексингенге созып, халкларымыздынъ аьдемлери бир-бирине дирек болганлар. Сондай йигитлик исин Бесленей авылынынъ яшавшылары да коьрсеткенлер – оьз яшавларын кавыфлыкка ушыратып, олар блокадалы Ленинградтан бизим якларга еткерилген балаларды оьлимнен куткарганлар. Сол йигитлик эш мутылмаяк. Бесленейшилердинъ йигитликлери акында фильмлер туьзилгенлер, китаплар язылганлар. Янъыларда Х.Б.Байрамукова атлы Оькиметлик миллет библиотекасында «Янавырувлыктынъ йигитлиги: шеркеш авылы Бесленейде блокадалы Ленинградтынъ балаларын куткарув: етпис бес йылдан сонъ карас» деп аталган китаптынъ презентациясы озды. Китаптынъ авторлары Яир Аурон эм Александр Охтов боладылар. Бу баспалав янъы Израильдинъ Ашык университетининъ, Адыг (шеркеш) халклар ара илмилер академиясынынъ, илми редакторы А.Д.Эйнштейннинъ демеви мен шыккан. Китаптынъ презентациясында КЧР Правительствосынынъ, КЧР Ямагатшылык палатасынынъ элшилери, аьлимлер, язувшылар, журналистлер, Кабарты-Балкар Республикасыннан конаклар катнастылар. Китапта Уллы Аталык кавга йылларында Бесленей авылынынъ яшавшыларынынъ йигитлиги – 1942 йылда 32 ленинград балады оьлимнен куткарувлары акында хабарланады. Амалламада китаптынъ авторы, Адыглардынъ Федераллык миллетмаданият автономиясынынъ президенти Александр Охтов китап калай язылганы акында йыйылганларга айтты. А.Охтовтынъ хабарлавынша, Израиль университетининъ профессоры Яир Аурон бесленейшилердинъ балаларды коршалаганлары, оларды оьлимнен куткарганлары акында сол кыралда яшайтаган адыг диаспорасынынъ элшилериннен эситип, сол хабар ман айлак кызыксынган. Ол бизим республикамызга келип, Бесленейде болган, авылшылар ман да йолыгыскан. Бир кесек материаллар йыйган сонъ, ол иврит тилинде китап шыгарган. Халклар ара конференцияда Яир Аурон Александр Охтов пан таныскан, сол куьнлер акында сораган. Ол Бесленей авылынынъ яшавшыларынынъ йигитлиги мен сукланувын ясырмай, сол зат акында китапта оьмирлендирмеге кереги акында ойын билдирген. Суьйтип, онынъ эм Александр Охтовтынъ куьш салувлары аркалы бу китап ярык коьрген. Китап он боьликтен туьзилген. Китапты тергевде «Бирге куткарувшылар. Бесленей авылы» деген эм оьзге боьликлерге уьйкен эс этилди. Ленинград балалары шеркеш авылынынъ яшавшыларынынъ янавырувлыклары эм алаллыклары аркалы оьлимнен куткарылганлар. Авылшылар оларды немецлерден ясырып, аьеллерине асыравга алганлар. Куткарылган балалардынъ бактылары туьрлише туьзилгенлер. Кавга кутылган сонъ, олардынъ бирлери оьз аьеллерин тавып, Ленинградка кайтканлар, оьзгелер уьшин КарашайШеркеш ери тувган юрты болган. Амалламада бу ислердинъ шаатлары ман йолыгыс та болды. Олардынъ бириси – КЧР сыйлы окытувшысы, Бесленей авылынынъ Ямагатшылык Советининъ председатели, КЧР сыйлы окытувшысы Римма Абдул-Керимовна Патова сол кайгылы ислер акында оьз эскеруьвлери мен боьлисти. Кыскаяклыдынъ айтувынша, бесленейшилер оьз яшавларын кавыфлыкка эндирип, балаларды аьеллерине алганлар, кесек оьтпекти боьлип, оларды ашлыктан, фашистлерден куткарганлар. Солды да, сол йигитлик акында оьсеятырган аркалар билмеге, ясы уьйкенлердинъ коьриминде тербияланмага тийислилер. Амалламада катнаскан конаклар китапка йогары белгиди бердилер, оьз ойлары ман боьлистилер. Олардынъ айтувларынша, сосындай китаплар туьрли миллетлердинъ аьдемлерин биргелестиредилер, кыралымыздынъ тарыйхын тагы да бир кере эске туьсиредилер. Йолыгыстынъ катнасувшылары уьшин «Китаптынъ премьерасы», «Ленинград. Блокада. Йигитлик», «Блокадалы Ленинградтынъ балалары Бесленейде: тарыйх дурбатларда» деген китаплар выставкалары уйгынланган эдилер.