Актуально Представителей IT-индустрии КЧР пригласили на бесплатный вебинар по акселерационной программе от Минцифры России Актуально Врач рассказала, кому категорически противопоказан кофеин Актуально В КЧР определили победителя регионального этапа Всероссийского конкурса »Учитель года России» - 2024 СКФО 1,4 млн тонн ставропольской сельхозпродукции продали за рубеж в 2023 году СКФО В Дагестане временно закрыли зоопарк из-за отсутствия лицензии

«ПХАРАТА ХIЦРИ ПСАДГЬЫЛ АТШГIВА ЙАЛУ АФЫРКВА РГВКВА ЙШГIАРЫЛЦIУАГЬИ ХЪАСЦIИТI...»

20.05.2019 263
«ПХАРАТА ХIЦРИ ПСАДГЬЫЛ АТШГIВА ЙАЛУ АФЫРКВА РГВКВА ЙШГIАРЫЛЦIУАГЬИ ХЪАСЦIИТI...»
ДзыуаргІа швапхата йхІзалуа, айсра борч дазцІабыргта хъацІара гІазырбаз, кърар, патриотра ду злаз Фыр дхІымапІ. Ауи саба йаща цри ДЗЫУА Щамсудин Айда йпа йакІвпІ. ХІткъвым хІ-Фыр йыхьыз абаза уагІа ртурых йахъазымкІва хІкъраль амшгІвыра йанылтІ. ЙгьауырамызтІ Щамсудин йынцІра, ауаса рыцІа йдуу айачІва апшта йгІакІкІатІ. Абашта айсра Ду йапхъахуз амшква ауи агъа дипшІагылтІ, хъацІара, къвышра гІайырбауата КІавкІаз угІалагата Берлиндза айсра мгІвала дымгІвайстІ, пщын дгІархвытІ. Щамсудин й-55-хауа гвардия хысга дивизия ахысга полк арота дакомандирын. Ауи асквш 1940 агІан Ар Къапщ апны къвырльыкъв йхауата акомандир курсква дгІарылгатІ, дполитрукхатІ, йаргьи ауи акІвпІ арота акомандирра згІайызхъарцІаз. Щамсудин зъара айбащра дрылаз гІашІупхьадзарныс баргвыпІ, айсра аурала фыррата йгІайырбаз акъральыгІва ртшхъвага хІаракІквала йгІалыркІгІатІ: «Красная звезда» гІворденкІ; «Отечественной войны II степени» орден; «Александра Невского» орден йгьи медаль щарда. Айсра лейтенант ахІба чын йымата дгІапшцІыцІхтІ. Ауи адуней атурых йгІалахаз асквш 1945, июнь а 24 Москва йакІвшаз АйгІайра Парад далан. Айсра амщтахь Дзыуа Щамсудин йцри кыт Хъвыжвду дгІайхтІ. Ауи айсра апхъала бзидздзата дгІазылгаз а-УчительскІа институт амщтахь дъацІалыз Черкесск къральыгІва пединститут апны апхьара найырдзахра ймурадын. Ауаса агъа йхы йкІылнашІаз йрапхІа ахвырта цІола гьымйыхуазтІ, апхьарагьи анхарагьи йкъару йыгьгІанамгхтІ. АчымазагІвра хІатла амщтахь айгІайра жвасквша ахъыцІуата сквш 34 дыртата адуней йхІваджьтІ. ДзыуаргІа хІ-Фыр йгІайыквчважвауа агІвыраква гьмачІым, йхабар агазетквагьи акнигаквагьи йгІарыншвалтІ. Ари сгІвыра апны ауи дгІазлыцІыз атгІачва сгІарыквчважвара стахъыпІ. ДзыуаргІа Айда КІарабек йпа пщгІвысабичва – Цура, Щамсудин, Петр йгьи Нонна гІадзынйыргылтІ. Ауат ран Салимат дшІата адуней лхІваджьтІ. Айда йгІариква шви пхи рыквта йгІадзынгылра, дырра рымазлара ахъазла йылшуз закIгьи