СКФО В Северной Осетии в 2024 году появятся прямые авиарейсы в Нижний Новгород СКФО Сельхозкооперативы в КБР набирают популярность Актуально Региональный этап Всероссийской олимпиады по истории российского предпринимательства прошел в КЧР на базе КЧГУ Актуально Глава КЧР Рашид Темрезов в Приэльбрусье встретился с активистами Общероссийского движения детей и молодежи «Движение Первых» Актуально Глава КЧР Рашид Темрезов в Тырныаузе КБР принял участие в открытии Дворца культуры им. Кайсына Кулиева

АБЫЗШВА АЩАТА ЩТIАЗЦIАЗ

19.04.2019 266
АБЫЗШВА АЩАТА ЩТIАЗЦIАЗ
Абаза литература ащатащтIацIагIв, йапхъахауата абазаква ршIалахIвара азкIкIра джвыквызцIаз, абаза йгьи черкес бызшваквала ахIарыфкви апхьагакви алазцIаз, арыпхьагIв ду Тобыль Тольыстан Закьарыйа йпа дгIадриищтара сынчIва декабрь а 19 сквш 140 цIуаштI. Анахьанат ауагIахъаква рапшта Тольыстан йара йуагIахъагьи дырра рауырныс швабыжта йтахъын, йаргьи ауи ймурад йырхъйара ахъазла йылшуз закIгьи гьгIанимыжьтI. Тобыль Тольыстан йюбилей йазынархата асквш ауацIа Къарча-Черкес апхьартаква рпны йапшым анкъвакъвракви анйаракви акIвшитI. Черкесск й-17-хауа Гимназия апны анйара адызгалыз абаза бызшвала арыпхьагIв Трама Арина МухIамад йпхIа лакIвпI. Йапшым ауагIахъа бызшваквала йчважвауа Трама Арина дызлу агвып арат йрапшу анйара джьащахъваква йацIагылата йацнардаситI. Щарда мцIуата агимназия йакIвшатI ауагIахъаква рацзакIыра афестиваль. Араъагьи ргвы йгIатахауата уагIахъипхьадза бзидздзата йгIахъвмартI. Сквш 30 раъара й-17-хауа Гимназия унашва ахъызцIаз Байрамыкъва Магомет Иса йпа йщаквйыргылыз ацIасква найырдзахуата ужвы ауи йуыс апхъаламгIвайсра азтуа Эбзеев Мурат Магомет йпагьи ари ауыс гвыхътIыла дадгылтI. Тобыль Тольыстан йзынархаз агвыргъьахъв йалан Къарча-Черкес педагогика университет наука нхарала апроректор, афилология наукаква ркандидат ПIаз Сергей, афилология наукаква ркандидат ХIасарокъва Бильаль, Черкесск амэрия арыпхьарала аъачIвагIагIв хъада Агырба Хаджьат, ТобыльргIа ртлапкъла Тольыстан йпа Ади йпхIа – ЙынджьыгьчкIвын апычIв классква рарыпхьагIв ХIаткъва Тезада, Псыжв кыт гIаныршара ахъада Тобыль Мурат, абаза бызшвала арыпхьагIвчва, апхьагIвчва. Анйара гIахъыртIуата агимназия апхьагIвчва Тобыль Тольыстан йынхара-бзазара йгIаквчважватI. Тобыль Тольыстан зынцIра шабгу ауагIа рарыпхьара йазтыз дгIвыпI. Ауи хIкультура агIаджвыквлырта йгылаз йакIвпI. Зкъаругьи, здыррагьи, закъыльгьи, зынцIрагьи йырмайгьдзауата ауагIахъаква ркультура ащата щтIазцIаз анхагIвчва драпшын Тобыль Тольыстангьи: уыста йхуз жвагIвхъачва йрызхъушын – ачеркескви абазакви рыбызшваква, рхIарыфква лихтI, апхьагата библиотека абгакI йгIвытI, ажварква гIанйыршатI, йапхъахауа алитература гIвыраква гIацIищттI, анаука нхараква алайцIатI, афольклор азикIкIын, йгIацIищттI. ДарыпхьагIвын, апхьагаква дыргIаныршагIвын, алитератураква дрыщатащтIацIагIвын, дапхьахьан, дфольклористын, дбызшвадыргIвын. Къарча-Черкес педагогика университет наука нхарала апроректор, афилология наукаква ркандидат ПIаз Сергей йгIачважвара апны йгIаликIгIатI: «Тобыль Тольыстан абаза литература дащатащтIацIагIвпI, черкес йгьи абаза алфавитква алайцIатI. Й-ХХ-хауа асквшышв й-30-хауа асквшква рагIан алфавит шIыцла а-Комитет нхауа йаналага Ленинград йгIатыцIыз апхьахьаква Генко Анатолий, Сердюченко Георгий адырраква ауагIа йрыларгара ахъазла уыс щарда дырхъйатI. Тобыль Тольыстан афольклор йахъазымкIва Нарт эпосгьи дадынхалтI. Ауи йалфавит а-Комитет апны йандрыбагъьа арыпхьагIвчва щамхъаша йгылата ауи ахъыргIвылгIан, ауыла йынхауа йалагатI. Тольыстан йынхараква йанрыквчважвауа этнографияла ауи йынхара дукI аунашва