Александр МАТ0ВНИК0В: «КЕРУЬВ КАВКЙЗДД СЕЙИРСИНДИРГЕНДЕЙ ЭМ КОЬРСЕТКЕНДЕЙ ЗДТ КОЬП...» А

5-6 декабрьде Шешен Республикасынынъ бас каласы - Грозныйда Керуьв-Кавказ коьлемлик билдируьв амалларынынъ 6-ншы форумы озды. Онынъ куллыгында Керуьв Кавказдынъ баьри юртларынынъ журналистлери, баьриси мынъга ювык аьдем, катнастылар. Карашай-Шеркеш Республикасыннан аьдеттеги форумда орыс эм миплет тиллеринде шыгатаган газеталардынъ, «Архыз 24» эм Карашай-Шеркеш ГТРК-сынынъ журна-листпери, КЧР миллетлер ислери, коьлемлик коммуникациялар эм баспа бойынша министерстеосынынъ специалистпери ортакшылык эттилер. ФОРУМНЫНЪ АШЫЛУВЫ Биринши куьн форумнынъ торжестволы ашылувы озды. Онынъ калыбында «СМИ эм цифрал ы к б и л и м л е н д и р у ь в » деп аталган интерактивли сессия болды. Онынъ куллыгын РФ Ямагатшылык п а л а та с ы н ы н ъ б и л д и - руьвлик ямагатшылыгын, С М И-лерди эм коьл ем ­ лик коммуникацияларды оьрлендируьв бойынш а комиссиясынынъ председатели Александр Малькевич юргистти. Амалламада Керуьв-Кавказ федераллык округында РФ Президентининъ ваькил элшисининъ орынбасары Сергей Стариков, Шешен Республикасынынъ Правительствосынынъ Председатели Муслим Хучиев, Шешен Республикасынынъ м иллет политикасы , тыскы байланыслар, баспа эм билдируьв бойынша министри Джамбулат Ум аров, Керуьв Кавказ С М И А с с о ц и а ц и я с ы - нынъ председатели Вадим Б акано в, «Э л ектронлы оькиметтинъ экспертлик о р та л ы гы » А Н О -д ы н ъ председатели Леонид Филатов эм оьзгелер катнастылар. Форумнынъ катнасувшыларын хошлай келип, П р е зи д е н тти н ъ ваькил элшисининъ орынбасары С ергей С тариков алты йылдынъ ишинде форум оьскени, регионлык медиа-авады оьрлендируьвде маьнели соравларды шешуьв, ойлар ман авысув уьш ин бас майдан болтаны акы нда белгиледи. Шешен Республикасынынъ премьер-министри М услим Хучиев регионнынъ басш ы сы Рамзан К ад ы ро вты нъ аты ннан ф о р у м н ы н ъ ка тн а с у в - ш ы ларын хош лады . Ол Ш ешен Республикасы нда коьлемлик билдируьв амалларынынъ белсинли оьрленуьвлерин белгиледи. Онынъ айтувынша, власть эм ямагат арасында пайдалы соьйлесуьвди туьзуьвде СМИ-лердинъ маьнелиги уьйкен. Янъы медиады оьрлендируьв акында соравды Вадим Баканов коьтерди. онынъ айтувынша, объективли себеплерден регистрациял анган С М И -лер блогерлерге «енъиледилер». Олар законш ылык м а р д а л а р ы н б у зс а л а р да, анонимли блогларды эм ялган билдируьвлерди коьлем кепте тувды рады л ар. Бу соравларды тергевде форумнынъ катнасувшылары оларга карсылык этуьв уьшин анълавлык куллыкты пеге, регистрацияланган С М И -лерге сеним ликти оьстирмеге кереги акында айтты лар, О ьзлерининъ ойлары ман белгили россиялык интернет-журналисти Юрий Синодов, « Г раж д ан ин » ко зга л ы - сынынъ етекшиси Юрий Ш аркович эм оьзгел ер боьлистилер. Оннан баска сол куьн «Келеектеги медиа уьшин билимлендируьв технологиялары» деп аталган интерактивли сессия, «Исси точкаларда куллык этуьвдинъ баскалыклары» деген м ед иа м астерскойы эм оьзге ам ал л ам ал ар оздылар. Амалламалардан сонъ, кешки Грозный бойынша экскурси я уйгы нланды . Бизге Грозный-Ситидинъ туьрли туьсли шыраклар ман яркырайтаган меканларынынъ ярасыклыгын  ко ь р се тти л е р . Тал сол ерде «С уьйгенлер» аллеясы, шешекейлер паркы ярастырылган. Оннан сон ъ биз « Ч е чня д ы н ъ юреги» деп аталган мешитте болды к. Европада эм кыралымызда энъ ярасы к кие ерлерининъ бириси, шынтылай да янавырувлыктынъ, саваплыктынъ отаны болады. Экскурсовод бизге каладынъ эстеликли ерлери акында хабарлады.