« Я Ш Я Г Я Я З Я М Я Н Д Я imipmiii шШттз...!

Карашай-Шеркеш ерининъ айт уелы ш айирлерининъ бириси, СССР язувшылар Союзынынъ агзасы, Абхаз Республикасынынъ «Сый эм данък» орденининъ иеси Керим Леонидович Мхцеге бу йылдынъ май айында 70 йыл толаякэди. Ол 18 йыл артта яшавдан кешкен, ама буьгуьнги куьнге дейим абаза окувшылары арасында энъ де соралув ман пайдаланатаган шайирлерининъ бириси болып калады, Ол Москвада Максим Горький атлы Адабият институтын 1975 йылда кутылган, Элине кайткан эм 20 йылдан артык заманды абаза миллет газетасынынъ редакциясында ислеген. Керим Мхце абаза адабиятына соьз усталары Пасарбий Цеков, Кали Джегутанов, Джемуладин Лагучев, Бемурза Тхайцухов, Микаэль Чикатуев, Мира Тлябичева - зегенли эм айлак терен шайирлер ислеген заманда келген. Яс шайирлердинъ тоьгерегинде болган коьплеген шайирлерде йогары кеспили билимлери бар эдилер яде Москвада Адабият институтында курсларды кутылганлар. Узак болмаган яратувшылык яшавында Керим Мхце сегиз шайирлик йыйынтыкты баспалаган. Олар: «Меним ак терегим» (Ч., 1968), «Йоллар эм юлдызлар» (Ч., 1971), «Ол ер» (Ч., 1973), «Бир дуныяда» (Ч., 1979), «Танъ шешекейлери», (Ч., 1983), «Бас дел суьюв болган», (Ч.,1987), «Ярты язярты куьз вакытында», (1993), «Мен ким экенимди сиз билмеексинъиз...» (Ч ., 1 994). Оларга шайирдинъ ятлавлары, поэмалары, йырлары, коьшируьвлери киргенлер. Шайир яшавдан кешкен сонъ, уьш топламалы йыйынтыгы шыккан, онда онынъ шыгармалары эм бир неше публицистлик макалалары киргенлер. 2013-2018 йылларда абаза-абхаз этносын оьрлендируьв бойынша «Апашара» Халклар ара биригуьви коьшируьв проектин яшавга эндирген, онынъ баславшысы филологиялык илмилерининъ докторы, профессор, академик, Керим Мхцединъ яратувшылыгын ийги билген ердеси Петр Чекалов болады. Онынъ бу йоьнелисте аьрекетининъ тамамы Андрей Галамагидинъ коьшируьвинде шайирдинъ орыс тилинде «Кайтаман» дел аталган ятлавлар йыйынтыгы болды. Проекттинъ авторынынъ санавынша, йыйынтык Керим Леонидовичти ортакроссиялык адабият йолына шыгармага себеп этеек. Керим Мхцединъ 70 йыллыгына Ставрополь крайынынъ «Абаза» миллет-маданиятавтономиясы шайирлик флешмобты билдирген эди. Онда туьрли калалардан эм кыраллардан 150-ден артык аьдем катнасты. Шайирдинъ ятлавларын Абхазиядынъ, М осквадынъ, С анкт-П етербургтынъ, Ставрополь крайынынъ, Карашай-Шеркеш ерининъ, Турциядынъ яшавшылары окыганлар. Туьрли миллетлердинъ элшилери - абазалар, абхазлар, орыслар, карашайлар, ногайлар, шеркешлер эм коьплеген оьзге миллетлердинъ элшилери Инстаграмга эм оьзге сетьлерге видеокоьрсетуьвди шыгарганлар. Бир кесеклер бир неше ятлавларды окыганлар эм аьеллери мен катнасканлар. Флешмобты 11 аьел демевлеген, атайларды эм аьейлерди санай келип. Ставрополь крайынынъ М.Ю.Лермонтов атлы илми библиотекасында Ставрополь крайынынъ «Абаза» миллет-маданият автономиясы Керим Мхцединъ 70 йыллыгына яратувшылык кешлигин озгарды, онда эки айга ювык озган флешмобтынъ тамамлары согылдылар. Сол кеш ликке келген конакпар Керим Мхцединъ яратувшылыгынынъ савлай туьрлилиги мен таныстылар. Керим Леонидовичтинъ шайирлиги мен таныскан заманда, оьзининъ сезимлери мен аьлим Петр Чекалов боьлисти. Ол шайирдинъ яратувшылык асабалыгын замандаслар капай анълайтаганлары акында соравларды коьтерди. Ставрополь крайынынъ миллет-маданият автономиясынынъ председатели Армида Чагова «Яшаган заманда бир-биримизди сыйлаягынъыз» дел аталган флешмобтынъ тамамларын сокты эм конкурстынъ енъуьвшилерин савгалады. Баьри катнасувш ыларга сертификатлар эм амалламадынъ логотипи мен савгалар берилдилер. Кешликте М осквадан шайир Андрей Галамага конакларга коьшируьвдинъ уьстинде куллык капай бардырылатаганы акында айтты. Композитор эм шайир Владимир Чикатуев «Абазинка» ансамблининъ биринши йырлары уьшин шайирдинъ эм сазшыдынъ яратувшылык союзы акында хабарлады. Карашай-Шеркеш ериннен конаклар - балалары, тувганлары эм ювыклары онынъ акында эскеруьвлери мен боьлистилер. Бир неше куьннен сонъ, флешмоб кутылганда, Абаза район администрациясынынъ уйгыншылык демеви мен, оннан баска «Алашара» Халклар ара биригуьвининъ финанслык эм техникалык ярдамы ман районнынъ Маданият уьйинде «Мен ким экенимди билмеексинъиз» дел аталган спектакль коьрсетилди. Режиссер эм постановщик - КЧР сыйлы куллыкшысы Амир Биджев. Пьесадынъ негизине Керим Мхцединъ шыгармалары салынганлар. Каравшыларга «Инжич» халк театрынынъ актеры Амир Биджевтинъ ойнавы ман шайирдинъ келбети коьрсетилди. Бир саьаттинъ бойында абаза шайирининъ ятлавлары баьрисин яшавды баалап билмеге, халк-тынъ бактысы, оьлим акында ойламага шакырдылар. Актер окып эситтирген ша- йирдинъ ятлавлары залда олтырган каравшылардынъ коьзясларын тувдырдылар. Коьрсетуьвдинъ ызында шайирдинъ 70 йыллыгына багысланган амалламалардынъ энъ белсинли катнасувшыларына Разылык хатлар эм грамоталар берилдилер. Сонъ Керим Мхцединъ соьзлерине язылган Мусса Ионовтынъ «Дуныя» деген йырын КЧР сыйлы артисти Ачар Меремкулов йырлап эситтирди. Баьри айтылган затларга тагы да уьш фактты коспага болаяк. Бириншиси - Керим Мхцединъ яратувш ылык асабалыгы халклар ара оьлшемге шыккан. Онынъ ети ятлавы узбек тилине коьширилгенлер. Экиншиси - Максим Горький атлы Адабият институтынынъ Йогары адабият курсларынынъ тынълавшысы Галина Гурденко «Орыс критикасынынъ тарихи» предмети бойынша курслык куллыктынъ кебинде «Кайтаман» ятлавлар йыйынтыгына рецензия язган. Керим Мхцединъ шайирлиги н Адабият институтында тергеп баслаганлары айлак маьнели. Эм уьшиншиси - Забайкальединъ оькиметлик университетинде шыгатаган «Тилмаш» илми-художестволы журналы Керим Леонидовичтинъ орыс тилинде бес ятлавын баспалаган.