гьырчпалум. «Апхъала абаза кыт шаъаз» зхьзу ауи йынхара турых магIны зму гIвырапI. Ауаъа Тольыстан ажвлара аклассква – ахIчва, агIамстачва, анхагIвчва, азатква, агIвнакъвытква разазаъаща гIайырбитI, рбзазаща гIахъитIитI». Абаза район администрация агIаджвыквцIарала ансисквша «Табуловские чтения» анкъвакъврагьи акIвшалитI. Ари ауыс «Алашара» адкIыларагьи йацыркIхын, асквш 2014 йгIашIарышвта йадыргалитI. «Алашара» датшагьи Тобыль Тольыстан йазкIкIраква ргIацIщтрала нхара ду акIвнаршатI. – Сабаду сара дгьсыздырам, адуней йхIваджьта хвысквша анцIы акIвпI санйы. Саба йахща Нурйа Тольыстан йуыс насырдзахра лтахъын. Сара сквш 40 цIитIта асабиква ауат ртурых расхIвитI, скласс алфавит кIныхIапI, сапхьара сахIат ауыла салагитI, – лхIватI ХIаткъва Тезада йгьи анйара гIаджвыквызгаз, згIапсара аду зымгIва пхата драйхIвахIвтI. ЙащтагIайуата апхьагIвчва асцена йгIаквлын ауысаква йгIарыпхьатI: Й-17-хауа Гимназия апхьагIв ХIАЧВЫКЪВА Алимран – «СапхьагIв», КIАМ Самира – («ТIима», Тобыль Т.) АлбыргIан апхьартала – КЪВАЧ Мхвтар «АлбыргIан» (ЛагIвычв Джь.), ЙынджьыгьчкIвын апхьартала – БЫДЖЬ Назир («Пхын щымтахъа», Тобыль Т.), ДЖЕО Дана («Нефть», Тобыль Т. черкес бызшвала), Псыжв агимназияла – ХIАШВЦIА Амина («Йгьаъам адгьыл ацкIыс дуней хъагIа», Щыбзыхва Л.) йгIарыпхьатI. Афилология наукаква ркандидат, адоцент ХIасарокъва Бильаль Тобыль Тольыстан йыхъазла щарда шузыхIвуш, ауи уыста йырхъйаз ЧкIала Петр ймонография йшану гIаликIгIатI. – Тольыстан гIапсара зымдыруа дгIвычIвгIвысын, йуагIахъа руыс апхъа йыргылуан, аъачIвагIагIвчва мачIдзан, уыс щардадзан. Абаза бызшвала арыпхьагIвчва ужвы йъагIадзазгьи апхьагаква йрыдынхалитI, Тобыль Тольыстан йгIарылайцIаз ахац йаладырхIауа йгIамгIвайситI, – йхIватI ХIасарокъва Бильаль. Ауи анйара йалаз асквш 1997 агIан АлбыргIан йахъыцIуаз асквш 330 йадахIвуата йалайцIаз «Пхыз» уарад йазирыдзыргIвтI. «Зарыльа» – сатира комедияпI. Тольыстан ари апьеса апны йгIайырбауа пIатIу зквырцIауа апхIвыс лакIвпI. АуагIа-нхагIвчва йанакIвызлакIгьи ан, атаца, ахща пIатIу лыквырцIун. АуагIа апхIвыс хвыта йылзырбуз афольклор ацкIыс нахвата йгIазырбауа гьаъам. Апьесагьи афольклор йгIалцIтI. Ари апьесала апшыгIвчва йрымаджьащахъвата, швабыжта йыргвапхауата йгIахъвмартI АлбыргIан апхьарта агIащтийыгIвчва НакIвахв Ильмар, Къвач Аслан, Кошев Анзор, Хъиблахь Абрек, Тобыль Элина, Наша Амина. Й-17-хауа а-Гимназия агIахIвыгIвчва гвып («КIвашара»), Меремкъвыль Динара («Абаза гIахIвыща»), «Горец» вокал гвып, Псыжв й-1-хауа Гимназия апхьагIвчва («АтакIыгIв» мшыркъвара ргылчIв), КIвыдж Карина, ПатI Малик, Къанкъващ Амалия, Лачвыш Амар, Утегушева Дарина, ГIвыкIьа Бела, ХIашвцIа Амина асцена дрыпшдзатI. ЙгIадзынгылуа чкIвыныргIа тшырзынадырхауата йрылабжьатI Псыжв й-1-хауа Гимназия абаза бызшвала арыпхьагIв ШвхIагващ Зарема, Псыжв акыт гIаныршара ахъада Тобыль Мурат. Анйара ъакIвшуз й-17-хауа Гимназия абжьара уысквала аунашвачпагIв йцхърагIагIв Быкова Галина Анатолий йпхIа анйара йгIадгылыз зымгIва драйхIвахIвтI, гвыргъьахъв ъарыцагIвыршаз, анйара пшдзата йъакIвшаз зымгIва рбзира шалу лхIватI. «Алашара» адкIылара йгIатыцIуата Джьандар Мурат апхьагIвчва зрыхIазыркваз абаза бызшвала арыпхьагIвчва Къвач Айщат, Асанай ФатIима, ШвхIагващ Зарема, Урунова Люба, Трам Арина ачIахIра грамотакви асогIакви риттI. 
266 просмотров


Комментарии

Написать
Комментарии >



Подписывайтесь на RIAKCHR в Одноклассниках Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “ВКонтакте” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный
Вступайте в сообщество RIAKCHR в “Telegram” Получайте свежие статьи и новые публикации на свой мобильный