Форумнынъ экинши куьнинде «Цифралык медиа: янъы коьринис эм оьрленуьв перспективалары » дел аталган пленарлы к йыйылыс озды. Онынъ куллыгында Керуьв-Кавказ федераллык округында РФ Президентининъ ваькил элшиси Александр Матовников, Керуьв Кавказдынъ ислери бойынша РФ министри Сергей Чеботарев, Дагестан Республикасынынъ Басшысы Владимир Васильев, Карашай-Шеркеш Республикасы ны нъ Басшысы Рашид Темрезов, Керуьв Осетия-Апания Республикасынынъ Басшысы Вячеслав Битаров, Ингуш Республикасынынъ Басшысы Юнус-Бек Евкуров, Кабарты-Балкар Республикасынынъ Басшысы Казбек Коков, Ставрополь крайынынъ губернаторы Владимир Владимиров, Шешен Республикасынынъ Басшысы Рамзан Кадыров, федераллык власть органларынынъ элшилери катнастылар. Форумнынъ уйгынлавшыларын эм катнасувшыларын хошлай келип, РФ Президентининъ ваькил элшиси А лександр МаКеруьв Кавказ коьлемлик билдируьв амалларынынъ VI форумынынъ директоры Залму Магомедова. Форум аьдетке кирген «Медиа Кавказ» яратувшылыклы конкурсынынъ енъуьвшилерин савгалав ман тамамланды. Айтып озбага керек, СКФО журналистлерининъ кеспили ямагатшылыгы арасында уьйкен сый ман пайдаланады. Баска йыллар ман тенълестиргенде, бу йыл конкурска энъ коьп аьризелер туьскен эдилер. Суьйтип, конкурс 31 номинацияда озгарылды эм журналистлер оларга оьзлерининъ 750 куллыкпарын бердилер. Энъ ийгилерди эки компетентли жюри белгиледи - регионлык эм федераллык. Cora коьре, «Медиа Кавказ» конкурсынынъ енъуьвшилерин объективли кепте сайламага амал болды. Суьйтип, 2018 йылдынъ тамамлары бойынша, Карашай-Шеркеш Республикасынынъ коьлемлик билдируьв амалларынынъ алты проекти эм куллыгы Керуьв Кавказда энъ ийгилер дел белгилендилер эм «М едиа Кавказ» конкурсынынъ баргылары ман белгилендилер. Уьйкен куваныш пан эм оьктемлик пен айтып озгымыз келеди, жюридинъ белги беруьвине коьре, «Баспа коьлемлик билдируьв амалында энъ ийги спецпроект (акция)» номинациясында «День республики», «Къарачай», «Черкес Хэку», «Абазашта» эм «Ногай давысы» регионлык газеталары эки йылдан бери таралтып келетаган «Кунацкая» деген проект енъуьвге тийисли болды. Оннан баска болып, бизим баспа амаллары мы зды - нъ ишиннен «Кавказдынъ юзлери» номинациясында «День республики» газетасынынъ корреспонденти Алена Распутинадынъ дурбаты белгиленди. Савгады Шешен Республикасынынъ миллетлер политикасы , тыскы байланыслар, баспа эм информатизация бойынша министри Джамбулат Умаров берди. Тийислисинш е, сонъгы бир неш е йы лды нъ бойында Керуьв Кавказдынъ коьлемлик билдируьв амалларынынъ VI халклар ара форумы энъ сыйлы, йогары оьлшемде уйгынланатаган амаллама болтан дел белгилемеге болаяк. Эм бизим онда катнасып, атымызды айттырув - ол уьйкен муьйиз. А.