гьгIанимжьтI. Йара сквшщарда судьята дынхатI, згвы цкьу, йзахву дгIвычIвгIвыста йыхьыз гатI. Ауи йъанатIа йацйырцауата амлыкврхIарагьи дапщылан: ащхамартанква йыман, рахвы йырхIун, дзылу нйырхун. Акыт ахIбачва йшырхIвахуала, амла асквш хIатлаква рагIан йрызкъы щардагIвы гIанахчатI. Абауаса швапха гIазхъухуаш аба дырхъадзгылата йгIадзынгылтI Щамсудингьи, йащагьи, йахщчвагьи. ЗымгIвагьи дырра бзи рыман, ауи йаквшахIатпI Щамсудин йаща Петр йзигIвуаз асальамшвъаква. Ауат уанрыпхьауа айщчва ргвыла йшазаргваныз, дырра цIола шрымаз, ражваква хъвыцрата йрылаз, айгвыгIврата йрызбжьаз гвы ауымтуата йыгьгIанхум. Ага йшIазтынгьи, айщчва уасаражвра ду рылан. Саба йаща йсальамшвъаква дрызсакъуата йынкъвигун, айсра агIан йгIайгIвуазгьи дангIагIахъынхIвых йхвырта дайъазауата дъащтIаз ачымазагIвтара йгIатыцIуазгьи йызнымкIва, йгIванымкIва дрыпхьун. Щамсудин йщапIы дшгIахвнымгылхуаш гIайгвынгIвуан, ауи ахIатырла йсальамшвъаква рпны йгIвуаз уасйатызшва йаъан. «Хвы ззызбауа Петя! ЙсхIвауа джьауымщан, скъарудахата ачварта сангIалаха акIвпI абзазара йамагIну, йызлащаквгылу ангIасгвынгIвы, ауи йгIалцIла зынгьи йапшымкIва сбзазарныс, сынхарныс, сгIакIвзыршауа бзи йызбарныс стахъыпI. СгIариква айыбара рыларымхIвауата, рдуней лашарата, сырхъарпата йгIадзынгылра, уаргьи саргьи хIацыта йгIапсаз хIаба йажвынтахъа хIрыпшдзара стахъыпI. Сгвы йаситI айсра йгIалцIла апхьара ъасзынамырдзаз. Уара аинститут угIалгарныс, дырра цIола уымазларныс стахъыпI. Швабыжта йстахъыпI ауагIа хвы ззырбауа арыпхьара ъачIвагIа бзи йубарныс. Анхара акIвпI агIвычIвгIвыс дзрыпшдзауа, ймагIну гIахъызтIуа..» «Хвы ззызбауа Петя!» Схъа шуыладухауа, гвыргъьарата йгIасылауцIауа ажвала йсхIварныс баргвыпI. Усальамшвъаква санрыпхьауа ахIаль бзиква уылызбгIитI: гватра уылапI, ухъвыцраква цIолапI, ухъа йаквым гьаквуцIум… Апедагог йыхъазла ауат ахIальква рмагIны дупI. Апедагог йдырраква нархаракI рымамкIва ахъатаква зымгIвалагьи йхIвуш йдыруата, йдырраква дашIамсуата йрылайырхIауата даъазлара атахъыпI…» «Хвы ззызбауа Петя! Усальамшвъа санапхьа сгвы пшыхь тастI, стынчхатI. Апхьара, анаукаква азгIашыкърата йрызуыму сайгвыргъьитI. Ауаса, сара сацкIысгьи бзита йудыритI апхьарта йгIаунатуа адырраква шракIву, агIвычIвгIвыс гIвычIвгIвыста дызчпауа анхара акIвпI. Аинститут уангIалга хIцри кыт нхара уырщтиуашта йгIаугIвытI. Ауи дукI уайгвыргъьузшва йгьызбум, момкIва сгIващума? ЙгIасгвынгIвитI, ушIапI, агород апны уылшараква рыцIа йуызгIарысабапуаштI. Ауаса, ашIаква гьракIвымма хIзырчара, адгьыл зырхарджьра, асабиква азрыпхьара, акультура щтIызхра атахъу? Ацри