НОРИЛЬСКТЕ САБАНТОЙ ОЗДЫ

 Кумыкбий, бас дегенде, окувшыларымызга Норильскте яшайтаган ногайлардынъ миллет-культуралык автономиясы акында хабарласанъ жен. Ол кайсы йыл да туьзилген, сыдыраларында неше аьдем саналады, сен автономияды кайзаманнан алып басшылагансынъ? - Норильск каласында НОРИЛЬСКТЕ САБАНТОЙ ОЗДЫ ногайлардынъ миллет-культу р а л ы к а вто н о м и я сы Ораз-Магомед Кельдалиевич Зармамбетовтынъ эм бир кесек баска белсинли бавырдасларымыздынъ баславы ман 2010 йылда туьзилген. Протокол бойынша аьлиги заманда бизде аьдем ондай да коьп тувыл. Ама кайдай да бир амаллама озгарсак, элбетте, калада яшайтаган ногайлар йыйылып, колларыннан келген ярдамларын этедилер. Сол зат кувандырады. Мен автономияды 2018 йылдынъ 16 октябринде етекшиледим. Оннан алдын организация озгаратаган коьплеген амалламаларда белсинли катнаспага шалысатаган эдим. МННКА-ды Ораз-Магомед Кельдалиевич басшылаган йылларында, ол яс-явкага уьйкен эс беретаган, бизди организациядынъ куллыкпарына тартпага шалысатаган эди. Яс аьдемлер оьзлери мен бирге МННКА-га янъы ойлар аькелееклер, ога янъы тыныс береекпер, дейтаган эди ол. - Сабантойды озгарув акында ойды ким билдирди? - Мен бала шагымнан алып Эркин-Халк авылында озгарылып келетаган Сабантойларда коьп болганман. Эне сондай уьйкен байрам мунда, Норильскте озгармага болаягы акында аьле эки йыл артта ойланып басладым. Сол зат акында Ораз-Магомед Кельдалиевичке де айттым. Ога меним ойым бек ярады, ама, оны яшавга эндирер уьшин, коьп акша амаллары керек болаягы белгили эди. Суьйтип, таьвекеллиге нур явар дел, Ораз-Магомед Кельдалиевич бу сорав ман Норильск кала администрациясынынъ административли практика боьлигининъ басшысы Лидия Александровна Леуга барды. Лидия Александровна миллет ямагатшылык организациялардынъ элшилерининъ катнасувы ман озган консультативли советте соравды каладынъ басшысынынъ алдында коьтерди. Айты п озайы м , ко н ­ сультативли совет озаяктан алдын, биз, тюрк тилли халклардынъ элшилери, Лидия Александровна ман эм кала администрациясынынъ миллет ямагатшылык биригуьвлерининъ ислери бойынша тамада специалисти Светлана Степановна Иванина ман бирге Яс-явка орталыгынынъ меканында йолыгыскан эдик. Сол йолыгыстынъ барысында Светлана Степановна «Норникель» компаниясы таралтатаган «Янъы амаллардынъ дуныясы» саваплык программадынъ калыбында озгарылатаган социаллык проектлердинъ конкурсында катнаспага болаягымыз акында билдирди. Ораз-Магомед Кельдалиевич пен ойланып, конкурста катнаспага токтастык. Сабантойдынъ проектин аьзирлеп, конкурска бердик эм бир миллион маьнетлик гранттынъ иелери болдык. - Бу сизинъ биринши уьйкен проектинъиз бола ма? - Организация уьшин экинши проект, демеге керек. Биринши проектти Ораз-Магомед Кельдалиевич оьзи таралткан эди. 200 мынъ маьнетлик грантка саз техникасы, кийимлер сатылып алынган эм кала китапханасынынъ меканында концерт озгарылган эди. - Сабантойдынъ проектин яшавга эндирмеге ярдам эткен аьдемлерди пар. Яслар белбавлар ман куьрес, табан тирес, кол куьреси, гиря спорты эм аркан тартысув бойынша турнирлер озгардылар. Ногайлар бурында куьнделикяшавларында кулланган затлардынъ выставкасын эм конакларды миллет аслары ман сыйлавды Айгуль Аджекова уйгынлады. Коьплеген бизим ногай кыскаякпыларымыз уьйлеринде миллет асларымызды аьзирлеп аькелген эдилер. С абантойды йогары оьлшемде озгараяк уьшин, биз Эркин-Халк авыл администрациясынынъ басшысы Мухарбий Клич-Гереевич Исалиев пен байланыс тутып турдык. Ол коьплеген соравларда бизге оьз ярдамын этти, савболсын. Тагы да Алексей Юрьевич Лягинге разылыгымызды билдиргимиз келеди. Ол «Талнах» спорт комплексининъ директоры болады. Ол бизге спорт алатлары ман ярдамласты. - Элбетте, халктынъ маданият ы ман толы оьлшемде таныс болар уьшин, онынъ йырлары ман, биювлери мен, сазы ман да таныспага керек. Сонынъ уьшин де Сабантой байрамынынъ маьде белгилеп озсанъ жен. - Э л бетте. Бас д е ге н д е , Светлана Степановна Иванинады белгилегим келеди. Ол сосы кул л ы ктынъ баслангыш кезуьвинде бизим йолластырувшымыз бонды эм проектти аьзирлевде уьйкен ярдамын этти. Проект аьзир болганнан сонъ эм биз конкурста енъгенимиз акында белгили болганда, ортак иске уьйкен косымын бавырдасымыз Магира Мамурова этти. Ол балалар бавлары арасында «Сабантой» темасына суьвретлер конкурсын озгармага демевлести. Сондай болып, концерт программ а м уьшин де яваплы эди. Бу исте ога Селима Илисханова, Емисхан Джумагишиева эм хореограф Зуля Толемишева ярдам эттилер. Спорт амалламаларын Муратали Сейидбаталов уйгынлады, ога Солтанбек Саламатов и Арслан Курыптурсунов ярдамластынели кесеги ол концерт программасы болады. Сизинъ концерт программанъыз капай озды? - Бас дегенде, амалламады юргистуьвшилер акында айтып озайым. Оны Магира Мамурова, Селима Ислиханова эм Сабантойга дел шакырылган конагымыз Эдиге Курыптурсунов юргисттилер. Оннан баска болып, концерт кутылганнан сонъ, Эдиге 40 такыйкадынъ бойында домбырада ойнап, ногай йырларын йырлады. Концерттинъ барысында «Найманкалар» коллективи оьз оьнершилигин коьрсетти. Онынъ етекшиси Зульфия Толемишова болады. Селима Ислиханова, Емисхан Джумагишиева, Амир Мамуров, Эдиге Курыптурсунов йырладылар. Сондай болып, «Ирбис» атлы осетин ансамбли,азербайджан биюв ансамбли, куьнтувар биювлерининъ студиясы, коьплеген оьзге оьнершилер шыгып йырладылар эм бийидилер. Олардынъ баьрисине де муьсиревимди билдиремен. Тагы да айтып озбага керек, амалламадынъ барысында зегенли ногай йыршысы эм композитор, К араш ай-Ш еркеш Республикасынынъ маданиятынынъ сыйлы куллыкшысы Расул Сеитовты эске алып, онынъ «Маьметекей» йырын занъыраттык. А «Найманкалар» ансамблининъ катнасувшылары бийидилер. - Сабантой озганнан сонъ, сизде кайдай сезимлер тувдылар? Апдынъызга салган мыратка еттинъизбе? - Биз, бас дегенде, каладынъ яшавшыларына ногай халкынынъ бай тарихин, маданиятын, асларын, миллет кийимлерин коьрсетпеге шалыстык. Сол затты этуьв уьшин, Сабантой бекаьруьв амал болды. Байрамга келген коьплеген аьдемлер муннан алдын сондай байрам акында эситпегенлерин билдирдилер. Халклар ара дослыкты беркитпеге суьйип, баска миллетлердинъ де элшилерин шакырдык. Баьрисине де: каладынъ администрациясына да, конкурстынъ уйгынлавшыларына да эм, боьтен де, кала яшавшыларына да байрам бек ярады. Муннан алдын озгарылган бир байрам да сол кадер коьп аьдем йыймаган демеге болаяк. Сол зат уьшин биз де бек кувандык. - Аьдеттеги соравды бермей болмайман. Алдыда кайдай мыратларынъыз бар? - Сосындай проектлерде тагы да катнаспага мырат этемиз. Сол зат уьшин быйылдынъ октябрь айына дейим проект аьзирлеп, конкурска бермеге керек. Оны енъсек, проектти таралтув уьшин конкурстынъ уйгынлавшылары каладынъ тысында орынласкан янъы майданды бермеге соьз бергенлер. Онда биз тегин сахна ман, тир мен пайдаланмага болаякпыз. Суьйткенде, алдыда мыратларымыз эм куллыкпарымыз коьп. - Савбол, Кумыкбий. Биз Норильск каласында яшайтаган баьри ногай бавырдасларымызга исси саламлар айтамыз, сизге баьри баславларынъызда уьйкен етимислерди, мыратларынъыздынъ толувын сагынамыз.