АТУОВА, К.НАЙМАНОВАДОБАГОВА, М.МИЖЕВА. А .К и р е ев ад ы н ъ эм А.Наймановты нъ алган дурбатлары. ликалары ара мажаларды токтастырганы буьгуьнги куьнге ийги хабар болтаны акында айтты. Сол зат акында оьзининъ ойлары ман Ингуш Республикасынынъ Басшысы Юнус-Бек Евкуров боьлисти. Онынъ белгилевинш е, давалар шыккан вакыттан алып, эки республикадынъ да басшылыгы тек РФ законларына таянып, дурью токтасларды алмага шалыскан. Сол тема акында соьзди бардыра келип, Шешен Республикасынынъ Басшысы Рамзан Кадыров булай деди: «Тоьрешилердинъ алган токтаслары ман разыман. Шешен эм ингуш халкпарына дослыкта эм татымлыкта яшавды сагынаман. Бизге боьлгендей, даваласкандай зат йок. М енимш е, аьрекетлиги де юртлардынъ социал-экономикалык болымлыгын оьстируьвге себеп этеди. «Аьр журналист, тал врачтай болып, «зарар этпе» деген ой ман пайдаланмага керек. Керуьв К авказд а ты ны ш лы кты саклав властьтинъ, ямагаттынъ эм СМИ-лердинъ биргелес аьрекетлигининъ энъ маьнели йоьнелиси болады», - деди Ставрополь крайынынъ Губернаторы Владимир Владимиров. Оннан баска пленарлык йыйылыста «Матч ТВ» федераллык спорт каналыны нъ продю сери, ж у р ­ налист Тина Канделаки, ямагатшылык пан байланыслар Россиялык ассоциациясынынъ президенти Станислав Наумов эм оьзгелер соьйледилер. БИЗИМ АЙКАСУВЛАРЫМЫЗ Пленарлык йыйылыстан сонъ биз «Россия 24» телеканалынынъ юргистуьвшиси, форумнынъ модераторы Дмитрий Щугорев пен айкастык эм сосы форум, миллет прессасы акында оьз ойлары ман боьлиспеге тиледик. - Йылдан-йылга форумнынъ куллыгы оьз емислерин коьрсетеди. Ж урналистлердинъ эм власть органларынынъ айкасув майданлары кенъеедилер, анълавлык табылады эм оьткирсоравларды шешуьв йоллары ашыкланадылар. Миллет прессасы да йылдан-йылга ямагатка ашык б о л а та га н ы се зи л е д и . Кавказдынъ юзин, онынъ ийги якларын коьрсетип билуьв миллет прессасынынъ маьнели эсапларынынъ бириси болады. Сизинъ баспалавларынъыз, телекоьрсетуьвлеринъиз аркалы россиялы к юртларынынъ аьдемлеринде Керуьв Кавказ акында караслары туьрленедилер. Форум туьрли юртлардынъ журналистлерине айкаспага, сулып пан боьлиспеге амал туьзеди эм бу зат оьз ем ислерин бермей болмайды. Мен Карашай-Шеркеш Республикасынынъ яшавшыларын, сизинъ окувшыларынъызды келеятырган Янъы йыл ман ак юректен кутлайман, берк ден савлыкты, наьсипти, аьр куьнлери ийги хабарларга толганларын сагынаман, - деди биз бен айкасувында гатшылык палатасынынъ агзасы, журналист Александр Малькевич юргистти. Ол куьнбатар социаллык сетьлеринде эки яклыкстандартлар болатаганларын айтты. Суьйтип, бир кесек увак бузувлар уьшин уьйкен СМИ-лердинъ эм белгили политикалык аьрекетшилердинъ интернет-бетлерине тыйгынлык салынадылар. Йолыгыста интернет пайдаланувшыларды эрши контентлерден саклав соравы да тергелди. Форумнынъ катнасувшыларынынъ ойларынша, бу затта соьлеги замангы билимлендируьв мырсатлары ярдам этпеге болаяклар. Сонынъ санында «Киберюность» проекти кыралымыздынъ 27 регионында аьрекетин бардырады. Йолыгыстынъ катнасувшылары кибербилимлендируьвдинъ комплексли программасын туьзуьв акында да ойлары