бызшва уъадынхалуа швабыжта йбзипI. Ауи апхъахьыла хIыззыбжазлуш акIвпI, йгIауахвырквын, аурышв классик дуква абаза бызшвала йатахIкI ауаштI». Арат асальамшвъаква Щамсудин агIвра дшазычпаз удырдыритI. Айсра акIвмызтын, хIлитература зырбайауа агIвгIвчва рсатыр далазлушта сгвы йгIанагитI. Айсра мыжда зъара лахьыйа йпнатшыз. Щамсудин йгвы йтата дызхамдзаз саба йнайырдзахызшва акIвпI йшаъу. Йаща йбжьагажваквала дымгIвайсуата йхIаракIу гIвдырракI гIапшцIигатI, дарыпхьагIвхатI, йынцIра шабгаз ауагIа рарыпхьара йазынайырхатI, йгIвыраквала абаза бызшва, йалкIгIата йджьащахъву йгьи йбайу ащхъарауа диалект, хчара дазынхатI. ХIтгIачва рпны арыпхьагIв ъачIвагIа йапхъахауата йгIалызхыз Щамсудин йакIвпI, ауи йшвапхала йаща Петр, йахща Цура йгьи Айщат арыпхьагIвхатI. ЙпхIа Лидагьи саргьи йара ауи амгIва хIтагылтI. Щамсудин йхъапщыла Хани лхъацIа йымщтахь лгIариква Лиди Хзыри шлагIзуш, рщапIы йшхвынлыргылуаш, ДзыуаргIа ртлапкъ зрыпшдзуш гIвычIвгIвысхара акIвымкIва датша закIгьи дазымхъвыцуата дгIабзазатI. Хзыр йунагIва апны дрызсакъуа йынкъвигитI азаман йаргIважьыз, афронт йгIатыцIуаз йаба йсальамшвъаква, артшхъвагаква шгIайквнадыргаз зырцIабыргуа архив швъаква, йфырра йгIаквчважвауа агазет гIвыраква. ДзыуаргIа хIаладухауата Щамсудин йхъацIара хIткъвым ачкIвынчва йрылыгIбгIитI. ЗымгIвагьи йшацIасу апшта рборч дырхъйауата ар апны къвырльыкъв рхатI. Йпа Хзыр Ленинград апны къвырльыкъв ъадзайхуз йан Хани разыра швъата йгIаладзаз гьзакIым. Саща Борис Петр йпа айсра ъачIвагIа гIалихтI, ауи йпа Станислав Бауман Н. йыхьыз зхъу МГТУ дахIврала дгIалган, РФ ахъахчара унашвачпарта а-УагIахъа квта анаука рота апны къвырльыкъв йхитI. ХIащайцIба Ращид йпа Рустам ар къвырльыкъвхара амщтахь хысквша ангIалрала айсра борч йырхъйатI. Айсра ъачIвагIа гIалихтI хIаща Зауыр йпахIба Муратгьи. Алейтенант ахIба Дзыуа Мурат уахьчIва Россия ВМФ а-Тихоокеанска флот дрылата къвырльыкъв йхитI, медаль щардала дгIалыркIгIахьатI, РФ а-Президент й-Унашвала «Медаль Суворова» гIайквнадыргатI. Зауыр йпайцIба Ращидгьи уахьчIва АхIауа-десант архъвква рпны йайсра борч йырхъйитI. Абараса йгIамгIвайситI хIтгIачва ртурых, ауи анапа шIыцква йгIадзынгылуа абанпара йыргIвуаштI. Ауат анапаквагьи ахIбачва рыхв шнадмыркъвуаш, ухъа рыладухауата йшгIвызлуш йазхъахIцIитI. 
263 просмотров


Комментарии

Написать
Комментарии >



Подписывайтесь на RIAKCHR в Одноклассниках Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “ВКонтакте” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “Telegram” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный