КУЛЛЫКТЫНЪ ТАМАМЛАРЫН СОГЫП

озган коллегиядынъ кенъейтилген йыйылысында регионнынъ прокуратура органларынынъ 2018 йылда бардырган куллыгынынъ тамамлары согылдылар, законлыкты эм праволык йорыкты беркитуьв бо- йынша эсаплар белгилендилер. Коллегиядынъ йыйылысында КЧР Басшысы Рашид Темрезов эм КЧР Халк Йыйынынынъ (Парламентининъ) Председатели Александр Иванов, Россия Федерациясынынъ генераллы прокурорынынъ орынбасары Иван Сыдорук, КЧР Оьр Судынынъ председатели Руслан Семенов, КЧР бойынша бас федераллык инспекторы Игорь Драпьщиков, КЧР Арбитражлык судынынъ председатели Игорь Мельников, право саклав органларынынъ басшылары, республикадынъ прокуратура аппаратынынъ, кала, район эм районлар ара прокуратураларынынъ куллыкшылары катнастылар. Юртымыздынъ Басшысы Рашид Темрезов оьз соьзинде белгилегенинше, буьгуьнги куьнде ямагатшылык-политикалык аьл Карашай-Шеркеш Республикасында тынышлы болып сакланады. Ол яшавшылардынъ праволарын бузувларды болдырмав эм токтатув, оькиметтинъ пайдалыкларын коршалав, бюджет акша амалларын шыктажлавда, оькиметлик эм муниципал байырлыкка иелик суьруьвде законлыктынъ тутылувын аьжетсизлев эм тешкеруьв аьрекетлигининъ оьзге йоьнелислери бойынша амаллар комплексин прокуратура органлары пайдалы таралтатаганлары аркалы да аьжетсизленеди. «Уйгынланган кыянатшылык пан эм ясыртын миграция ман куьресуьв, праволык йорыкты эм ямагатшылык кавыфсызлыкты беркитуьв, терроршылык эм экстремизм, миллет эм дин шыдамсызлыгынынъ коьринислерин токтатув сизинъ куллыгынъыздынъ уьстинликлери болганлар эм сондай болып каладылар. Олар Карашай-Шеркеш ериндей коьп миллетли республикада тынышлыкты, келисуьвликти эм тебенли социал-экономикалык аьлди саклав уьшин айлак бек маьнелилер. Коррупцияга карсылык этуьвге, сондай коьринислерге себеп этетаган сылтавларды эм аьллерди тайдырувга айырым эс берилген», - деди Рашид Темрезов. С о ь зи н и н ъ ы зы н д а республикадынъ Басшысы прокуратура органларынынъ куллыкшыларынынъ билимлери, сулыплары эм шалысувлары арбатын да прокурорлык тешкеруьв исининъ туьрли тармакларында законлыктынъ тутылувын аьжетсизлевге себеп этеегине, регионлык власть пен, ерли оьзлик басшыланув туьзилислердинъ органлары ман, право саклав туьзилислери мен биргелес ислесуьвлери арбатын да пайдалы кепли болаягына эм Караш ай-Ш еркеш Республикасынынъ яшавшыларынынъ пайдалыкпарын коршалавга каратылаягына сенимлигин билдирди. Кенъейтилген коллегиядынъ йыйылысында бас доклады ман республикадынъ прокуроры Александр Терещенко соьйледи. Республикадынъ прокуроры байланыслы 2 кыянатлык (2017 йылда 3 кыянатлык) эсапка салынган. Коьрсетилген фактлар бойынша, республикадынъ прокурорынынъ белгилевинше, 126 ис орнындагы киси (2017 йылда 114 ис орнындагы киси) нызамлык йорыкта яваплыкка тартылган. Соны ман биргесине, Александр Васильевичтинъ айтувынша, айырым прокуратураларда бу йоьнелисли куллыктынъ пайдалыгын коьтеруьв талапланады. Шыгувлы тергевлердинъ барысында Зеленчук район эм Черкесск кала прокуратураларында тешкеруьв исин уйгынлавда кемшиликлер белгиленгенлер. Усть-Джегута районлар ара прокуратурасында да тешкеруьвди КУЛЛЫКТЫНЪ ТАМАМЛАРЫН СОГЫП оьз соьзинде регионнынъ прокуратура органлары ман бардырылган куллыктынъ бас йоьнелислеринде токталды, этилгенге белги берди, етиспевликперди ашып коьрсетти. Онынъ белгилевинше, яшавшылардынъ конституциялык праволарын коршалавга, олардынъ социаллык гарантияларын аьжетсизлевге, ясларына толмаганлардынъ законны пайдаларын, эпш иллердинъ эм инвесторлардынъ праволарын тийисли кебине кайтарувга (восстановление) уьстинликли эс берилген. Сондай болып, карыжланувга карсы законлыктынъ тутылувын, экстремизмге эм терроршылыкка карсылык этуьв соравларын тешкеруьвди эндируьв бойынша йорыклы куллык бардырылган. Карастырылган амаллар тебенли оперативлик аьлди аьжетсизлемеге, аьвелде белгиленген эсаплар бойынша пайдалы туьрленислерге етиспеге амал бергенлер. 2018 йылда регистрацияланган кыянатлыклардынъ ортак саны 2017 йылдагы оьлшемде сакпанган, демеге болаяк. Онынъ оьсими 0,3 проценттен артпайды. Йыйылыста белгиленгенинше, закон карарлаган борышлары ман пайдалана келип, прокурорлар право коршалав борышларын ызлы-ыз таралтканл ар, законлыкты бузувларды тайдырувда каныгыслыкты коьрсеткенлер. Федераллык законшылыктынъ толтырылувын тешкеруьвди эндируьвде 26,5 мынъ закон бузувлары белгиленгенлер. Оларды тайдырув уьшин 9 мынъга ювык прокурорлык себеп этуьв акты алынган, бес мынънан артык ис орнындагы киси нызамлык эм административлик яваплыкка тартылган. Прокурорлык тергевлердинъ тамамында 106 уголовлык ис козгалган. Кыянатлыкларды эсапка алувда законлыкты эм негизликти тутувды аьжетсизлев бойынша республикадынъ прокурорлары ман бардырылган куллык кыянатшылыктынъ аьлининъ туьрленуьвининъ артыгырак объективли коьринисин кеплевге етиспеге амал берген. Ясырылган 332 кыянатлык яде регистрацияланган кыянатлыклардынъ ортак саныннан 8,2 процент (2017 йылда 9,6 процент) эсапка салынган. Сонынъ санында кыянатлык акында билдируьвди регистрациялавга алмага законсыз унав ман уйгынлав ийгилендируьвди талаплайды. Мунда ясырылган кыянатлыклар 22 процентке кем белгиленген. Оны оьзге себеплер мен биргесине районнынъ юртында урлавларды регистрациялавдынъ 17 процентке, алсувдырлыкты регистрациялавдынъ 21 процентке кемитилуьви мен анълатпага болаяк. Прокурорлар аьлди тешкерип карамага эм арт таслагысыз амалларды карастырмага керекпер. Сосы йоьнелисте етиспевликпер уьшин, республикадынъ прокурорынынъ айтувынша, каты соралаяк. Республикада миллетлер ара акында законлыктынъ толтырылувын тешкеруьв де куьшлендируьвди талаплайды. Александр Терещенкодынъ белгилевинше, республикада 80- нен артык миллетлердинъ элшилери яшайдылар, 175 дин организациясы аьрекетлейди. Ама миллетлер ара эм конфессиялар ара катнаслар ман байланыслы соравларга прокурорлар ман дайым тийисли эс этиледи, дел айтпага кыйын. Айтпага, Черкесск эм Карачаевск кала, Уруп район прокурорлары ман эм Хабез районлар ара прокуроры ман сонъгы эки йылдынъ бойында миллетлер ара катнаслар тармагында бузувлар ашыкпанмаганлар. «Карыжланувга карсылык этуьв бойынша законлыкты тешкеруьвдинъ маьнелиги, аьвелгише, сакланады. Сосы йоьнелисте куллыкты алдыды алувлык пан бардырмага шалысканмыз. Коррупциялык коьринислер оькиметлик басшылав тармагында, оькиметлик эм муниципал буйымларды битируьвде, оькиметлик эм муниципал керексинуьвлер уьшин заказларды ерлестируьвде, бюджет акша амалларын боьлистируьвде белгиленгенлер», - дейди республикадынъ прокуроры. Озгарылган прокурорлык тергевлер бойынша карыжланув йоьнелисли кыянатлыклар акында 41 уголовлык ис (2017 йылда 37 уголовлык ис) козгалган. Олардынъ сезимли кесеги бюджет катнасларынынъ тармагында белгиленген. Республикадынъ прокурорынынъ белгилевинше, яшавшылардынъ социаллык, куллык эм оьзге праволарын коршалав бойынша тешкеруьв аьрекетлигин эндируьвде де белгили тамамларга етисилген. Куллык праволык катнаслар тармагында закон бузувларды тайдырув уьшин 1,5 мынънан артык прокурорлык себеплик этуьв акты алынган. Прокурорлардынъ баславлары ман баьленше предприятиеде ак тоьлев бойынш а кы йы нш ы лардынъ бузылган праволары янъы дан то кта сты р ы л - ганлар эм оларга тийисли кыйын аклары тоьленгенлер. Турак-коммуналлык хозяйство тармагы да законлыктынъ тутылувы прокурорлык тешкеруьв амаллары ман аьжетсизленгенлер. Айтпага, сосы тармакта бир мынънан артык закон бузувлар белгиленгенлер, алты юзден артык прокурорлык себеп этуьв амаллары карастырылганлар. Коьп квартиралы уьйлерге ремонт этуьв бойынша республикалык эм муниципал программаларды туьзуьвде эм таралтувда йиберилген бузувлар тайдырылганлар. Ога косылып, тоьлев нызамын беркитуьвге каратылган амаллар таралтылганлар. Республикадынъ прокуратура органларына туьсетаган аьризелердинъ санынынъ тебенли оьсуьви белгиленген. Прокурорлар ман оьзлик йолыгып алувдынъ барысында 1,5 мынънан артык аьдем тийисли праволык ярдам алган. Амалламадынъ барысында республикады нъ прокуратура органларынынъ куллыгынынъ оьзге йоьнелислери бойынша да ашык соьз бардырылды. Кенъейтилген коллегиядынъ куьн йосыгына шыгарылган соравды тергевдинъ тамамлары бойынша быйыл республикадынъ прокуратура органларынынъ тешкеруьв аьрекетлигин белсинлетуьвге эм пайдалыгын коьтеруьвге каратылган амаллардынъ комплекси кепленген.