ман боьлистилер. ТИНА КАНДЕЛАКИ МЕН ЙОЛЫГЫС К еруьв К а в ка зд ы н ъ коьлемлик билдируьв амалларынынъ VI форумынынъ калыбында Шешен оькиметлик университетинде кызыклы йолыгыс озды. Окув отанынынъ студентлери «Матч ТВ» федераллык спорт телеканалынынъ продюсери, ямагатшылык аьрекетши, журналист Тина Канделаки мен айкаспага лери акында оьзлери каьр шегедилер. Сол зат журналистикага оьз себебин тийдирмей болмайды», - дел белгиледи Тина Канделаки. Онынъ белгилевинше, соьле коьлемликбилдируьв амалынынъ элшисинде белгили болгандай коьп амаллары бар. Журналистика ман каьр шекпеге суьетаганлар блогинг пен каьрлемеге болаяклар. «Заманынъызды бос йиберменъиз. Эгер сиз оьзинъизди ийги журналист дел санайтаган болсанъыз, бир йол, жанр, тема сайланъыз эм оьз блогынъызды юргистип басланъыз. Кайдай платформады сайлаягынъыз маьнели тувыл, тек сизинъ контентинъиз эш биревдикине усамага керек тувыл», - деди журналист. Ама, Тина Канделакидинъ айтувынша, блогингтинъ кенъ яйылып барувы журналистикадынъ йогалып кетуьвине себебин тийдирмейди, тек онынъ тыскы коьринисин туьрлендиреди. Айкасувдынъ барысында белгили журналист билдируьвлердинъ булагын сайлавга тийисли эс этпеге, билдируьвлерди туьрли каналлар бойынша излемеге, оларды ийги этил тергемеге маслагат берди. «Билдируьвди аьдемлерге еткергенлер арасында биринши болмасанъыз да, оны ийги этил тергеп, тувра затты етекеретаганынъызга сенмеге керексинъиз. Эне бойынша Комиссиясынынъ агзасы, Россия халкларынынъ Ассамблеясынынъ Советининъ председателининъ орынбасары, «Радио России» ГТРК-нынъ директорынынъ маслагатшысы, «Национальный акцент» сайтынынъ редакторы Маргарита Лянге юргистти. Сессиядынъ барысында белгили болганынша, Гильдия 2003 йылда коьлемлик билдируьв амалларында миллетлер ара тематикады ашыклав ман тынышсызланатаган журналистлерди бириктиретаган клуб кепте ашылган. Ол 45 регионнынъ журналистлерин бирикгиреди, онынъ регионлык боьликпери сегиз федераллык округта, солардынъ санында Керуьв-Кавказ федераллык округында, ашылганлар. М.Лянге мен бирге панель сессиясында Дагестан Республикасынынъ информатизация, байланыс эм коьлемлик коммуникациялар министерствосынынъ етекшиси Сергей Снегирёв эм «Мир» телекомпаниясынынъ Керуьв-Кавказ филиалынынъ етекшиси Станислав Кантемиров катнастылар. Хабарласувдынъ барысында миллет тиллеринде шыгатаган коьлемлик билдируьв амалларынынъ аьрекетлеви эм оларды оьрлендируьв мен байланыслы соравлартергелдилер. Катнасувшыларга Россиядынъ бир неше регионында милдылар», - деди соьзининъ ызында Маргарита Лянге. ВЫСТАВКАЛАР ЭКСПОЗИЦИЯСЫ Форумда катнасатаган аьр бир регион выставкалар экспозициясын аьзирлеген эдилер. Сол выставкаларда олар юртлардынъ медиа тармагында тапкан етимислерин коьрсетпеге шалыстылар. Аьр бир стенд регионнынъ баспа, радио,телевидение эм интернет-журналистикасынынъ тарихин эм аьлиги заманын коьрсетеди. Мысал уьшин, КабартыБалкар Республикасынынъ стендининъ аслам кесегинде республикадынъ эфир башняларынынъ картасы орынласкан эди. Сол башняларда цифра телевещаниеси уьшин алат-садак орынласкан. Ставрополь крайынынъ экспозициясынынъ ортасында уьйкен интерактивли глобус орынласкан эди. «Ол баьри регионлард ы н ъ , кы р а л л а р д ы н ъ ко ь л е м л и к б и л д и р у ь в амалларынынъ айкасувынынъ, ислесуьвининъбелгиси болады. Аьлиги заманда савлай дуныя сапатлы билдируьвлерди алувда кызыксынады», - деди Ставрополь крайынынъ элшилигининъ агзасы Екатерина Сегида. Сондай болып, Шешен, Керуьв Осетия, Ингуш, Дагестан республикаларынынъ выставкалары регионлык коьлемлик билдируьв амалларынынъ оьрленуьв йолларына багысланган эдилер. Карашай-Шеркеш Республикасынынъ Э К С П О З И Ц И Я ­ С Ы йогары кеспилик оьлшеминде аьзирленген эди. Сол ис пен Мурат Азаматович Хапиштов басшылайтаган КЧР миллетлер ислери, коьлемлик коммуникациялар эм баспа бойынша министерствосынынъ куллыкшылары каьрледилер. Суьйтип, сенсор столынынъ бетлерин авдарып, экспозициядынъ конаклары республикамыздынъ коьлемлик баспа эм электронлы амаллары ман, оларды нъ аьрекетл иги мен таныспага болаяк эдиО ьзлерининъ ойлары ман Кабарты-Балкар эм Керуьв О сетия-А л ани я Р е с п у б л и к а л а р ы н ы н ъ Басш ылары Казбек Коков эм Вячеслав Битаров боьлистилер. Олардынъ белгилевлеринш е, билд и р уьв л и к те хн о л о ги я - лары ны нъ оьсуьви мен власть органларынынъ эм С М И -лердинъ биргелес белгили россиялыкжурналисти Дмитрий Щугорев. У СТА ДЫНЬ КАРАСЛАРЫ Сол куьн форумнынъ калыбында «Келеектегидинъ медиасы уьшин билимлендируьв технологиялары» дел аталган панельлик сессия озды. Оны РФ ЯмаСеверного Кавказ авасында биринши орынга интернет шыккан, сол зат масс-медиадынъ тыскы коьринисине де, иштелигине де оьз себебин тийдиреди. «Меним зам анд асл а ры м арасында болтан баьри зегенли журналистлер прод ю серл ердинъ каьр шегуьвлери, олардынъ аьрекетлевининъ тамамы аркалы белгили болганлар. Ама аьлиги заманда интернеттен келетаганлар оьзОны межэтникалык журналистика Гильдиясынынъ президенти, Россия Федерациясынынъ Президентиндеги Советтинъ оькиметлик миллет политикасын билдируьвлик канагатлав лер. Коьп функционаллы видеоэкранда юртымыздынъ ярасыкпы табиатын коьрмеге амал таптылар. А «Кунацкая» дел аталган тематикалык платформа бес республикалык газета таралтатаган проект акында шаатлайтаган эди. Форум уьшин «Кунацкий» лимонад аьзирленген эди. Респуб!- ликамыздынъ элшилери оны ман эм юртымыздан аькелинген халва ман баьри конакларды сый л ад ыл ар. «Аьр йыл сайын Карашай-Ш еркеш эм Керуьв Осетия-Алания республикаларынынъ стендлерин уьйкен кы зы ксы н увл ы к пан шыдамсыз саклайман. Аьдетинше, Карашай-Шеркеш юртынынъ элшилери форумга куьнибурын келип, шынты аьлемет арт-объект аьзирлейдилер. Бу йыл да олар сенимди акпадылар. Олардынъ экспозициясы айлак ийги эди», - деди амал таптылар. Йолыгыстынъ барысында аьлиги заманнынъ медиа тармагынынъ оьрленуьви, журналистикадынъ келеектегиси, объективли контентти курувдынъ амаллары акында соьз барды. Спикердинъ айтувынша, сонъгы йылларда аьдеттеги журналистика уьйкен туьрленуьвлергеушырайды. Медиа сол зат энъ уьйкен баалык», - деди ол. «МИЛЛЕТ ПРЕССАСЫ. МАЬСЕЛЕЛЕР ЭМ ПЕРСПЕКТИВАЛАР» Ф орумнынъ биринши куьнинде «Миллет прессасы. Маьселелер эм перспективалар» деген темага интерактивли сессия озды. оардырганда, коьплер финанслав- дынъ етерше болмавын, кадрлардынъ етиспев-лигин, уьйкен баспа амаллары ман, радио эм телеканаллар ман куьндесшиликти бардырмага авыр болувын белгиледилер. «Миллет тиллеринде СМИ-лер керекпе экен? Элбетте, керек. Ама кыстав ийги тамамларга келтирмеек. Ийги затлар тек суьювдинъ тамамында тувалет прессасынынъ етимисли аьрекетлеви акында ролик коьрсетилди. Амалламадынъ барысында соьйлеген редакторлардынъ эм журналистлердинъ айтувынша, сондай баспалардынъ бас эсабы - ол Керуьв Кавказ халкларынынъ тилин, оьзиншелигин эм маданиятын саклав. Маьселелер акында соьз R a n п ъ т г о и п о | / П Ъ П П О П Медиа Творческим конкурс «Медиа Кавказ 2018» победителю в номинации А уш м я (жупраост (сисуил) & печатном СММ» Оргкомитет конкурса «Медиа Кавказ 2018 товников Керуьв Кавказда коьплеген ийги амалламалар озатаганлары акында айтты. Ама коьлемлик билдируьв амаллары олар акында хабарламага мутадылар, тек негативли коьринислер акында билдиредилер. - Россиядынъ оьзге регионларынынъ аьдемлеринде Кавказда туьзилген аьл акында дурью анълавлык йок. Эм сонынъ уьшин сиз ярасыклык, аьдетлер, ийги туьрленислер, тувган еримиздинъ байлыгы эм болымлыклары акында аьдемлерге дурью билдируьвлерди еткермеге керексинъиз. Керуьв Кавказда Россияды сейирсиндиргендей эм коьрсеткендей зат коьп, - деди Александр Матовников. Ол Россия Президентининъ Ад министрациясында Кавказ Минерал Сувларында Керуьв Кавказдынъ аьр йыллык экономикалык форумын озгарув акында баславы тергелетаганын билдирди. Онынъ ойынша, сондай форумлар регионда ийги туьрленислерди коьрсетпеге амал береекпер. Керуьв Кавказдынъ ислери бойынша РФ министри С.Чеботарев форумнынъ уйгынланувына йогары белги берди, буьгуьнги куьнде власть эм СМИ бир-бириннен керексинетаганы акында айтты. - Властьтинъ куллыгы СМИ-лерде коьрсетилмеге керек. Бирге ислеегинъиз, бирге ийги билдируьвлерди этеегинъиз. Керуьв Кавказ акында карасларды туьрлендирмеге тийисли, - деди, форумнынъ катнасувш ыларына хошлав соьзлерин айта келип, РФ министри. А м ал л ам ад ы ю ргистуьвши Дмитрий Щугорев РФ Конституциялык суды Ингуш эм Шешен респуббаьри мажаларды, йолларда постларды тайдырмага тийисли». Рамзан Кадыров билдируьвлерди объективли кепте еткермеге эм ерли яшавшылардынъ ойларын эске алмага журналистлерге сагынувларын билдирди. Керуьв Кавказда, сонынъ санында Дагестанда да, ийги туьрленислер болатаганы акында бу юрттынъ Басшысы Владимир Васильев айтты. Онынъ белгилевинше, буьгуьнги куьнде власть органлары праволык майданды туьзуьвдинъ эм дурыслыкты токтастырувдынъ уьстинде каьрлейдилер эм бу исте коьлемлик билдируьв амалларын да катнаспага шакырды. Карашай-Шеркеш Республикасынынъ Басшысы Рашид Темрезов республикалык власть органлары СМИ-лер мен тар байланыста ислейтаганлары акында айтты. Онынъ билдируьвинше, сонъгы йылларда юртымызда коьп ийги туьрленислер боладылар эм олар коьлемликбилдируьв амалларында ашыкланадылар. Сондай куллык арбатын да бардырылаягы акында республикамыздынъ Басшысы билдирди.